آیا روسیه در جنگ با اوکراین شکست می‌خورد؟
هوش برتر روس پیش بینی کرده بود که با یک عملیات ویژه چند روزه، ضمن تصرف کی‌یف، دولت زلنسکی را سرنگون کرده و اوکراین را به حیطه نفوذ خود علاوه خواهد کرد
جنگی که پوتین در ماه فوریه علیه اوکراین آغاز کرد، اکنون به یک شکست کامل تبدیل شده است. هوش برتر روس پیش بینی کرده بود که با یک عملیات ویژه چند روزه، ضمن تصرف کی‌یف، دولت زلنسکی را سرنگون کرده و اوکراین را به حیطه نفوذ خود علاوه خواهد کرد. فقط، در جنگی که وارد هشتمین ماه آن شدیم، ارتش روسیه به معنای واقعی کلمه در باتلاق فرو رفته و مجبور شد نخست از کی‌یف، چرنیهیف و سومی و اکنون نیز بطور کامل از خط خارکف عقب‌نشینی کند. در مرحله فعلی، در حالی که حرکت نظامی به نفع ارتش اوکراین است، روسیه تنها دو گزینه جایگزین دارد. این کشور یا از اوکراین عقب نشینی کرده و یا با اعلام بسیج کامل و استفاده از تمام قدرت نظامی خود سعی خواهد کرد اوکراین را اشغال کند.
روسیه تمام مناطقی را که 4 ماه پیش ظرف چند روز در خط خارکف تصرف کرده بود از دست داده است. ارتش اوکراین با حمله غافلگیرانه، در مدت کوتاهی خطوط مقدم ارتش روسیه را در هم شکسته و موفق به تصرف شهرهای استراتژیک شد. بر اساس اظهارات زلنسکی، اوکراین موفق شده است منطقه‌ای به وسعت حدود 6 هزار کیلومترمربع را از روس‌ها پس بگیرد. تلفات بسیار سنگین روسیه از نظر وسایل نقلیه، تجهیزات و سرباز (با تایید بصری) جلب دقت می‌کند. برخلاف اظهارات مقامات وزارت دفاع روسیه، این وضعیت یک عقب‌نشینی برنامه‌ریزی شده نبوده و می‌توان آن را بعنوان مظهر شکست سنگین در خارکف ارزیابی کرد. در حالی که جنگ اوکراین از همان روزهای اول برای روسیه بد پیش می‌رفت، آخرین تلفات به ما نشان می‌دهد که طبیعت جنگ تغییر کرده و دیگر نه اوکراین، بلکه ارتش روسیه حالت تدافعی گرفته است.
در نهایت ولادیمیر پوتین رئیس دولت روسیه با اشغال اوکراین، بنام کشورش قمار بزرگی بازی کرده و باخت. هنگامی که پوتین دستور "عملیات ویژه" را به ارتش روسیه داد، با این فرضیات که کی‌یف در مدت زمان کوتاهی تصرف شده، اقتدار به رهبری زلنسکی سرنگون شده و با فرو پاشیدن ساختار فرماندهی و کنترل، مقاومت ارتش اوکراین در سراسر کشور به پایان خواهد رسید، عمل کرد. فقط، عملیات ویژه ارتش روسیه در ابتدای جنگ با شکست مواجه شده و اقدام نظامی که بعنوان عملیات نیروهای ویژه با هدف تصرف کی‌یف طراحی شده بود، با حملات متقابل ارتش اوکراین از قدرت عمل ساقط شد. سپس مداخله روسیه، که به تهاجم تبدیل شد، به دلیل برنامه‌ریزی، فرماندهی و کنترل ضعیف، و پشتیبانی ناکافی با تاخیر مواجه گردید. به ویژه با دادن تلفات سنگین در کی‌یف، چرنیهیف و سومی مجبور شد از این مناطق عقب‌نشینی کند. ناگفته نماند که پهپادهای تی‌بی2 ترکیه، ضد تانک و منپدهای غربی نیز دراین امر بسیار موثر بودند. روس‌ها سپس با تمرکز بر جبهه‌های جنوب و شرق، پس از ماه‌ها نبرد و دادن تلفات سنگین تا حدی موفق شدند. در خرسون و دونباس پیشروی کرد، اما در ماه‌های بعد، شتاب در این مناطق نیز از بین رفته و ارتش اوکراین قدم به قدم توانست، نخست تعادل و سپس برتری را به دست گیرد. به نظر می‌رسد ناتوانی روسیه در برتری هوایی بر اوکراین، ارسال تسلیحات سنگین به ویژه هیمارس از غرب و البته نبود انگیزه روحی در سربازان روسی در جریان جنگ تعیین کننده بوده است. در جنگ اوکراین که به جنگ فرسایشی تبدیل شد، در حالی که کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا همواره با سلاح‌ها و مهمات جدید از ارتش اوکراین حمایت می‌کند، روس‌ها نتوانستند خسارات خود را به طور کامل جبران کنند. این یک واقعیت است که عدم تولید سریع و کافی صنایع دفاعی روسیه و وابستگی به کشورهای غربی به ویژه در سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته، ارتش روسیه را با مشکل مواجه می‌سازد.
بنابراین جنگ اوکراین در شرایط فعلی برای روس‌ها خوب پیش نرفته و شکست در خارکف وضعیت را بیش از پیش سخت کرده است. چنین مشاهده می‌شود که شتاب تحرکات جنگی به نفع ارتش اوکراین توسعه یافته و پیش روی پوتین دو گزینه وجود دارد. یا به تدریج نیروهای اشغالگر را خارج خواهد کرد و یا با اعلام بسیج کامل، تمام نیروی انسانی و صنعت خود را برای جنگ سازماندهی کرده و تلاش خواهد نمود با نیروی نظامی ویرانگر اوکراین را اشغال کند. بدیهی‌ست هر دو گزینه ریسک و ابهامات خاص خود را دارند.
نویسنده: جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه
