تفسیر سیاسی هفته 3 - گروه واگنر

اخیرا در مناطق درگیر بحران و جنگ از جمله خاورمیانه، دولتها به جای رویارویی مستقیم با یکدیگر، از عناصر نیابتی بهره گرفته و اغلب نیز از ارتش های ویژه مزدور استفاده میکنند. در این راستا شرکت بلک واتر ایالات متحده آمریکا اولین نامی است که به ذهن خطور میکند. شرکت واگنر روسیه نیز ارتش مزدوری است که اخیرا در بسیاری از مناطق درگیر به چشم میخورد. روسیه میکوشد تا از طریق این شرکت، از یک سو در میدان نبرد متفقین خود در کشورهایی نظیر سوریه، لیبی، آفریقای مرکزی و حتی ونزوئلا را مورد حمایت قرار داده و از سویی دیگر نیز دامنه نفوذ خود در این مناطق را گسترش دهد.

***

امروزه با تغییر ماهیت و هیبریدی شدن جنگ ها و درگیری ها و به عبارتی خصوصی شدن امنیت و دفاع و درهم آمیخته شدن آن با بازار، نوع جدیدی از جنگ تشکیل یافته است. ظهور شرکتهای نظامی ویژه و بهرمندی بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از آن،  نتیجه این روند نوپا به شمار میرود. با اقدام مشترک کشورها به همراه بخش خصوصی، شرکت های نظامی خصوصی نیز شروع به جای گیری در جنگ ها کرده و استفاده از سیاست های امنیتی و دفاعی نیز آغاز شده است.

علاوه بر شرکت های آمریکایی، گسترش استفاده از شرکت های نظامی و امنیتی ویژه روسیه و فعالیتهای این شرکت های در خاورمیانه و آفریقای شمالی توجه جامعه بین المللی را به خود جلب کرده است. گروه واگنر یکی از این شرکت هاست که اخیرا در منطقه به طور فعال دیده میشود. این شرکت به عنوان یک سازمان مسلح غیردولتی، به طور فعال در جنگ داخلی در سوریه و لیبی دخیل شده است.

صاحب گروه واگنر، یوگنی پریگوژین است. شخصی که صاحب رستوران‌های زنجیره‌ای "کنکورد" بوده و ارتباط نزدیکی با کرملین دارد. رسانه‌های غربی به او لقب "سرآشپز پوتین" داده‌اند. از مشخصات این گروه نظامی، میتوان به وجود سربازان قدیمی بین 35-50 سال از کشورهای آسیای میانه، منطقه بالکان و قفقاز اشاره کرد. تحقیقات نشان میدهد که کادر نظامی این گروه از سربازانی تشکیل شده که سالها در مناطقی نظیر چچنستان، گرجستان و دیگر مناطق نبرد کرده، تجربه حضور در خط مقدم جبهه داشته و به علت مواجهه با مسائل مالی و به خاطر عدم هماهنگی با زندگی به عنوان غیرنظامی به عضویت این گروه درآمده اند. از آنجایی که این گروه از یک کادر منظم سازمانی شناخته شده برخوردار نیست، تعداد سربازان منسوب به آن در حدود 5000 نفر تخمین زده میشود.

گروه واگنر که تصور میرود، در پی مداخله نظامی روسیه در سوریه در سپتامبر 2015 نقش گیری در میدان نبرد در این کشور را آغاز کردند، فعالیت های متعددی در این کشور از خود نشان داده اند. علاوه بر محفاظت از تاسیسات استراتژیک و میادین نفت و گاز، نبرد این گروه به عنوان رزمنده در بسیاری از نقاط سوریه در رسانه های جای گرفته است. روسیه که تصمیم به گسترش دستاوردهای کسب شده از حضورش در میدان نبرد سوریه، در شرق دریای مدیترانه و قاره آفریقا گرفته است، با بهره مندی از خلاء ایجاد شده در جبهه حفتر به یکی از بازیگران تاثیر گذار جنگ در لیبی تبدیل شده است. چنانچه با ورود به سال 2020، به عنوان پیشگام جهت برقراری آتش بس بین دولت وفاق ملی لیبی و عناصر خلیفه حفتر، وارد عمل شد. در نتیجه، در دوره ای که ماهیت و دینامیک جنگ ها و درگیری ها تغییر یافته روسیه با سازگاری با دوره جدید از طریق شرکت هایی نظیر واگنر، سعی در به دست آوردن فضایی عملیاتی برای خود میباشد.

نویسنده: جان آجون محقق بنیاد مطالعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی