تحولات صنایع دفاعی ترکیه در سال 2022

صنایع دفاعی ترکیه مانند یک ستاره به درخشش ادامه می‌دهد. این بخش در سال‌های اخیر بطور جدی رشد کرده و سال 2022 را در اوج به پایان رساند. بخش صنایع دفاعی و هوانوردی ترکیه در سال 2022 به صادرات 4.3 میلیارد دلاری تحقق بخشید. بخش صنایع دفاعی و هوانوردی ترکیه در سال 2021 با صادرات 3.2 میلیارد دلاری رکورد صادرات، تا آن زمان را شکسته و بدین ترتیب به رکورد جدیدی در این زمینه دست یافت.

بخش صنایع دفاعی و هوانوردی ترکیه که از دوره اول دولت حزب عدالت و توسعه به عنوان یک بخش استراتژیک تلقی می‌شود، گام به گام به تقویت خود ادامه می‌دهد. این بخش که علی‌الخصوص در سال‌های اخیر مانند ستاره‌ای درخشیده است، تنها در سال 2022 به آستانه صادرات 4.3 میلیارد دلاری رسید. بدین ترتیب میزان صادرات هدف‌گذاری شده برای سال 2022، از 4 میلیارد دلار فراتر رفته و رهبری صادرات، چنان سال 2021، به شرکت بایکار تعلق گرفت. این شرکت که سازنده پهپادهای تی‌بی2 معروف است، در سال 2022 به صادرات 1.18 میلیارد دلاری دست یافت. در بخش صنایع دفاعی ترکیه که به سرمایه‌ای حدود 50 میلیارد دلار دست یافته است، بسیاری از شرکت‌ها نیز به رده‌های نخست لیگ جهانی صعود می‌کنند. بسیاری از شرکت‌های ترک  علاوه بر گسترش شبکه صادرات خود به بسیاری از کشورهای جهان، در بین 100 شرکت برتر جهان قرار گرفتند. در حال حاضر 7 شرکت ترک در بخش صنایع دفاعی، وارد لیست رقابت‌های جهانی با کیفیت بالا شده‌اند. به ویژه، شرکت‌هایی مانند آسلسان (شرکت تولید صنایع دفاعی ترکیه) و TAİ (شرکت صنایع هوافضای ترکیه) به موفقیت‌های فوق العاده‌ای رقم زده‌اند.

ترکیه، در حالی که به طور مستقل، با قرار دادن منافع خود در کانون سیاست خارجی، متمرکز کرد، سیاست اتخاذ می‌کند، متأسفانه در معرض تحریم‌های بسیار جدی از سوی متحدان غربی خود قرار گرفت. علی‌الخصوص، تحریم‌های تسلیحاتی، بازدارندگی ارتش ترکیه را هدف قرار داد. فقط این تحریم‌ها و محدودیت‌ها عزم ترکیه را افزایش داده و به طور غیرمستقیم به توسعه صنایع دفاعی کشور کمک کرد. امروزه 80 درصد نیاز ارتش ترکیه با امکانات تولید ملی تامین می‌شود. این بخش به جایگاهی رسیده است که می‌تواند میلیاردها دلار صادرات داشته باشد. البته مهمترین ویژگی که ترکیه را از همتایان خود در این زمینه متمایز می‌کند، مشارکت فعال در درگیری‌ها و ترتیب عملیات‌های نظامی فرامرزی گسترده است. بدین ترتیب، ترکیه هم نیازهای خود در میدان را درک کرده و هم به شانس آزمایش فعال و توسعه هر چه بیشتر سیستم‌های تسلیحاتی تولیدی خود دست می‌یابد. به خصوص در زمینه پهپادها، شرکت‌های ترک با ابداع نوآوری‌هایی که می‌توانند  که طبیعت جنگ را تغییر دهند، به مقام اول این بخش ارتقا یافته‌اند. در حالی که مفاهیم جنگ مبتنی بر پهپادها در کشورهایی مانند عراق، سوریه، لیبی و آذربایجان توسعه یافت، پهپادها با ایجاد تأثیر در میدان، به پدیده‌ای جدید در جهان تبدیل شدند. امروزه بیش از 30 کشور، پهپادهای ترکیه را خریداری کرده‌ و ده‌ها کشور نیز در تلاش خرید هستند. پهپادهای ترکیه از جمله سیستم‌های کمیابی هستند که در برابر اهداف نامتقارن و متعارف، با موفقیت عمل می‌کنند.

صنایع دفاعی، در راس بخش‌هایی که ترکیه را از نظر تبدیل شدن به یک کشور بزرگ به آینده انتقال می‌دهد، قرار دارد. چنین مشاهده می‌شود که دولت فعلی با این آگاهی به حمایت از این بخش ادامه خواهد داد. ریاست صنایع دفاعی قصد دارد تا سال 2053 صنایع دفاعی ترکیه را صد درصد مستقل کرده و ظرفیت صادرات آن را به 50 میلیارد دلار افزایش دهد. اگرچه دولت حزب عدالت و توسعه از سال 2003 به طور جدی از این بخش حمایت کرده است، اما روند تحول همه جانبه‌ای در زمینه صنایع نظامی ترکیه، به ویژه در دوره اخیر رخ داده است. پس از کودتای نافرجام سال 2016، وابسته شدن صنایع دفاعی به ریاست جمهوری و تشکیل "ریاست صنایع دفاعی" نیز در این امر مؤثر بود. برای همین، پیش‌بینی می‌شود که توسعه و شتاب در صنایع دفاعی بیش از پیش افزایش یابد.

نویسنده: جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه