خاورمیانه از دیدگاه ترکیه - اعلام قدس بعنوان پایتخت اسرائیل

 دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا برغم واکنشهای جهانی، قدس را بعنوان پایتخت اسرائیل اعلام کرد.

دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا برغم هشدارهای افکار عمومی جهان، قدس را بعنوان پایتخت اسرائیل اعلام کرد. بدین ترتیب امریکا اولین کشوری ست که موقعیت قدس بعنوان پایتخت اسرائیل را برسمیت شناخت. این تصمیم نه تنها در خاورمیانه و کشورهای مسلمان، بلکه در اروپا نیز موجب واکنش گردید. در این چهارچوب مردمان چهارگوشه جهان به کوچه و خیابانها ریخته و تظاهرات اعتراض آمیز بر پا کردند.

تصمیم مذکور ترامپ دو علت دارد: وی در خلال کمپین انتخابات ریاست جمهوری قول داده بود که در صورت پیروزی، قدس را بعنوان پایتخت اسرائیل اعلام خواهد کرد. بدین ترتیب تعهد خود در مقابل لابی موسوی در امریکا را بجای آورد. علاوه براین قصد دارد که در این تنگنای سیاسی که با آن رو در رو می باشد، حمایت این قشر را بدست بیاورد.

امریکا با اتخاذ این تصمیم، حقوق بین الملی را بطور آشکار نقض می کند. در قطعنامه شماره 478 شورای امنیت سازمان ملل به تاریخ 20 ماه اوت سال 1980 چنین گفته شده است، تمامی اقدامات مربوط به تغییر دادن موقعیت قدس بی اعتبار می باشد. باید تمامی دولتهای دارای میسیون دیپلماتیک در این شهر، میسیونهای خود را عقب بکشند. براساس قرارداد بنیانگذار سازمان ملل، قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل از نظر تمامی کشورهای عضو متعهد کننده می باشد. از اینرو امریکا باید قطعنامه سال 1980 شورای امنیت سازمان ملل را بجای بیاورد.

تصمیم ترامپ می تواند موجب بروز حوادث جدی در منطقه و حتی درگیریهای جدید در فلسطین، اسرائیل و خاورمیانه بشود. می دانیم که اسرائیل از نفوذ ایران و حزب الله در سوریه ناخشنود می باشد. بطوریکه در سال 2006 ، تحولات واقع در فلسطین، جنگ بین اسرائیل و حزب الله را شعله ور ساخته بود. تابلوی فعلی نیز نشانگر قطب گرایی بزرگ، حکومت امریکایی طرفدار اسرائیل، حکومت اسرائیل که در تنگنای سیاسی قرار دارد، تجزیه در فلسطین و ظرفیت نظامی فزاینده حزب الله در خاورمیانه می باشد. تمامی این تحولات سال 2006 را تداعی می کنند.

از سوی دیگر تصمیم ترامپ روند صلح اسرائیل و فلسطین را نیز خدشه دار می کند. در اصل اقدامات غیرقانونی اسرائیل در قدس و کرانه باختری رود اردن، اعلام قدس بعنوان پایتخت و موضع تفاهم ناپذیر در مورد مسئله پناهجویان، مذاکرات صلح را به بن بست رسانده است.

این تصمیم بدون تردید راهگشای افزایش واکنش در خاورمیانه و امریکا نیز خواهد شد. اقدام مذکور ترامپ در امریکا نیز مورد انتقاد قرار داده می شود. فقط مردمان منطقه خاورمیانه نه تنها ترامپ بلکه تمامی امریکا را مسئول این تصمیم می دانند. برای همین تصمیم مورد بحث موجب افزایش مخالفت مردمان خاورمیانه با امریکا خواهد شد. حتی میتواند موجب توسعه رادیکالیزم در خاورمیانه بشود.

تصمیم ترامپ از نظر سیاست جهانی نیز اهمیت فراوانی داشته و می تواند به روابط واشنگتن با کشورهای اروپایی نیز ضربه بزند. بطوریکه فرانسه و آلمان با تصمیم  مذکور مخالفت کردند. اتحادیه اروپا با اشاره براینکه، تصمیم ترامپ با حقوق بین المللی مغایرت دارد، اعلام داشت، باید مسئله را در چهارچوب قطعنامه های سازمان ملل حل و فصل کرد. دوری انگلستان از حکومت ترامپ در دوره اخیر بدلیل سیاستهای ذیربط با عراق، سوریه و عربستان سعودی نیز آشکار می باشد. می توان گفت که تصمیم ترامپ موجب تعمیق این دوری و خدشه دار شدن پیمان بین اروپا و آتلانتیک خواهد شد.

در حال حاضر کشورهای غیرعرب جهان اسلام واکنش شدیدی به تصمیم ترامپ نشان می دهند. ترکیه یکی از کشورهای مذکور می باشد که ضمن نشان دادن واکنش شدید، سعی می کند تا از یک روند دیپلماتیک جدیدی تبعیت بکند. تاکید ترکیه در واکنش خود به حساسیت جهان اسلام و حقوق بین المللی حائز اهمیت می باشد. این تاکید در عین حال یک پیام جهانی ست. اگر در این نقطه جمهوری ترکیه از  سوی افکار عمومی جهان مورد حمایت قرار بگیرد، از محو و نابود کردن کامل ایمان به دیپلماسی جلوگیری خواهد شد. زیرا اگر حکومت امریکا با یک مقاومت دیپلماتیک – سیاسی و اجتماعی رو در رو بماند، می تواند از تصمیم خود انصراف ورزد. در حل مثبت این بحران، جهان اسلام نیز نقش مهی ایفا می کند. اگر جهان اسلام در بنیه خود به توافق برسد، بحران در کوتاه مدت به پایان خواهد رسید.