خاورمیانه از دیدگاه ترکیه

اوضاع در منطقه خاورمیانه در پی تحولات بعد از بهار عربی سامان نمی گیرد. بی ثباتی سیاسی بسان یک موج، حقیقتی پایدار را به تمامی کشورهای منطقه بهمراه می آورد. در چهارچوب این حقیقت  جنگ در سوریه، لیبی و یمن مورد بحث می باشد. علاوه براین ظرف سه سال اخیر شاهد کودتای مصر در ماه جولای سال 2013 و کودتای نافرجام 15 ام جولای سال 2016 در ترکیه شدیم.

تحولات واقع در مصر و ترکیه را می توان چنین خلاصه کرد:

1 – با قیام مردمی مصریان در ماه ژانویه سال 2011 اقتدار حسنی مبارک رئیس دولت وقت مصر، حاکمیت نظامیان در این کشور آغاز شد.

در ترکیه نیز نفوذ نظامیان در سیستم سیاسی از آغاز اقتدار حزب عدالت و توسعه از سال 2002 بدین طرف کاهش یافته است. حتی می توان گفت که وسایت نظامی بطور کامل از بین رفته است. اقدامات در راستای تضعیف وسایت عدلی نیز صورت گرفت. از آنجائیکه به وسایت نظامی اولویت داده شده بود، در زمینه اصلاحات عدلی کم هم که باشد تاخر ایجاد شد.

2 -  محمد مرسی رئیس جمهور مصر نتوانست در مدت کوتاهی چون یک سال صاحب قدرتی در مقابل نظام قبلی بشود. نه تنها رتش، بلکه تشکیلات پلیس، جهان کار و رسانه ها نیز در مقابل او قرار گرفتند. تنها امتیاز مرسی تمثیل اراده ملی می باشد. کودتاگران در اولین مرحله به اجرای طرحی در راستای از بین بردن مشروعیت مرسی مبادرت ورزیدند. در نتیجه این طرح بخش اعظمی از مردم مصر در مقابل مرسی کمپین سیاسی آغاز کردند.

در ترکیه نیز کودتاگران از حمایت مردمی محروم ماندند. اقدام نافرجام آنها عاری از یک زمینه اجتماعی بود. کما اینکه در مقابل آنها رهبر یک جنبش سیاسی که بطور مدام آرا خود را در انتخابات افزایش می دهد، ظاهر شد. مردم ترک به خواسته های رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و نمایندگان حکومت پاسخ مثبت دادند. ناگهان میلیونها نفر به کوچه و خیابانها ریخته و اراده ملی خود را در میان گذاشتند.

3 – ارتش مصر بشکلی واحد در مقابل انتخابات وارد عمل شد. عبدالفتاح السیسی رئیس ستادکل ارتش مصر در عین حال وزیر دفاع حکومت مصر بود. علاوه براین تشکیلات پلیس نیز با ارتش این کشور همکاری می کرد. هیچکدام از فرماندهان قوا و حتی درجات ارشد نیروهای امنیتی از آنها حمایت نکردند. منسوبین سازمان تروریستی فتح الله گولن در جمع کودتاگران رخنه کرده بودند. علیرغم رخنه در مقامات کلیدی ارتش، به ارتش حاکم نبودند. علاوه براین عناصر هم نیروی پلیس نیز در مقابلشان ظاهر شدند.

حال بایستی دید که جهان در مقابل تجربیات ترکیه و مصر چگونه آزمونی پس دادند؟

در این چهارچوب امریکا و اتحادیه اروپا در زمینه چگونگی عملکرد در زمینه موضوعاتی چون مرعیت مجدد مجازات اعدام  و نحوه رفتار با بازداشت شدگان به ترکیه هشدار دادند. حال اینکه هر دو در رابطه کودتای مصر آزمون بدی داده بودند. حتی بنحوی از این کودتا حمایت کرده بودند. حتی هشدار آنها در رابطه با چگونگی عملکرد این بافتها در پی کودتا، بی مسئولیتی محض می باشد. آنها نمی دانند که حس بی اعتمادی تاریخی به غرب که ریشه تاریخی دارد، به عملکردهای بدور از مسئولیت دامن می بخشد.

علاوه براین ملت ترکیه هیچ شک و تردیدی ندارد که در پشت پرده این کودتای نافرجام فتح الله گولن سرکرده سازمان تروریستی نهفته است.

مقامات ترک براین عقیده اند که کودتا شکست خورده، فقط خطر آن هنوز بر طرف نشده است.