دفتر خاطرات ناخدا

به قایق‌مان "سیاح" خوش آمدید.. به سفر امروزمان با "سیاح" از دریای سیاه در شمال ترکیه شروع می‌کنیم. شاید بپرسید که چرا از دریای سیاه؟ زیرا به لطف سفرهای دریایی آبی اکثر گردشگران و علاقه‌مندان به مسافرت و طبیعت با سواحل مدیترانه و اژه ترکیه به‌خوبی آشنایی دارند ولی سواحل دریای سیاه آنچنان که باید شناخته نشده‌اند. به‌همین خاطر ما نیز در مسافرت امروز با قایق‌مان "سیاح" مسیر متفاوتی را ترجیح دادیم.

دریای سیاه از سوی کشورهایی مانند: اوکراین، روسیه، گرجستان، ترکیه، بلغارستان و رومانی احاطه شده است. دریای سیاه هزاران سال قبل از این دریاچه بزرگی بود. با تشکل تنگه استانبول، از یک دریاچه بزرگ به یک دریا تبدیل گردید. دریای سیاه، دریایی خروشان و پر تلاطم است. پلینی فیلسوف رومی دو هزار سال پیش از این گفته بود که دریای سیاه به دریایی که مهمان‌دوست نیست، معروف است. حقیقتا نیز دریای سیاه دریایی فاقد بندر طبیعی بوده و اکثر اوقات با طوفان‌ها و امواج سهمگین در تپش است. این دریا برای ملوانان یونانی که با آب‌های ساکت و آرام و درخشان مدیترانه و اژه آشنا هستند، مملو از خطرات و اتفاقات غیر منتظره است. به گونه‌ای که برای مدتی طولانی به‌غیر از مردم بومی منطقه کسی جرات نمی‌کرد که به این دریای خروشان سفر کند. ولی با توسعه و روق فنون و لوازم مورد استفاده در صنعت کشتی‌سازی و در نتیجه ساخت کشتی‌های بزرگ‌تر و مستحکم‌تر سفر در آن نیز میسر گردید. پس از این تحول، ملوانان یونانی دیگر از امواج غول‌آسا و سهمگین دریای سیاه نه‌هراسیده و به سفر در آن شروع کردند. دریای سیاه دیگر برای آنان دریای امن و قابل سفر بود. حتی نام این دریا را که به‌معنی نامهربان با مهمان بود به مهربان با مهمان تغییر دادند. بدین‌ترتیب کشتی‌ها به سفرهای پرماجرا به‌سوی دریای سیاه که زیبائی‌های تاریخی و طبیعی آن ورد زبان‌ها بوده ولی سفر به آن به نحوی از انحا ممکن نمی‌شد، آغاز کردند. یکی از علل جلب توجه هلن‌ها (یونانیان)، به دریای سیاه که با موقعیت ژئوپلتیکی خود نیز حائز اهمیت فراوانی‌ست، افسانه‌ای بود که در آن‌دوران ورد زبان‌ها گردید. به‌موجب این افسانه معروف به یاسون و یا پشم زرین ، منطقه دریای سیاه از نظر معادن طلا به‌قدری غنی و ارزشمند است که حتی از رودخانه‌های آن بجای آب، طلا سرازیر می‌شود. کشف طلا و ثروتمند شدن همانند همیشه در آن‌دوران نیز برای انسان‌ها رویایی شیرین و جذاب بود. این خیال و آرزو در دوران هلنیستی نیز طرفداران بسیاری داشته و در نتیجه نیز برای بردن ذخایر غنی و ثروت منطقه دریای سیاه به جهان باستان کلنی‌هایی تاسیس کردند. بدین‌ترتیب دریای سیاه به جز لاینفک جهان باستان تبدیل شده و پس از دریای مدیترانه به‌صورت دومین مرکز مهم در آن‌دوران در آمد.

در هوایی گرم، آسمانی صاف و بی‌ابر، نسیمی ملایم و دریایی ساکت و آرام به سفر آغاز می‌کنیم. احتیاجی به هراس از آب‌های خروشان و پرتلاطم دریای سیاه وجود ندارد. نگران نباشید مواظب هستیم و با احتیاط حرکت کرده و از ساحل زیاد دور نخواهیم شد. قایق ما همیشه در نزدیکی نوار ساحلی سفر خواهد کرد. مناطق اطراف دریای سیاه از اعصار بسیار قدیم همواره در موقعیت یک منطقه مسکونی مورد ترجیح قرار داشته است. زیرا این منطقه از نظر منابع آبی بسیار غنی بوده و مملو از حیوانات شکاری است. یعنی آب و مواد غذایی که برای ما انسان‌ها از اهمیت حیاتی برخوردار است، در این منطقه به‌وفور یافته می‌شود. مگر نه این است که بشر از اولین روزی که پا به صحنه ظهور نهاد، مناطق اطراف جویبارها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دریاها مناسبت‌ترین و بهترین اماکن برای ادامه بقای ما بوده‌اند؟ مضافا به اینکه قرار گرفتن دریای سیاه در مسیر راه‌های تجاری مهم ، صاحب بودن به ذخایر غنی زیرزمینی و جنگل‌های انبوه و پرپشت این منطقه را در هر دوره‌ای از تاریخ به یک مرکز جاذبه غیرقابل‌انصراف تبدیل کرده است.

منطقه دریای سیاه با رشته کوه‌های مرتفع، جنگل‌های سرسبز و ییلاق‌های بی‌نظیر خود شهرتی جهانی دارد. به‌علت سر به فلک کشیدن کوه‌های جنگلی در کنار سواحل دریا اسکان در مناطق نزدیک به سواحل امکان‌پذیر نیست. اگر به سمت ساحل نگاه کنید شما نیز به آسانی متوجه خواهید شد. به‌دلیل این بافت سخت جغرافیایی منطقه، حفریات باستان‌شناسی در آن در محوطه محدودی امکان‌پذیر شده است. با این‌همه تعداد زیادی بنا و اثر معماری جالب و تاریخی تا به امروز به‌شکلی سالمی پا برجا مانده است که صومعه پر احتشام سوملا در ترابزون با مقاومت و پایداری در مقابل شرایط جغرافیایی هر بیننده‌ای را به شگفتی وامی‌دارد، قلعه سینوپ متعلق به 2700 سال پیش از این و قلعه دختر در ریزه که بر روی یک جزیره کوچک ساخته شده، از آنجمله‌اند. این اماکن و بناهای شگفت‌انگیز تنها چند اثر تاریخی در منطقه دریای سیاه هستند که برای دیدن شما را با قایق "سیاح" به آن‌ها خواهیم برد. در این سفر البته صرفا از بناهای تاریخی و باستانی دیدن نخواهیم کرد. قایق‌مان در سواحل لنگر انداخته و با هم به ییلاق‌های سر سبز و زیبای منطقه صعود خواهیم کرد. در جنگل‌های پر ابهت راه‌پیمایی کرده و در آب‌های رودخانه چوروح یکی از خروشان‌ترین رودخانه‌های جهان در مسابقه رافتینگ شرکت خواهیم کرد. در دریای سیاه به‌قدری برنامه‌های تفریحی، گردشی و تحقیقی متنوع و هیجان‌انگیزی وجود دارد که با دیدن آن‌ها از خود خواهید پرسید که چرا قبلا به این منطقه سفر نکردم. از هم اکنون شروع به دیدن قایق‌های ماهی‌گیری تاکا که قایق‌های منحصر به‌فرد دریای سیاه هستند، کردیم. تاکاها، قایق‌های کوچکی به رنگ‌های قرمز، سبز و آبی با ظرفیت حمل بار سنگین و امن هستند. بیائید به یکی از این قایق‌ها نزدیک شده و از ناخدای آن سوالاتی در مورد دریای سیاه بپرسیم. ببنیم که این ناخدا در مورد تجربیات خود از دریای سیاه به ما چه خواهد گفت؟ در حین صحبت با این ناخدا منتظر شما در همین روز و همین ساعت در قایق‌مان "سیاح" هستیم.