شهر باستانی هیراپولیس و تاریخ اسرارانگیز آن
هیراپولیس یعنی پاموک‌قلعه امروزی در استان دنیزیلی ترکیه واقع شده است
نیاکان‌مان هزاران سال قبل از این وقتی در روشنای روز هوا ناگهان تغییر کرده و آسمان را ابرهای سیاه پوشانده و تاریکی همه جا را فرا می‌گرفت، دچار رعب و وحشت می‌شدند. در برخی از فرهنگ‌ها مردم تصور می‌کردند که این تغییر جوی در نتیجه حمله اژدها به خورشید صورت گرفته و برخی دیگر نیز بر این باور بودند که این‌کار شیطان است. البته عده‌ای نیز فکر می‌کردند که به‌علت عصبانی کردن خدایان با چنین تغییر ناگهانی جوی مواجه شده‌اند. حتی گروهی از مردم معتقد بودند که یک حیوان در تلاش خوردن و بلعیدن خورشید است. لذا کاملا معتقد بودند که با فریاد و زدن به اشیا مختلف و یا اهدای قربانی به خدایان از خطرات ناشی از این تغییر ناگهانی و وحشت‌بار جوی خلاص خواهند شد. بسیاری از وقایع اسرارانگیز ناشناخته و مجهول در اعصار کهن که تصور می‌گردید اثر قدرت‌های الهی بزرگ هستند، با پیشرفت علم قابل توجیه گردید.آناتولی نیز شاهد یکی از این وقایع مبهم و ناشناخته بود که در گذشته‌ای نه‌چندان دور از اسرار آن پرده برداشته شد. شهر باستانی هیراپولیس که با سازه‌های خارق‌العاده جالب و اسرارانگیز خود در دوره‌ای از تاریخ مورد توجه همگان قرار گرفته، از این لحاظ اهمیت فراوانی دارد.
هیراپولیس در دوره پادشاهی برگاما تاسیس یافت. این شهر زیبا در موازات مناظر جادوکننده استخرهای سفید رنگ متشکل از سنگ‌های تراورتن که شکل‌گیری آن‌ها هزاران سال طول کشید، با آب‌های شفابخش خود نیز شهرتی به‌حق داشت. شهر هیراپولیس یعنی پاموک‌قلعه امروزی که در استان دنیزلی ترکیه واقع شده، از دوره هلنیستی تاکنون همواره در موقعیت یک شهر مهم و محبوب قرار داشته است. این شهر هم در مرکز راه‌های تجاری قرار داشته و هم یکی از شهرهای مهم عصر هلنیستی در عرصه هنری و جهانگردی بود. تعداد زیادی معبد به نام کیبله، آپولون، دیونیسوس و بسیاری دیگر از خدایان در این شهرساخته شده و به همین دلیل به آن نام هیراپولیس به معنای " شهر مقدس" داده شده است. در دوره امپراتوری روم، این شهر پایتخت منطقه فریگیه بود. شهر باستانی هیراپولیس در دوره بیزانس نیز به یک مرکز بسیار مهم تبدیل شد. این شهر که ابتدا خواهان به قبول دین مسیح نبود، بعدها در گسترش این دین نقش مهمی ایفا کرد. هیراپولیس پس از کشته شدن عزیز فیلیپوس یکی از دوازده حواری حضرت عیسی در آن، بعدها به‌عنوان مرکز دینی اعلام شد.
هیراپولیس یعنی پاموک‌قلعه امروزی یک مرکز مهم گردشگری است. این شهر باستانی در موازات گردش‌گران و علاقه‌مندان به سیر و سفر از امپراتوران روم نیز میزبانی کرده است. زیرا در هیراپولیس غاری وجود دارد که در عهد عتیق به‌عنوان دروازه ورود به سرزمین مردگان معروف بود. از آنجایی که سرنوشت موجوداتی که وارد این غار می‌شدند، مرگ بود، لذا غار مذکور در آن‌دوران به " دروازه جهنم" با نام پلوتونیوم آن‌روزی یعنی مکان مقدس شهرت داشت. راز شهر باستانی هیراپولیس در این نقطه آشکار می‌شود. جادوگران و کاهنان بت‌پرست خیلی زود متوجه شدند که چیزهای ناشناخته و غیرقابل توجیه موجب کنجکاوی و برخورد محتطانه انسان‌ها می‌گردد. به‌همین منظور این غار به مکانی برای نشان دادن قدرت و اثبات آسیب ناپذیری آن‌ها تبدیل گردید. زیرا کاهنان با همراهی پرندگان و گاوهای نر وارد غار شده ولی تنها خودشان به‌شکلی سالم و بطور زنده از غار خارج می‌شدند. برای انسان‌های آن‌دوره که از درک و توجیه حتی خورشیدگرفتگی عاجز بودند، این حادثه‌ای غیرقابل باور بود. به‌نظر آن‌ها این رجزخوانی آشکار کاهنان به مرگ و خدایان مرگ بود. حال آنکه کاهنان نیک می‌دانستند که در داخل غار به‌مقدار فراوانی دی اکسید کربن وجود دارد . دانشمندان چند سال پیش از این در نتیجه مطالعات خود دریافتند که در این غار در اوقات سپیده دم میزان دی اکسید کربن بسیار افزایش یافته و این گاز سپس در سطح زمین فروکش می‌کند. به‌همین علت نیز جانداران کوچکی مانند پرندگان بلافاصله تلف شده و گاوهای نر نیز مدتی بعد از این گاز مسموم می‌شدند. البته کسی نمی‌دانست که کاهنان در داخل غار سر خود را بالا گرفته و با عدم تنفس گاز دی اکسید کربن موفق می‌شدند تا از غار بطور زنده خارج شوند. ما نیز در پرتو علم و دانش امروزه از نحوه وقوع حادثه در داخل این غار و نظایر آن مطلع می‌شویم. لازم به تاکید است، در نتیجه تحقیقات محققان معلوم شده است منبع آب گرمی که سنگ‌های تراورتن زیبا و شگفت‌انگیز پاموقلعه را به‌وجود می‌آورد ، در این غار قرار دارد.
هیراپولیس پنجمین شهر بزرگ باستانی در سرزمین آناتولی است. این شهر با خیابان اصلی به طول تقریبا یک کیلومتر، تئاتر باستانی، معابد، فواره‌های تاریخی و سالن ورزشی باشکوه خود ، یکی از شهر باستانی ترکیه است که از بیشترین بازدید کننده میزبانی می‌کند. هیراپولیس که شکوه دو هزار سال پیش خود را چنان آن‌دوران همچنان حفظ کرده، در فهرست میراث فرهنگی و طبیعی جهانی یونسکو جای گرفته و با سنگ تراورتن‌های فوق العاده زیبای پاموک‌قلعه بینندگان را به‌شگفتی وامی‌دارد تئاتر باستانی یکی از سازه‌های مهم شهر هیراپولیس است. این تئاتر که بخشی از آن به دامنه تپه‌ای تکیه داده ، از جمله زیباترین نمونه های تئاتر دوره امپراتوری روم در آناتولی است. این آمفی تاتر که ساخت آن حدود 150 سال به طول انجامیده و با سیستم آکوستیک و بزرگی‌اش موجب شگفتی می‌گردد ، با تمام نماهایش تا به امروز به شکل سالمی پا برجا مانده است. وجود سدی بین صحنه نمایش و تماشاگر در این آمفی تاتر نشان می‌دهد که اینجا درعین‌حال محل مبارزه حیوانات وحشی و گلادیاتورها بوده است. هیراپولیس با دیگر شهرهای باستانی متفاوت است، و آن اینکه گرمابه عمومی آن در خارج از شهر قرار داشت. علت این امر نیز ورود بازدیدکنندگان به شهر پس از استحمام در گرمابه و در نتیجه نیز نشان دادن اهمیت به پاکی و تمیزی بود. این حمام که بعداً به کلیسا تبدیل شد، امروزه به‌عنوان موزه‌ای برای نگهداری آثار مکشوفه در حفریات باستان‌شناسی در این منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شهر پراحتشام هیراپولیس که در کمر بند زلزله‌خیر واقع شده، در طول تاریخ صحنه زمین‌لرزه‌های شدیدی گردیده و این شهر دوباره تاسیس شد. در حین وقوع این زمین‌لرزه‌ها ئر وسط شهر گودالی به‌وجود آمده ومجسمه‌ها و ستون‌های پراحتشام داخل این گودال افتادند. با گذشت زمان داخل این گودال با آب‌های گرم شفابخش پر شده و بدین‌ترتیب استخر معروف باستانی شهر به‌وجود آمد. امروزه پس از تراورتن‌های سفید و زیبای پاموک کاله این استخر باستانی بسیار مورد توجه بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد. این استخر که با آب‌های گرم شفابخش تغذیه می‌شود، در رفع برخی از ناراحتی‌های پوستی و گردش خون تاثیرات مثبتی دارد. دمای این استخر ثابت بوده و در هر فصل سال 36 درجه سانتی گراد است. با شنا در این استخر می توانید شانس گذر از تاریخ هزاران سال پیش از این گردید. چه کسی میتواند آزمون یک چنین تجربه ای را رد کند؟ در مورد این استخر افسانه‌ای ورد زبان‌هاست . گویند که کلئوپاترا ملکه معروف مصر که پویای زیبایی و عمر طولانی بود ، در این استخر شنا کرده است.
شهر باستانی هیراپولیس پاموک‌قلعه ، با خیابان فرانتینوس ، دروازه پر احتشام، میدان عمومی موسوم به آگورا، محوطه مقدس آپولو، مارتریوم عزیز فیلیپوس و گورستان تاریخی خود ، مکانی فوق العاده شگفت انگیز و جالب است که در آنجا می‌توان عطر و بوی تاریخ را استشمام کرد. اگر به تاریخ و دیدن آثار بی‌نظیر ورویایی علاقه‌مند هستید حتما به این شهر باستانی دو هزار ساله سفر کنید.
