نقش بازیگران غربی در صحنه سوریه

جنگ داخلی سوریه از 10 سال بدین‌طرف ادامه داشته و هنوز به راه‌حلی دست نیافته است. تراژدی که طی آن صدها هزار سوری جان خود را از دست داده و حدود 7 میلیون نفر مجبور به خروج از کشور شده‌اند، هنوزهم در مقابل چشم جهانیان ادامه دارد. رژیم بشار اسد که از قیام مردمی در 11 مارس 2011 با خشونت استقبال کرده بود، هنورهم سرپا مانده است. نهادهای بین‌المللی و در راس سازمان ملل و بازیگرانی چون آمریکا و اتحادیه اروپا نتوانستند راه‌حل پرشمولی تولید کنند. در این میان روسیه و ایران نیز موجب تعمیق هرچه بیشتر مسئله شدند.

بدون تردید ترکیه تنها کشوری‌ست که هر چه در توان دارد، برای سوری‌ها انجام داده  است. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، در روزهایی که دموکراسی، آزادی و حقوق‌بشر مجددا مد شده بود، پیامی منتشر کرده و طی آن غرب را به حمایت از تلاش‌های ترکیه با هدف پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه فراخوانده و میزبانی ترکیه از میلیون‌ها پناهجو، مبارزه ترکیه بعنوان اولین کشور با سازمان‌های تروریستی و در راس داعش و تشکیل مناطق امن به‌همراه عناصر محلی در نقاط پاکسازی شده از ترور را خاطرنشان ساخت.

واشنگتن نیز طی 10 سالی که پشت‌سر گذاشتیم، راه‌حلی ارایه نکرد. حال نیز در تکاپوی یافتن سیاست جدیدی در مورد بحران سوریه است. دولت دموکرات جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، سوریه را بعنوان محلی برای آزمایش گفتمان " دموکراسی و حقوق‌بشر" مشاهده می‌کند. اردوغان در پیام آشکار خود به دولت جدید آمریکا گفت: دولت بایدن باید به   تعهداتی که در کمپین‌های انتخاباتی داده است، عمل کرده و برای پایان دادن به تراژدی در سوریه و دفاع از دموکراسی با ما همکاری کند. تاخیر دولت بایدن در مورد حل بحران سوریه، در نتیجه ادامه حمایت از ی‌پ‌گ شاخه سازمان تروریستی و تجزیه‌طلب پ‌ک‌ک به منزله تکرار اشتباهات اوباما خواهد بود.

رئیس جمهور کشورمان، تنها آمریکا را برای حل بحران سوریه فرانخوانده است. انتشار پیام ایشان در آستانه اجلاس عالی رهبران اتحادیه اروپا از این نظر حائز اهمیت می‌باشد. این موضوع که اتحادیه اروپا در مورد مسئله سوریه چگونه موضعی بنمایش خواهد گذاشت، مملو از ابهامات است. اگر سیاست متکی بر پایه‌های انسانی ترکیه در مورد سوریه وجود نداشت، اکنون در قریب تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، احزاب راستگرای افراطی در اقتدار بودند.

رهبران غربی باید با حملات ی‌پ‌گ و پرتاب موشک‌های روسی به مناطق امن در شمال سوریه مخالفت کنند. ی‌پ‌گ، 224 بار مناطق امن را مورد حمله قرار داده است. این حملات با خودروهای بمبگذاری‌شده، مواد منفجره دست‌ساز، سلاح‌های سنگین و سبک، خمپاره‌انداز و راکت ترتیب یافتند.  

در مناطق تحت کنترل آنکارا و ادلب 4 – 5 میلیون سوری و 4 میلیون پناهجوی سوری نیز در ترکیه زندگی می‌کنند. یعنی نیمی از جمعیت سوریه تحت حمایت امنیتی و مالی ترکیه قرار دارند. این واقعیت، نشانگر ضرورت کمک آمریکا و اتحادیه اروپا به تشکیل مناطق امن می‌باشد. افزایش نفوذ ترکیه در معادله سوریه به نفع کشورهای غربی خواهد بود. چرا که آنها نخواهند توانست توسط ی‌پ‌گ که در نهایت از بین خواهد رفت، از منافع خود در سوریه حفاظت کنند.

برغم پایان دهمین سال در جنگ داخلی سوریه، هنور نقشه‌راه ملموس و واضحی تشکیل نیافته است. به‌صراحت می‌توان گفت، تامین ثبات در منطقه قبل از حل بحران سوریه امکان‌پذیر نیست.

نویسنده: استادیار دکتر مراد یشیل‌تاش پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه