خاورمیانه از دیدگاه ترکیه - مذاکره سرنوشت ادلب در اجلاس آستانه

اولین ماده دستورکار مذاکرات آستانه در 15 ام سپتامبر را ادلب تشکیل داد.

در آخرین مرحله اجلاسیه های آستانه که در 15 ام سپتامبر به پایان رسید، همکاری در مورد موضوع تامین مناطق عاری از درگیری کمی دیگر قطعیت یافت. در اصل مناطق عاری از درگیری در سوریه شامل چهار منطقه می باشد. فقط در مرکز اجلاس مذکور آستانه ادلب قرار داشت. ادلب نسبت به دیگر مناطق، گروه بیشتری را در خود پناه داده و توازنات بین این گروهها بسیار حساس می باشد. از اینرو روند عاری از درگیری ریسک تولید درگیری جدیدی را نیز در بر می گیرد.

ترکیه، ایران و روسیه در پایان اجلاس در رابطه با مرزهای مناطق عاری از درگیری و اینکه چه کسانی از این مرزها حراست خواهند کرد، به توافق رسیدند. براساس گزارشات مطبوعات از هر کدام از سه کشور مذکور 500 سرباز در نقاط کنترل مورد نظر برای تشکیل در خط عاری از درگیری مستقر شده و آتش بس را کنترل خواهند کرد. فقط در این اقدام مبارزه به تنهایی با هیئت تحریر الشام می تواند کافی نباشد. در اصل مبارزه مستقیم با هیئتتحریر الشام در مرحله نخست پیش بینی نشده است. در حال حاضر در نظر است که هیئت تحریر الشام را محدود کرده و در دایره خارجی منطقه عاری از درگیری جای داده شود.

ترکیه، ایران و روسیه در نظر دارند که در ادلب و حوالی آن جو عاری از درگیری تامین و از آن حراست بکنند. این وضعیت از نظر ترکیه حائز ریسکهای جدی می باشد. زیرا در بخشی از مناطقی که ترکیه برای جلوگیری از درگیری بدانها سرباز اعزام خواهد کرد، هیئت تحریر الشام بسیار قوی می باشد. در اصل ازمدتها پیش انتظار می رفت که برای تقویت موجودیت ارتش آزاد سوریه، ترکیه وارد منطقه بشود. برای همین احتمال بروز درگیری در وحله نخست بین ارتش آزاد سوریه و هیئت تحریر الشام و سپس بین ارتش ترکیه و هیئت تحریر الشام در پی ورود سربازان ترک به منطقه قوی می باشد. تدارکات نظامی طرفین نیز به این امر صحه می گذارد.

ترکیه در مبارزه با گروههای رادیکال در ادلب، استراتژی چند مرحله ای به اجرا می گذارد. اولین مرحله این استراتژی تضعیف هیئت تحریر الشام که با رهبری جبهه النصره تشکیل یافته است، از داخل می باشد. در این چهارچوب در راستای جدا شدن برخی از گروهها از هیئت تحریر الشام تلاش بخرج داده می شود. در نتیجه تلاشهای فشرده ترکیه، این تحول نیز آغاز شده است.

دومین مرحله استراتژی ادلب ترکیه یکپارچگی و تقویت مخالفین میانه رو می باشد. در این چهارچوب گروههای پراکنده ارتش آزاد سوریه سعی می کنند تا زیر سقف واحدی گردهم بیایند. بطوریکه با حمایت ترکیه، نیروهای ارتش آزاد سوریه در ادلب در مقیاس وسیعی در این امر موفق شدند. تجدید بنیه مذکور بیش از تلاش مخالفین برای تقویت در مقابل رژیم، بافتی برای تشکیل تعادل در مقابل هیئت تحریر الشام خواهد بود.

اهداف اصلی روند آستانه بدین شرح می باشد:

1 – جدا کردن گروههای رادیکال و مسلح میانه رو سوریه از یکدیگر

2 – از میان برداشتن رادیکالها

3 – نخست تامین آتش بس بین رژیم و مخالفین میانه رو و سپس دستیابی به راه حل سیاسی

بزرگترین مسئله در مرعیت یافتن این طرح، ادلب می باشد. زیرا ادلب وسیعترین جغرافیای تحت کنترل مخالفین بوده و قویترین مخالفین مسلح در اینجا جبهه النصره می باشد. در مقابل این، برخی از گروهها در ادلب جزیی از روند آستانه می باشند. از اینرو مداخله جمعی در ادلب غیرممکن می باشد. برای همین باید قبل از هر چیز گروههای رادیکال و میانه رو را از یکدیگر جدا کرد. اگر ترکیه اراده خود را در میان نگذارد، نفوذ و حتی کنترل در ادلب در دست قدرتهای خارج از منطقه و یا بازیگرانی که بتوانند تهدیدی برای ترکیه تشکیل بدهند، خواهد افتاد. برای همین جهش بازدارنده ترکیه در ادلب ضرورت یافته است.

در روند آتی ترکیه می تواند در درگیری عمیقی در ادلب جای بگیرد. درگیریها در ادلب می تواند بدلایل جغرافیایی و فصلی بیشتر از عملیات سپر فرات طول بکشد. برای همین استقرار ارتش ترک در ادلب می تواند، موجب شکل گیری جو درگیری بشود که ترکیه را نیز به بنیه خود بکشد. عملیاتی که انتظار میرود برای ادلب مناطق عاری از درگیری تامین بکند، می تواند ترکیه را با مسئله جدیدی در ورای مرز رو در رو بکند. اگر ترکیه ریسک درگیری را پذیرفته و به موفقیت نظامی دست بیابد، خواهد توانست در ادلب منطقه امنی بسان سپر فرات تامین بکند. این نیز موجب تقویت بیشتر ترکیه در پرونده سوریه خواهد شد. بدین ترتیب ترکیه فرصت کاهش دادن ریسکها با مرکزیت ادلب را بدست خواهد آورد. علاوه براین ترکیه که به همکاری با روسیه و ایران در سوریه توسعه بخشیده و مسئولیت خود را بجای می آورد، می تواند راه گرفتن برخی امتیازها در مبارزه با سازمان تروریستی پ ک ک / ی پ گ را باز بکند. از این نظر اولین احتمال، عفرین می باشد که موجودیت نظامی روسیه در آنجا مورد بحث می باشد. بعد از ادلب، ترتیب عملیات از سوی ترکیه در عقرین که تحت کنترل پ ک ک / ی پ گ قرار دارد، سورپریز نخواهد بود.