کلیسای تاریخی پولس رسول در آناطولی

سرزمین آناتولی مهد تمدن‌های متعدد بشری و میعادگاه فرهنگ‌های بیشماری در طول تاریخ بوده‌است. این مرز و بوم که در آن میتولوژی و حماسه‌ها با زندگی حقیقی در هم ادغام شده ، هم از ادیان چند خدایی و هم تک خدایی میزبانی کرده‌است. برخی به رویدادهای طبیعی باور کرده ، برخی دیگر آب را مقدس شمرده و به خدایان میتولوژیک باور کرده و حتی عده‌ای نیز به خدای آسمان ایمان آوردند. در منطقه جغرافیایی آناتولی پیروان ادیان یهودی، مسیحی و اسلام  در کنار یکدیگر همزیستی مسالمت‌آمیزی داشتند. زیرا آناتولی شاهد عینی حوادثی که به تاریخ ادیان جهان جهت بخشیدند، بوده و در ترویج دین مسیح نقش مهمی ایفا نمود. آناتولی گذرگاه فراریان از ظلم و ستم در بیت‌المقدس و فشار و اختناق در رم بود. پس از صدور فرمان نابودسازی ادیان جدید و تمثیل کنندگان این ادیان، اولین پیروان دین مسیح تصمیم به مهاجرت به آناتولی که با حسن تفاهم و انسان دوستی آغوش خود را بر روی همگان باز کرده‌، گرفتند. پولس رسول که برای آموزش به شهر بیت‌المقدس رفته بود، در این شهر به دین مسیح گرویده و  یکی از اولین پپیشوایان دین مسیح بود که آناتولی را برای اقامت برگزید. وی در سفرهایی که ترتیب داد، در ترویج دین جدید مسیح از بیت‌المقدس تا آناتولی و از آناتولی تا اروپا نقش بسیار بزرگی ایفا کرد.

پولس رسول یکی از افراد سمبل دین مسیح است. نام این مبلغ دین مسیح در کتاب مقدس انجیل بعنوان پل اهل طرسوس در کیلیکه امروزی ترکیه نوشته شده‌است. به همین علت شهر طرسوس واقع در جنوب آناتولی از نظر رواج دین مسیح بعنوان شهری بسیار مهم تلقی می‌‌گردد. به همین علت چاه و کلیسای پولس رسول و اطراف آن در لیست موقت میراث جهانی یونسکو جای گرفته است. چاه و کلیسای پولس رسول بعنوان یکی از مهمترین مراکز حج مسیحیان تلقی می‌شود. این کلیسا در قرون بعد بنام پولس رسول ساخته شد. چاه نیز در محلی که حیاط خانه پولس رسول تخمین زده می‌شد، واقع گردیده است. در آن ایان زائرانی که برای اجرای مناسک حج به بیت‌المقدس سفر می‌کردند، این محل را نیز زیارت کرده و از آب چاه که به شفابخش بودن آن باور داشتند، می‌نوشیدند. چاه پولس رسول که آبش هیچوقت کم نشده، چنان گذشته؛ امروز نیز سمبل مهمی برای حجاح مسیحی بشمار می‌رود. در کنار حیاط خانه پولس رسول یک راه قدیمی پوشیده از سنگ‌های بازالت وجود دارد. این راه با وجود گذشت قرون متمادی هنوز هم بشکل سالمی پا برجاست.

پولس رسول یکی از 12 حواری حضرت عیسی نبود ولی بعلت یاری‌ها و خدماتش در ترویج دین مسیح در برخی منابع از سوی بعنوان حواری نام برده شده است. این مبلغ دین مسیح، از جنوبی‌ترین نقطه آناتولی تا غربی‌ترین نقطه اش برای ترویج دین مسیح سفر کرد. این سفری بسیار پر مشقت و طولانی بود. ولی پولس رسول علی‌رغم کلیه موانع و دشواری‌ها، وجب به وجب آناتولی را گشته و از تشریح و ترویج دین جدید منصرف نشده و سعی کرد تا مریدان جدیدی برای دین مسیح پیدا کند. راه پوشیده از سنگ‌های بازالت در نزدیکی خانه یولس رسول که امروزه با نام عزیز پل معروف است، یکی از طولانی‌ترین پارکورهای ترکیه محسوب می‌شود. این راه که از شهرهای آنتالیا و اسپارتا عبور می‌کند، 500 کیلومتر طول داشته و مناسب با استانداردهای بین‌المللی راهپیمایی در طبیعت است. راه عزیز پل از شهر عتیق پرگا در آنتالیای امروزی شروع شده و در شهر عتیق  pisidia در منطقه یالواچ در اسپارتای امروزی پایان می‌یابد. مسیرهای راهپیمایی در این پارکور پیاده‌روی با رنگ‌های سفید و قرمز علامت‌گذاری شده و شهر عتیق Pisidia یعنی یالواچ امروزی از ویژه‌گی شهری که اولین  خطبه‌های دین مسیح در آن به پیروان این دین داده شده، برخوردار است. این راه پس از اعلام شهر مذکور بعنوان مرکز حج از سوی مسیحیان مقدس شمرده شد. امروزه نیز بسیاری از پیروان دین مسیح برای حاجی شدن راه پولس رسول را می‌پیمایند. در مسیر این پارکور 500 کیلومتری که شکل پیشین خود را حفظ کرده و طبیعت اطرافش بشکلی سالم پابرجاست، تعداد زیادی شهر عتیق واقع شده است. قسمت ده کیلومتری این راه از پارک طبیعت ژرف دره یازیلی  Yazılı ) ) عبور می‌کند. این ژرف دره با پوشش گیاهی غنی متشکل از انواع درختان چنار، گردو ، عرعر و  کاج قرمز و همچنین حیات وحشی جلب دقت می‌کند. در انتهای این ژرف دره روی یکی از صخره‌ها شعر " انسان آزاد " به چشم می‌خورد. در این شعر چنین نوشته شده است: ای رهگذر، توشه سفر بر دوش بگیر و با راه بیفت. این واقعیت را فراموش نکن که فرد آزاد کسی است که تنها با شخصیت خود آزاد است. این شعری است که اپیکتتوس یکی از مهمترین متفکرین جهان عتیق که بصورت برده به دنیا آمده و سپس آزادی اش را بدست آورد، به قلم گرفته است. ژرف دره یازیلی نیز نام خود را از این شعر که در دل صخره‌ها نوشته شده ، گرفته است.

پولس عزیز در حین سفر به سرتاسر آناتولی در بسیاری از مناطق اقامت گزید. بعدها در مناطقی که وی در آنها اقامت کرده بود، کلیساهایی بنام  او ساخته شد. صومعه آلاحان در شهرستان موت استان مرسین نیز یکی از این آثار دینی است. مجتمع این صومعه که در دامنه دشت گوک سو واقع شده، از دو کلیسا که یکی تخریب شده ، اتاق های کشیش که در دل صخرهها کنده شده، و گورستان متشکل است. این صومعه که در ارتفاع 1300 متری ساخت شده با سنگ کاری بسیار زیبا و ماهرانه خود نیز جلب دقت میکند. اولیا چلبی سیاح معروف ترک به هنگام دیدن این صومعه در توصیف آن گفته است: چنین به نظر می رسد که گویی به تازگی از سوی استاد ماهری ساخته شده است. ساختمان کلیساها و مجتمع صومعه در لیست موقت میراث فرهنگی یونسکو جای گرفته است.

هر یک از تمدن‌های قدیمی که در آناتولی تاسیس شدند، آثار مادی و معنوی ارزشمندی در این سرزمین کهن‌سال به یادگار گذاشتند. شهرهایی عتیقی که از در طول سفر به آناتولی از آنها دیدن می کنیم تنها آثاری به یاد ماندنی از گذشته نبوده و در عین حال انعکاسی از طرز زندگی؛ فرهنگ، هنر و اعتقادات تمدنهای کهن هستند. سالن های تاثر ، طاق های آب، کاخ خشتی ، یادواره‌ها،  معابد، کلیساها، صومعه ها، مساجد نیز میراثی ارزشمند از تمدنهای قدیمی به ما هستند. زیرا هر کدام تاریخ غنی و متمول آناتولی را منعکس می کنند. آناتولی طی اعصار متمادی صحنه رویدادهایی که مهر خود را بر تاریخ بشر زدند، گردید. این سرزمین شاهد حوادث مهمی در تاریخ مسیحیت گردید. اولین کلیسا و خانه حضرت مریم در آناطولی قرار داشته و بخش مهمی از سفرهای پل عزیز نیز در این سرزمین انجام گرفت.