نگاهی بر سیاست خارجی ترکیه - 50 - روابط ترکیه و ونزوئلا

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، طی روزهای گذشته به کشور ونزوئلا سفر کرد. روابط ترکیه و ونزوئلا در عرصه ها مختلف در حال توسعه بوده و یک پیوند قوی بین دو کشور در حال شکل گیری است. ما نیز در برنامه امروز به بررسی روابط ترکیه و ونزوئلا و بازتاب آن در سیاست خارجی ترکیه خواهیم پرداخت.

اکنون توجه شما را به ارزیابی های جمیل دوغاچ ایپک محقق بخش روابط بین الملل دانشگاه کاراتکین جلب میکنیم.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در پی شرکت در نشست گروه جی بیست در آرژانتین، ضمن بازدید از پاراگوئه و ونزوئلا، اولین دیدار در سطح ریاست جمهوری در این کشورها را به انجام رساند. سفر اردوغان به ونزوئلا، فضایی توام با همکاری های عمیق که مفاهیم نمادی دارند را ایجاد کرده است. این دیدار از سوی دیگر، دستاوردهای متعدد اقتصادی، استراتژیک و سیاسی به همراه دارد. اردوغان به رغم وجود یک فشار بین المللی بر روی ونزوئلا از این کشور بازدید کرد. سفر اردوغان به کاراکاس از این لحاظ، گام جسورانه بزرگی محسوب میشود. ونزوئلا در منطقه آمریکای لاتین و کارائیپ جزو اولین کشورهایی است ترکیه با آن روابط دیپلماتیک برقرار کرده است. روابط دیپلماتیک بین ترکیه و ونزوئلا در سال 1950 برقرار شد. فاصله جغرافیایی و تمرکز دو کشور در دراز مدت بر روی مناطق خود، سبب شد تا روابط این دو کشور مدتها محدود بماند. مناسبات بین دو کشور، در سایه تحولات اخیر و دیدارهای عالی متقابل وارد دوره جدیدی شده است.

در 19 آگوست سال 2016 دلسی رودریگز وزیر خارجه ونزوئلا، جهت تقدیم دعوت نامه نیکلاس مادورو رئیس جمهور اینکشور به رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه جهت شرکت در هفدهمین نشست کشورهای غیرمتعهد که در روزهای بین 17 و 18 سپتامبر در جزیره مارگاریتا در این کشور برگزار شد، به ترکیه سفر کرد. در این نشست مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه شرکت کرد.

نیکلاس مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا به منظور شرکت در بیست و سومین کنگره جهانی انرژی که روزهای بین نهم تا سیزدهم اکتبر سال 2016 در استانبول برگزار شد، به ترکیه سفر کرد. رئیس جمهور ترکیه در تاریخ دهم سپتامبر 2017 در حاشیه اولین نشست علم و تکنولوژی سازمان همکاری اسلامی در آستانه با نیکلاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا دیدار و گفتگو کرد. مادورو در روزهای بین پنجم تا ششم اکتبر 2017 نیز اولین دیدار در این سطح را از ترکیه به عمل آورد. در چارچوب این دیدار همچنین دومین نشست وزرای خارجه کمیسیون مشترک همکاری بین دو کشور نیز برگزار گردید. در جریان این نشست نیز قرارداد همکاری اقتصادی و تجاری که پایه و اساس کمیسیون مشترک اقتصادی با ونزوئلا را تشکیل میدهد، توافقنامه همکاری امنیتی، قرارداد حمل و نقل هوایی، یادداشت تفاهم همکاری در زمینه کشاورزی، طرح همکاری گردشگری و یادداشت تفاهم همکاری در عرصه هوانوردی به امضا درآمد. علاوه بر این مجمع کسب و کار ترکیه – ونزوئلا و همچنین نمایشگاه محصولات صادراتی ونزوئلا برگزار گردید. مادورو در جولای سال 2018 به منظور شرکت در مراسم تحلیف اردوغان به ترکیه سفر کرده و جریان این سفر اظهاراتی در باب توسعه هرچه بیشتر روابط دو کشور ایراد کرد.

بر اساس داده های سازمان آماز ترکیه، حجم تجاری بین ترکیه و ونزوئلا در ده ماهه اول سال 2018، از سطح یک میلیارد دلار فراتر رفته است. در همین دوره، میزان صادرات به ونزوئلا حدود 91 میلیون دلار، میزان واردات از این کشور به ترکیه نیز 984 میلیون دلار اعلام شده است. اگر چه این حجم تجاری، بخش محدودی از کل تجارت با ترکیه را تشکیل میدهد، ولی حجم تجاری بین دو کشور طی 5 سال اخیر با شتاب بیشتری افزایش یافته است. از بین محصولات صادراتی به این کشور میتوان به آرد گندم، ماکارونی، صابون، پوشک بچه، محصولات آرایشی بهداشتی، محصولات بهداشتی دهان و دندان، سنگ مرمر، روغن آفتابگردان، محصولات بهداشتی اصلاح صورت و بدن اشاره کرد. در بین محصولاتی که از ونزوئلا به ترکیه وارد میشود نیز میتوان سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی، فلزات گرانبها، مرواریدها، جواهرات مصنوعی، سکه، سوخت های معدنی و روغن ها، محصولات حاصل از تقطیر این نوع روغن ها، شمع های معطر و همینطور فولاد و آهن را نام برد.

ترکیه در نظر دارد، روابط تجاری خود با کشور ونزوئلا که تحت تحریمات آمریکا قرار دارد، را هر چه بیشتر افزایش دهد. به علت این تحریمات، طلای استخراج شده توسط شرکت های معدن دولتی و خصوصی در ونزوئلا، به جای سوئیس در ترکیه پردازش و به سکه طلا تبدیل میشود. ونزوئلا از منابع زیرزمینی بسیار غنی برخوردار است ولی از ظرفیت مدیریت و کاربرد آن برخوردار نیست. از این رو با این هدف به سوی چین، روسیه و ترکیه متمایل شده است. دولت ونزوئلا به ویژه در عرصه معدن کارفرمایان ترک را مورد تشویق قرار میدهد. دولت ونزوئلا به کارفرمایان ترک میگوید: به شما معدن طلا میدهیم. تاسیسات آن را احداث کنید، 70 درصد از آنچه که استخراج کرده اید مال شما 30 درصد آن را نیز به ما بدهید". در همین راستا چندین شرکت ترک برای بستن قرارداد با دولت ونزوئلا وارد عمل شده اند.

ونزوئلا در حال حاضر یک بحران اقتصادی جدی را پشت سر میگذارد. از سوی دیگر، ونزوئلا که از ذخایر نفتی غنی برخوردار است، فرصت بسیار مهمی را در اختیار شرکت های ترک قرار میدهد. در عین حال در ونزوئلا اراضی زراعی وسیعی وجود دارد. این اراضی از جنبه دامپروری نیز بسیار مناسب هستند. بهترین گیاه کاکائو در کشور ونزوئلا پرورش میابد. ما بین این دو کشور در ازای نفت و مشتقات آن، کالا و خدمات مبادله میشود. اگر در این مبادله، کالا و خدمات ارائه شده در بخش ساخت و ساز ارائه شود، بی شک با ریسک کمتری مواجه خواهد شد.

ونزوئلا به رغم تمامی مسائلی که با آن مواجه است، از نظر منابع یکی از غنی ترین کشورهای دنیا به شمار میرود. از اینرو ونزوئلا برای شرکت های ترک کشوری مملو از فرصت هاست. چرا که بسیاری از منابع زیرزمینی در ونزوئلا در ترکیه وجود ندارد. به همین شکل موقعیتی که شرکت های تولیدی، صنعتی و خدماتی ترک از آن برخوردارند در ونزوئلا موجود نمیباشد. در این دوره که رقابت بین المللی کاهش یافته است، ونزوئلا بازار بسیار مهمی برای شرکت های ترک به شمار میرود. ضرورت ایجاد یک جایگزین برای مسئله ایران در واردات نفت، تجارت طلا با دولت کاراکاس که از نظر اقتصادی نقش بسیار مهمی را برای ترکیه ایفا میکند، سبب شده تا در دوره آتی ترکیه توجه بیشتری به کشور ونزوئلا داشته باشد.

نویسنده : جمیل دوغاچ ایپک محقق بخش روابط بین الملل دانشگاه کاراتکین