پل سنگی تاش‌کوپروی آدانا و جایگاه مهم پل‌ها در آناتولی
آناتولی با پلهای تاریخی خود مردمان کشورهای مختلف جهان را به‌یکدیگر پیوند داده است
آیا وقتی پلی را می‌بینید، فورا می‌خواهید از روی آن عبور کنید؟ پل‌ها شما را جذب می‌کنند؟ وقتی روی پلی هستید، متوجه جایی که ایستاده‌اید، بوده و فکر می‌کنید که بین دو نقطه متفاوت هستید؟ یا اینکه پل برای شما تنها وسیله‌ای برای تسهیل زندگی به‌شمار می‌رود؟ اگرچه پل‌ها سازه‌هایی هستند که دو مکان را به‌یکدیگر متصل می‌کنند ولی در عین‌حال سمبل عبور از موانع و رسیدن به جهانی دیگر هستند. در اساطیر یونان پل‌ها رنگین‌کمان و در اساطیر اسکاندیناوی درختی مقدس است که ریشهاش زیر زمین و شاخه‌هایی در آسمان دارد و دو جهان را به هم متصل می کند و به دنیای خدایان می‌رسد. در میتولوژی ترک نیز از مشابه این درخت نام برده شده و به درخت زندگی معروف است. باور بر این است که درخت زندگی این دنیا را به دنیای دیگر متصل می‌کند. روی طبل‌های دوره شمانیزم که قبل از دین اسلام بین ترک‌ها رواج داشت، نقاشی‌های رنگین‌کمان موسوم به " پل بهشت " دیده شده است. به‌موجب اعتقادات مردمان کشورهای خاور دور، انسان پل ارتباطی بین زمین و آسمان بود. پل‌ها بیش از اینکه هر کدام یک سازه هستند، ریشه در تاریخ ما داشته و به‌همین علت در بسیاری از فرهنگ‌های بشری با معانی سمبلیک متفاوتی تعریف و توصیف می‌شوند.
پل‌ها قبلا صرفا برای عبور از ساحلی به ساحل دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفتند. انسان‌ها با استفاده از تنه درختان و یا شاخه‌های گیاهان پیچیک و رونده سعی می‌کردند تا از رودخانه‌ها و یا دره‌ها عبور کنند. ولی برای عبور از هر رودخانه و یا دره‌ای این ممکن نبود ، لذا باید راه‌حل‌های متفاوتی پیدا می‌شد. بشر این‌بار از صخره‌ها، درختان و فیبرهای درختان استفاده کرده و موفق به ساختن پلهای معلق ابتدایی شدند. از آنجایی که پلهای چوبی مقاوم نبودند لذا در ساخت آنها از سنگ استفاده شد. با گذشت زمان جای چوب و سنگ را سیمان، فلز و یا فولاد گرفت. دیگر به‌جای فیبرهای درختان، زنجیرها و مدتی بعد نیز طناب‌های فولادین در ساخت پل‌ها مورد استفاده قرار گرفت. پل‌ها هر کدام به سازه‌های منعکس‌کننده پیشرفت بشر در عرصه علم و تکنولوژی تبدیل شدند. اگرچه در منابع نوشته شده است که اولین پل‌ها در چین ساخته شدهاند، ولی هیچ اثری از آن پل‌ها به‌دست نیامده است. به همین علت احداث قدیمی ترین پل شناخته شده جهان توسط سومری ها از سوی مورخین و باستان‌شناسان تایید شده است. بقایای این پل پنج هزار ساله در عراق به‌دست آمده است. معماران سومری اگرچه در احداث پل موفقیت مهمی کسب کردند ، ولی در زمینه عبور از دهانه‌های بزرگ و ژرفناک چندان موفق نبودند. ساخت پل‌ها تنها در دوران امپراتوری روم با موفقیت به نتیجه رسید. برخی از این پل‌ها که از طاق‌ها متشکل بودند هنوز هم کارآیی داشته و امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در بین قدیمی‌ترین نمونه پلهای رومی جهان، که امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند پلهای واقع در آناتولی از شهرت و اهمیت معماری خاصی برخوردار هستند. پل سنگی معروف تاشکوپرو در آدانا، پل کروان در ازمیر و پل جندره در آدیامان از جمله این پلهای قدیمی متعلق به دوره امپراتوری روم در آناتولی هستند.
آدانا یکی از قدیمی‌ترین مراکز مسکونی در آناتولی بوده و قدمت آن تا دوره هیتی‌ها می‌رسد. این شهر در اعصار کهن در مسیر عبور کاروان‌ها قرار داشته و در دوره امپراتوری روم نیز موقعیت یک شهر مهم را حائز بود. زیرا راه یافتن به سرزمین‌های تحت حاکمیت امپراتوری روم تنها از طریق پل تاش کوپورو ( پل سنگی) امکان‌پذیر بود. چنین تخمین زده می‌شود که این پل قدیمی ترین پل جهان است که از دوره روم به‌جای مانده و هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. پل تاش کوپرو بر روی رودخانه سیحان هزار و ششصد سال پیش از این از سنگ توف و مرمر ساخته شده است. وقتی حکاکی‌های قدیمی بررسی شدند در ورودی دوطرف پل دروازه بزرگ طاق دار موسوم به دروازه قلعه جلب دقت کردند. در این دروازه‌ها هم افراد به شهر کنترل می‌شد و هم از بازرگانانی که وارد شهر می‌شدند، مالیات گرفته می‌شد. سال‌ها بعد در وسط پل یک تراس تماشا علاوه شده و در این‌جا نیز یک سایبان ساخته شد. پل تاش کوپرو که با علم مهندسی و پیشرفته وقت ساخته شده برای عبور از رودخانه بزرگی مانند سیحان از بیست چشمه طاق متشکل است. از بیست چشمه طاق این پل به طول 310 متر که یکی از سمبل‌های شهر آداناست، امروزه تنها چهار چشمه طاق بجا مانده و 1600 سال است که دو بخش شهر را به یکدیگر پیوند می‌دهد.
از اعصار کهن تاکنون پل‌ها وسیله پیوند انسان‌ها، شهرها و کشورها به یکدیگر بودند. پل‌ها بر روی رودخانه‌های خروشان و یا ساکت و آرام شاهد چه نبردها، جدایی‌ها و یا وصال‌ها شدهاند. از برخی‌ها برای عبور امن از روی رودخانه‌های خروشان و برخی دیگر نیز برای عبور از رودخانه‌های بزرگ ،دره‌ها و دشت‌های وسیع و پهناور مورد استفاده قرار گرفتند. پل‌ها که ابتدا برای عبور از ساحلی به ساحل دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفتند، با گذشت زمان با اهداف تجاری و حتی نظامی ساخته شدند. افزایش تولید فلز پس از انقلاب صنعتی امکان ساخت پلهای آهنی را فراهم کرده و بدین ترتیب به‌احداث پلهای بزرگ‌تر و مستحکم‌تر شروع شد. پل‌ها نمونه‌هایی از معماری سویل و منعکس‌کننده سطح تکنولوژی مورد استفاده در دوره خود هستند. البته وظیفه پل‌ها تنها تامین امکان عبور انسان‌ها و یا خودروها نبوده و در عین‌حال پیوندی بین گذشته و آینده بوده و بیش از یک سازه دارای اهمیت ویژه‌ای هستند. پل‌ها نمادهای شهرها بوده و اکثر شهرها با پل‌های‌شان به یاد آورده می‌شوند. آنها آدرس‌های غیرقابل انصراف قرار ملاقات‌ها و وصال‌ها هستند. پل‌ها در فیلم‌ها، رمان‌ها، اشعار ترانه‌ها و اشعار مردمی از جایگاه مهمی برخوردار هستند. پل‌ها در زندگی‌مان بیش از آنچه که تصور می‌رود ، جای دارند.
قدیمی‌ترین بقایای پل متعلق به دوره باستان در آناتولی در محوطه باستان شناسی هاتوشا در استان امروزی چوروم بدست آمده است. به‌موجب برخی منابع، اوزون کوپرو طولانی‌ترین پل سنگی جهان، در شهر ادیرنه قرار دارد. اولین پلی که سلجوقیان آناتولی بر روی رودخانه قزل ایرماک ساخته‌اند ، پل تک‌گوز است. پل ژوستینیانوس بر روی رودخانه ساکاریا یکی از باشکوه‌ترین بناهای تاریخی دوره بیزانس اولیه در آناتولی بوده و به‌علت این ویژه‌گی در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو قرار دارد. پل ایرگاندی در بورسا تنها پل ترکیه و یکی از چهار پل بازار جهان با مغازه ها روی ساختار قوسی آن است که از اهمیت و ارزش تاریخی خاصی بر خوردار است. و پل سنگی ملا آبادی در دیاربکر که با سبک معماری بی‌نظیری ساخته شده است. خلاصه کلام آنکه به کدام شهر در سرزمین آناتولی بروید، بطور حتم با یک پل مواجه خواهید شد. برخی‌ها کوچک، برخی‌ها بزرگ و برخی‌ها نیز پرعظمت و با شکوه‌اند. آناتولی مملو از زیباترین نمونه‌های پلهای تاریخی این شاهدین ساکت و آرام زمان است. حتی می‌توان گفت که آناتولی خود نیز بسان یک پل است. پلی فوق‌العاده زیبا که هزاران سال بین دو قاره آسیا و اروپا مورد استفاده قرار گرفته است.
