خاورمیانه از دیدگاه ترکیه

یمن که ماه رمضان پرمشقتی را پشت سر گذاشته است، در این روزهای منتهی به عید قربان به سوی یک فاجعه پیش می رود. امروزه در یمن یک جنگ داخلی که اکثر مردم این کشور را در معرض مشکلات فراوانی قرار داده است، جریان دارد. هر کدام از طرفین فعال این جنگ نیز مسئول این مشکلات می باشند.  

شورشیان حوثی و متفین آنها یعنی اقشار حامی علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق حاکمیت صنعا پایتخت، مناطق مرکزی و شمال این کشور را در دست دارند. در شهر تعز که از سوی شورشیان محاصره شده است، با توجه به ارقام ماه اوت حدود 90 هزار زن باردار وجود دارد. فقط حدود 4 هزار و 500 نفر از این زنان قربانیان دوره بارداری ریسک دار می باشند. در حالیکه قبل  از جنگ داخلی در تعز سومین شهر بزرگ یمن حدود 20 بیمارستان وجود داشت، درحال حاضر تنها چند بیمارستان با امکانات محدود فعالیت می کنند.

علاوه براین از سالهای 2000 بدین طرف قدرت سازمان تروریستی القاعده که به موجودیت خود در یمن ادامه می دهد، افزایش یافته است. القاعده نیز که حوثی های شیعه را دشمن طبیعی خود مشاهده می کند، در درگیریهای موجود شرکت جست. این وضعیت موجب واکنش متفقین داخلی، خارجی و حکومت را که 18 ماه قبل از سوی حوثی ها از صنعا دور ساخته شده و به شناخته شدن در عرصه بین المللی ادامه می دهد، نشده و باعث گردید تا القاعده بطور مستقیم اتوریته برخی از مراکز مسکونی را در دست بگیرد. در دوره اخیر جناح ضد حوثی محضورات این وضعیت را درک کرده و علیه القاعده وارد عمل شده است.

سازمان تروریستی داعش نیز بافت دیگری ست که از جو کائوس در این کشور استفاده می کند. در  حمله ای که این سازمان در 28 ام اوت در عدن دومین شهر بزرگ و مرکز موقت حکومت شناخته شده ترتیب داد، 71 نفر جان خود را از دست دادند. سازمان مذکور قبل از این حمله نیز حملات مشابه ادامه می دهد.

در 30 ام ماه اوت جیمی مک گولدریک هماهنگ کننده سازمان ملل در امور بشردوستانه اعلام داشت، در نتیجه جنگ داخلی در یمن که از 18 ماه بدین طرف ادامه دارد، حداقل 10 هزار نفر جان باخته اند. بعقیده آنهایی که تحولات را از نزدیک دنبال می کنند، در اصل این یک تخمین محافظه کارانه می باشد، زیرا تنها تلفات ثبت شده را دربر می گیرد. بسیاری از ناظران تاکید می کنند که تنها تلفات جانی غیرنظامیان بیشتر از 10 هزار نفر می باشد.

بنابه اظهارات مک گولدریک سه میلیون یمنی خانه و کاشانه خود را ترک کرده اند. 200 هزار نفر از این تعداد به خارج از کشور رفته و 50 درصد جمعیت این کشور که 26 میلیون نفر می باشد، محتاج یاری مواد غذایی می باشند. 7 میلیون نفر نیز با مسئله امنیت مواد غذایی رو در رو می باشند. سازمانهای جامعه مدنی گویند، 80 درصد جمعیت این کشور به مواد غذایی نیاز داشته و 15 میلیون نفر نیز گربیانگیر مسئله امنیت مواد غذایی می باشند.

حتی وضعیت موجود موجب شده است تا میلیونها یمنی در معرض گرسنگی و قحطی قرار بگیرند. تحت شرایط موجود بیش از 320هزار کودک دچار نارسایی تغذیه شده اند. برغم نبود ارقام قطعی، تعداد کثیری از منابع  ادعا می کنند که بسیاری از نوزادان بدلیل سیستم درمانی فروپاشیده و تغذیه ناکافی جان خود را از دست داده اند. مدت کوتاهی قبل تعداد کثیری از کارشناسان تخمین زده بودند که در یمن بدلیل کمبود مواد غذایی، آب و دارو مرگ و میر توده ای ببار خواهد آمد.

مسئله گرسنگی در یمن وضعیت جدیدی نمی باشد. یمن مدت مدیدیست که در آخرین رده های رده بندی شاخص توسعه انسانی قرار دارد. بهمراه اداره کرد بدی که سالهاست ادامه دارد، تحولات بعد از سال 2011  را به ابعادی که قبلا مشاهده نشده، رسانده است. جنگ داخلی که بعد از بی ثباتی سالهای بین 2011 و 2014 آغاز شده است، موجب وخامت وضعیت گردید. کمبود سوخت و محدودیتهای واردات که ثمره درگیریها می باشد، بصورت یک مسئله جدی این کشور که 90 درصد مواد مصرفی اصلی را از خارج تامین می کند، در مقابلمان ظاهر می شود.

می توان گفت، عنصر بزرگی که توسعه مسئله گرسنگی و قحطی را تحت تاثیر می گذارد، استفاده از مواد غذایی بعنوان یک اسلحه و یا ابزار جنگی می باشد. با بررسی درگیری موجود از این نظر، می بینیم که طرفین درگیری بطور مستقیم در این مسئله صاحب مسئولیت و سهم می باشند. ائتلاف منطقه ای که از حکومت منصور هادی حمایت می کند، تمامی بنادر یمن را تحت محاصره قرار داده است. بدلیل محاصره موادی چون سوخت، مواد غذایی و دارو به موقع و بطور منظم به بدست مردم یمن نمی رسد. علاوه براین حتی اگر هم کالایی در بازار پیدا بشود، بدلیل افزایش قیمتها در نتیجه جنگ، اکثر مردم از خرید آن محروم می باشند. در سال 2010 یک سوم مردم یمن زیر  مرز فقر زندگی می کردند. امروزه نیز 80 درصد جمعیت زیر این مرز قرار دارند. بهمراه محاصره، نیروهای طرفدار حکومت هادی از رساندن کمکهای بشردوستانه نهادهای بین اللملی یاری به مناطق تحت کنترل این حکومت جلوگیری می کنند. مضافا براین حتی اگر اجازه هم داده شود، حدود 90 درصد پلهای گذرگاههایی که در رساندن یاریها مورد استفاده قرار می گیرند، بصورت غیرقابل استفاده درآمده اند. ائتلاف حوثی و صالح نیز در مسئله موجود صاحب سهم می باشند. بطوریکه در عدن و تعز نیز بدلیل محاصره از سوی ان ائتلاف، دسترسی به سوخت، آب و مواد غذایی غیر ممکن می باشد.

اگر درگیریها بلافاصله پایان نیافته و یمنی ها به مواد غذایی و نیازهای بهداشتی دسترسی پیدا نکنند، شاهد اولین و بزرگترین فاجعه قرن 21 ام خواهیم شد. برای همین نیز جامعه بین المللی باید موضعی ورای تعیین موقعیتی چنان جای گرفتن در کنار یکی از طرفین درگیر و یا در مقابل طرف دیگر اتخاذ بکند. طرفین بایستی هرچه زودتر بر سر میز نشسته و بدون فوت وقت در ارتباط با نکات مشترک به توافق برسند.