کشف شهر باستانی آفرودیسیاس از سوی آرا گولر

آیا می‌دانید که شهر عتیق آفرودیسیاس از سوی عکاس معروف ترکیه آرا گولر بطور اتفاقی کشف شده است؟

داستان به شهرت رسیدن این شهر باستانی پس از اینکه آرا گولر عکاس معروف ترکیه در منطقه نزدیک به آن راه خود را گم کرد، شروع شد. این داستانی بسیار جالب است که ارزش نقل و شنیدن‌اش را دارد. در سال 1958 قرار بر این شد که در استان آیدین سدی طی یک مراسم رسمی گشایش یابد. آرا گولر که در آن سال‌ها بعنوان عکاسی خبری ( فتوژورنالیسم ) مشغول بکار بود، درصدد کشیدن عکس‌های مراسم گشایش این سد بر آمده و به همراه راننده‌ای راهی این منطقه گردید. راننده اتومبیل حامل آرا گولر برای رفتن به محل یک راه میان‌بر را امتحان کرده ولی مدتی بعد راه را گم کرده و نتوانست به نحوی از انحا جای سد مورد نظر را پیدا کند. خورشید غروب کرده و تاریکی همه جا را فرا گرفت. راننده اتومبیل بسوی نوری که از دور دست‌ها نمایان شده بود، متمایل شد. اینجا قهوه‌خانه یک روستا بود. ادامه داستان را بهتر است که از زبان آرا گولر نقل کنیم. آرا گولر: وارد قهوه‌خانه شدیم، داخل سالن با چراغ لوکسی روشن بود و مردانی در سالن مشغول بازی بودند. اندکی بعد چشمم به نور چراخ سالن عادت کرد. متوجه شدم که میزی در سالن وجود ندارد و از سرستون‌ها بعنوان میز استفاده کرده‌اند و رویش دومینو بازی می‌کنند. تاریخ و امروز در یکدیگر تلفیق شده بود. چنین محل عجیب و غریبی را تا آن روز در عمرم ندیده بودم. وقتی بجایی خرابه می‌گویی، آنجا خرابه است. ولی اینجا خرابه نبود. چیز دیگری بود. اینجا شهری زنده در دل تاریخ بود. دیدم که از لابلای سنگ‌ها صورت‌هایی به من نگاه کرده و گویی داد می‌کشند که ما را از اینجا نجات بده. آرا گولر صبح روز بعد به گردش و بازدید از روستا پرداخته و با شگفتی  مشاهده کرد که در هر بنایی از آثار دوره رم استفاده شده است. آرا گولر از این روستا ده‌ها عکس کشیده و پس از بازگشت به استانبول به تحقیق و مطالعه منطقه شروع کرد ولی از بقایای منطقه و آفردیسیاس کسی خبری نداشت. وی عکس‌هایی را که گرفته بود، به یک مجله بین‌المللی معروف ارسال کرد. مدتی بعد آفرودیسیاس بازتاب گسترده به همراه آورد. در سایه این عکس‌ها از ستون‌های عتیق که تیرک خانه‌ها در آن‌ها تعبیه شده، سرستون‌هایی که در قهوه‌خانه روستا بعنوان میز مورد استفاده قرار گرفته بود، گونی‌های مخصوص له کردن انگور، صندلی‌های تاتر عتیق که روستائیان در آن پای صحبت یکدیگر می‌نشستند و آثار و بقایای بی‌شمار دیگر باخبر شدیم. این عکس‌ها مورد توجه مهمترین نشریات جهان و یونسکو قرار گرفته و به لطف آرا گولر معلوم شد که عکس‌ها به شهر عتیق آفرودیسیاس که در قرن پنجم قبل از میلاد تاسیس شده، تعلق دارند.

شهر باستانی آفرودیسیاس در نزدیکی روستای گیره استان آیدین در آناتولی غربی واقع شده و با الهام از آفرودیت الهه عشق و زیبایی نام آفرودیسیاس  یعنی محل زندگی آفرودیت به آن اطلاق گردیده است. این شهر باستانی که با معبد آفرودیت در عهد روم به شهرت رسید، شهری بسیار متمول و پیشرفته بود. آرا گولر پس از کشف شهر باستانی آفرودیسیاس از اوایل سال‌های 1960 با اقدامات شخصی پروفسور دکتر کنعان توفیق اریم به تحقیقات و اکتشافات جدید در این شهر باستانی شروع کرد. پروفسور دکتر کنعان توفیق اریم تا سال 1990 یعنی تاریخ فوت اش به عنوان پرفسور عصر کلاسیک در دانشگاه نیویورک به فعالیت‌های خود ادامه داده و ریاست تحقیقات و کاووش‌های باستان شناسی در شهر عتیق آفرودیسیاس را بر عهده گرفت. پرفسور اریم با تحقیقات، مقالات و سخنرانی‌های خود در خصوص آفرودیسیاس موجب شهر جهانی این شهر باستانی شده و به تامین اعتبار مالی برای ادامه تحقیقات در این زمینه یاری فراوانی نموده است.

شهر عتیق آفرودیسیاس با گرمابه‌ها، بازار عمومی ، استادیوم، سالن تاتر 8000 نفره، صورهای متعلق به دوران روم ـ بیزانس ، قلعه و سالن کنسرت امروزه هم به شکل سالمی پا برجاست. استادیوم آفرودیسیاس یکی از قدیمی ترین استادیوم های جهان باستان است که به شکل سالمی تا به امروز رسیده است. این استادیوم به طول 270 متر از ظرفیت گنجایش 30 هزار تماشاگر برخوردار است. در موزه آفرودیسیاس آثار مکشوفه در حفاری‌های باستان‌شناسی و آثار متعلق به دوران آغازین اسلام، روم و بیزانس به معرض دید گذاشته شده است. شهر باستانی آفرودیسیاس که در سال 2004 از سوی هیات ژوری متشکل از کارشناسان در فهرست ده شهر باستانی جهان جای گرفت در سال 2017 نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.