ترکیه الگوی موفقیت در مقابله با کرونا

در ترکیه نیز همانند دیگر کشورهای جهان مقابله با پاندمی کرونا و تلاشها در جهت گذر از این معضل با کمترین تلفات، در راس موضوعات روز قرار دارد. دولت به طور مستمر با اعلام تدابیر، راهکارها و تشویقهای اقتصادی جدید از یک سو سعی دارد تا مانع شیوع بیشتر ویروس و تقلیل تلفات جانی به حداقل ممکن شده از سوی دیگر نیز با اعلام بسته‌های حمایت مالی به یاری گروههای کم درآمد، شرکتها و موسسات متضرر در نتیجه کند شدن فعالیتهای اقتصادی می شتابد.
همچنانکه از شمار تلفات جانی و موارد ابتلا در این دوره زمانی تقریباً بیش از یک ماهه نیز مشاهده می شود ترکیه تا کنون در این کارزار، استراتژی بسیار موفقی را دنبال کرده و همسو با اظهارات مقامات بلند پایه، در صورت استمرار این موفقیت، ترکیه ظرفیت تبدیل شدن به یکی از بازیگران مهم دنیای بعد از کروناویروس را داراست. ترکیه در طول این روند نه تنها در داخل کشور مبارزه‌ای موفق داشته بلکه به درخواست یاری دول دیگر از کشورهای اروپایی گرفته تا ارمنستان که به نوعی کشوری متخاصم محسوب می شود پاسخ مثبت داده، این مسئله را به عنوان بحران بشری فرا پولیتیک تلقی کرده است. چنانکه ترکیه که قبل از بروز بحران نیز پذیرای گردشگران بخش توریسم سلامت از کشورهای مختلف از جمله کشورهای اروپایی بوده و با زیرساختهای قدرتمند خود در این بخش یکی از کشورهای نمونه در جهان محسوب می شود تا کنون به بسیاری از کشورهای جهان کمکهای بهداشتی - درمانی و تجهیزات پزشکی ارسال کرده است.
 مداخله به موقع و زود هنگام، یکی از مهمترین دلایل نهفته در بطن موفقیت سیاستهای بهداشتی - اجتماعی آنکارا در خلال بحران است. دو ماه قبل از مشاهده اولین مورد ابتلا در کشور یک هیات علمی متشکل از مجرب‌ترین متخصصین در بنیه  وزارت بهداشت تشکیل یافته، به دور از هر گونه دغدغه سیاسی و اقتصادی اقداماتی نظیر نصب دوربینهای حرارتی در فرودگاهها انجام گرفته و باز در همین راستا، قبل از اعلام توقف کلیه پروازها از چین در روز سوم فوریه، مسافران آمده از این کشور به شکلی ویژه مورد غربالگری ویروس کرونا قرار گرفتند. پس از اعلام رسمی مشاهده بیماری در آنسوی مرزهای کشور نیز، بلافاصله با مقامات ایرانی ارتباط بر قرار شده و با عدم قبول پیشنهاد مقامات ترک مبنی برقرنطینه کردن شهر قم به عنوان مرکز شیوع ویروس، دولت در تاریخ بیست و سوم ماه فوریه اقدام به بستن کلیه گذرگاه‌های مرزی با ایران کرد. این اقدام، با توجه به اینکه ورود ویروس به کشور بیشتر از طریق مسافران آمده از اروپا صورت گرفت، نه تنها نشانگر درستی تصمیم ترکیه بود بلکه با این تدبیر ورود ویروس تقریبا یک ماه به تاخیر افتاد و مدت زمانی با ارزش برای اتخاذ تمهیدات لازم فراهم شد.
بلافاصله پس از اعلام رسمی مشاهده اولین مورد بیماری در ترکیه به تاریخ دهم ماه مارس، جلسه‌ای به ریاست رئیس جمهور برگزار و متعاقباً اعلام شد بسیاری از فعالیتهای سیاسی و اجتماعی منجمله برگزاری مسابقات ورزشی به تعویق افتاده و یا لغو شده است. در روزهای بعد نیز کلیه مدارس و مراکز آموزشی تعطیل، برگزاری نمازهای جمعه و جماعت به حالت تعلیق در آمده، انجام سفرهای شهری به غیر از موارد ضروری و استثنایی ممنوع و همچنین محدودیت عدم خروج شهروندان زیر بیست سال و بالای شصت و پنج سال از خانه اعمال شد. اعلام مقررات منع عبور و مرور دور روزه در شامگاه دهم ماه آوریل که هفتاد و پنج درصد کل جمعیت کشور را شامل می شد نقطه اوج این تدابیر بود. به این ترتیب ماندن حدود شصت و پنج میلیون نفر در خانه طی دو روز آخر هفته می توانست شیوع ویروس را به اندازه قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد.

کمکها و حمایتهای اجتماعی و اقتصادی
اگرچه ممانعت از شیوع بیشتر ویروس یکی از پایه‌های اصلی امر مقابله با همه‌گیری است ولی حمایت از بخشهای آسیب دیده جامعه از بحران به ویژه خانواده های کم درآمد نیز حائز اهمیت است. از این رو بسته مالی 100 میلیارد لیره‌ای اعلام شده از سوی دولت برای استفاده به همین منظور دارای اهمیت بود. افزایش حداقل حقوق بازنشستگی به 1500 لیره ترک و کمک مالی 2000 لیره‌ای به خانواده‌های نیازمند از جمله اقدامات اساسی بود که به ویژه از لحاظ گروههای کم درآمد جامعه حائز اهمیت است. به علاوه تامین شرایط استفاده از تسهیلات بانکی در بخشهای مختلف و در راس بخش توریسم، پرداخت حداقل یک سوم حقوق کارکنانی که محل کارشان بطور موقت تعطیل شده و اجازه ادامه فعالیتهای کاری کارمندان دولت از خانه، از دیگر اقدامات مهم دولت در قالب تدابیر اقتصادی بود. در عین حال روز سی ماه مارس با پیشگامی رئیس جمهور یک کمپین پشتیبانی مالی با هدف مشارکت مالی در امر مقابله با همه‌گیری و نیز تقویت روح همبستگی اجتماعی راه اندازی شد و شمار زیادی از اهالی کسب و کار، هنرمندان و شخصیتهای شناخته شده از این کمپین همبستگی ملی حمایت کردند.
در نهایت اگر چه هنوز اظهار نظر در مورد نتایج همه‌گیری زود است ولی ترکیه با توجه به دارا بودن مزیتهای نسبی، بدون تکرار اشتباهات کشورهای منطقه،  با موفقیت به مبارزه بی امان خود ادامه می دهد. صرف هزینه‌های هنگفت طی سالهای اخیر برای زیرساختهای بخش بهداشت و درمان، به اندازه‌ای که با اعتراض احزاب مخالف به شکل "نیازی به این همه سرمایه گذاری نیست" روبرو شده بود، فعالیتهای فداکارنه وزیر بهداشت که مورد تقدیر همه اقشار و احزاب سیاسی است، هارمونی، انسجام و تک صدایی در مدیریت، انطباق عمومی و توجه اکثر قریب به اتفاق شهروندان به درخواستها و پیشنهادات ارائه شده از سوی مسئولین و وزارتخانه‌ها از جمله عواملی است که نشان می دهد، برخلاف کشورهایی که گذشته از مبارزه ناموفق، حتی توانایی اعلام آمار دقیق و شفاف را نیز ندارند، ترکیه، الگوی موفقیت در این مبارزه  دشواراست.    

نویسنده: دکتر حقی اویغور نائب رئیس مرکز مطالعات ایرانی آنکارا