خاورمیانه از دیدگاه ترکیه - تاریخچه موجودیت ترکمنان در لبنان

 لبنان یکی دیگر از کشورهای خاورمیانه می باشد که بخشی از جمعیت آنرا ترکمنان تشکیل می دهند.

ریشه موجودیت ترکها در لبنان به قرن 12 ام می رسد. فقط جمهوری ترکیه برای اولین بار بطور رسمی در سال 1989 از ترکهای لبنان خبردار شد. فرمانده خالد اسد که ترکمن بوده و در ارتش لبنان خدمت می کرد، در سال 1989 دریافت که وی در خلال انجام وظیفه به زبان ترکی تکلم می کند. اولین تماس با بردن خالد اسد از سوی فرمانده به سفارت ترکیه برقرار می شود. اسد در گفتگو با ابراهیم دجللی سفیر ترکیه در بیروت می گوید که ترکمن بوده و اهل روستای کاواشرا می باشد. با دیدار سفیر از روستای کاواشرا، اولین پیوند شکل می گیرد. در بازگشت سفیر به کشور بدلیل جنگ داخلی در لبنان بسال 1989 ، ترکمنان در راه وظیفه محافظت از وی را برعهده گرفته و تا ترابلس همراهی می کنند. بعد از اولین آشنایی مذکور، دیدار سفیر جدید بیروت از دو روستای ترکمن در منطقه آکّار، شکل سنتی به خود گرفت. سالیان مدید ترکمنان تنها در این منطقه زندگی کردند. در سایه روستای کاواشرا، در سال 2007 با ترکمنان منطقه بالبک و در سال 2011 نیز با ترکمنان منطقه دینیه اولین ارتباط برقرار شد.

امروز می توانیم موجودیت ترکها و میراث عثمانی در لبنان را در هشت سرفصل مورد بررسی قرار بدهیم..... ترکمنان آکار، ترکمنان بالبک، ترکمنان دینیه، ترکهای کرت، شهروندان جمهوری ترکیه که در لبنان زندگی می کنند، خانواده های برخاسته از آناتولی، ترکمنان سوریه و چرکزها.

منطقه آکار در ایالت شمال لبنان جای گرفته است. در آکار دو روستای ترکمن بنامهای کاواشرا و آیدامون وجود دارد. کاواشرا بدلیل حراست از زبان ترکی و اولین روستایی که با ترکیه ارتباط برقرار کرده است، در درجه اول اهمیت قرار دارد. جمعیت این روستا حدود 3 هزار نفر و ترکمن می باشد. در روستای آیدامون نیز که 5 هزار نفر جمعیت دارد، حدود 3 هزار و 500 ترکمن زندگی می کند. در روستای ماستا حسن که در نزدیکی آیدامون قرار داشته و 5 هزار نفر جمعیت دارد، حدود 350 ترکمن اسکان گزیده اند. در روستای هزار و 200 نفری دیبابیه 50 ترکمن وجود دارد. در روستای الداوسی با 2 هزار و 500 نفر جمعیت، چند خانواده ترکمن و حدود 50 ترکمن زندگی می کند. شمار ترکمنان در آکار نیز بیش از 7 هزار نفر می باشد.

آشنایی ترکیه با ترکمنان بالبک، با هدایت مقامات ترک از سوی ترکمنان آکار بسوی روستاهای ترکمن بالبک و در سال 2007 تحقق یافت. ترکمنان این منطقه در 5 روستای ترکمن و روستایی در نزدیکی هَرمل جای گرفته اند. در بالبک حدود 4 هزار ترکمن زندگی می کنند.

ارتباط ترکیه با ترکمنان روستای دینیه، بعد از ترکمنان بالبک در سال 2011 برقرار شد. تا آندوره نه ترکیه و نه دیگر مناطق ترکمن، در مورد ترکمنان دینیه هیچ اطلاعی نداشتند. در هاوارا 600 و گورهایه حدود 100 ترکمن که به دینیه وابسته می باشند، زندگی می کنند.

امروزه حدود 10 هزار ترک کرت در لبنان زندگی می کنند. علاوه براین در بیروت قریب 50 هزار شهروند ترک که بدلیل مسائل اقتصادی به این شهر کوچ کرده اند، وجود دارد. در ترابلس و آکار خانواده های بزرگ باقیمانده از دوره عثمانی زندگی می کنند. تنها در ترابلس 200 خانواده که با یکدیگر خویشاوند بوده و با نام خانوادگی ترکنی شناخته می شوند، وجود دارد. جمعیت ترکمن لبنان نیز که اعضای خانواده ترکمنی تشکیل داده اند، به فعالیتهای خود ادامه می دهد. چرکزها نیز که بعد از جنگ عثمانی – روس در خاورمیانه جای داده شدند، همچنان با ترکیه در ارتباط می باشند.

در نتیجه جنگ داخلی در سوریه، تعداد کثیری از ترکمنان این کشور به لبنان کوچ کردند. ترکمنان مقیم حلب و لاذقیه به ترکیه که نزدیکترین کشور می باشد، کوچ نمودند. ترکمنانی نیز که در حمص و تارتوس زندگی می کردند، بدلیل نزدیکی جغرافیایی و رابطه خویشاوندی، مناطق ترکمن نشین آکار و بالبک را ترجیح دادند. در حالیکه هزاران ترکمن به منطقه آکار کوچ کردند، برخی از گروههای ترکمن نیز به بالبک رفتند. تعداد بیشماری از ترکمنان دمشق نیز به بیروت و ترابلس کوچ کردند.

میتینگی که رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در خلال دیدار از لبنان بسال 2010 در نزدیکی روستای کاواشرا ترتیب داد، نقطه عطف دیدگاه نسبت به ترکمنان لبنان را تشکیل داد. حمایت ترکیه از ترکمنان نیز، موقعیت و ایمیج ترکمنان را در جهت مثبت تحت تاثیر قرار داد. گشایش مرکز فرهنگی ترک یونس امره در بیروت بسال 2013 و دفتر هماهنگی آژانس توسعه و همکاری تیکا بسال 2014 در لبنان نیز از نظر افزایش توجه و یاریها به ترکمنان نقش مهمی ایفا کرد. ترکمنان برغم بهبودی نسبی وضعیت خود، هنوز در لبنان صاحب نمایندگی سیاسی و یا یک نهاد مدنی قوی نمی باشند. در روند آتی باید در این راستا فعالیتهایی انجام بگیرد.