خاورمیانه از دیدگاه ترکیه

دین اسلام بهمراه ترس و واهمه در دستورکار غرب جای گرفته است. حوادثی که با حملات ۱۱ ام سپتامبر آغاز شده و در چهارچوب اقدامات تروریستی ادامه یافت، موجب گردید تا جوامع غرب خود را در معرض تهدیدی بی پایان و با منشایی نامعلوم احساس نمایند. ما نیز موضوع اسلام فوبی و یا اسلام هراسی و موضع ترکیه در این زمینه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
ارزیابیهای جمیل دوغاچ ایپک عضو هیئت علمی بخش روابط بین الملل دانشگاه آتاترک را به سمعتان می رسانیم.
فوبی از کلمه فوبوس در زبان یونانی برگرفته شده است. فوبوس در میتولوژی یونان باستان بعنوان خدای ترس شناخته می شود. فوبی در معنی روز، ترس از یک چیز و تاثیر پذیری زندگی روزمره افراد در جهت منفی را بازگو می کند.
اسلام فوبی در چهارچوب ساده ترین تعریف، ترس از دین اسلام را توصیف می کند. اسلام هراسی که غریزه ترس و واهمه از اسلام و مسلمانان را بازگو می کند، علیرغم استفاده فشرده بعنوان یک عبارت، یک تعریف مورد توافق نمی باشد. آژانس حقوق اساسی اتحادیه اروپا، اسلام هراسی را چنین تعریف کرده است، در چهارچوب مبارزه با تروریزم که درپی حملات تروریستی ۱۱ ام سپتامبر سال ۲۰۰۱ آغاز شده است، اعراب، موسویان، مسلمانان، پناهجویان، مهاجرین و برخی از گروههای منسوب به اقلیتها، در عرصه های آموزش، استخدام، اسکان، دسترسی به خدمات دولتی، اشتراک اجتماعی و آزادی عمل، در معرض نژاد پرستی قرار گرفته اند. در این چهارچوب اسلام هراسی، نامی ست که به رفتار تبعیض آمیز مورد اجرا علیه منسوبین جهان اسلام داده شده است.
اسلام در سالهای اخیر با یک حس ترس در دستورکار غرب جای گرفته است. زنجیره ای از حوادثی وجود دارد که با حملات ۱۱ ام سپتامبر آغاز شده و با اقدامات تروریستی منفرد ادامه یافته است. این وضعیت موجب شده است تا جوامع غرب چنین احساس بکنند که در معرض یک تهدید قرار دارند. تبلیغات رسانه های بین المللی در پی وقوع حوادث منفی و نامطلوب در راستای نشان دادن اسلام بعنوان منبع الهام تروریزم نیز به اسلام هراسی دامن می بخشد.
در رابطه با وارد عمل ساختن برخی از توده ها در جوامع غرب علیه اسلام، تنها رسانه ها مجرم نمی باشند. کادرهای سیاسی راست افراط گرادر اروپا از سال ۲۰۰۰ بدینطرف تقویت می یابند. این کادرها با تبدیل به احزاب سیاسی در مجالس ملی جای گرفتند. احزاب سیاسی چون جبهه ملی در فرانسه، شفق طلایی در یونان، حزب آزادی در هلند و حزب آزادی اتریش در این کشور، علیه خارجیان و مهاجرین مقیم در این کشورها از موضع منفی پیروی کردند.
اولین نمونه موضع منفی علیه جامعه مسلمان در اروپا، در چهارچوب درد و رنج ترکها در آلمان تحقق یافت. حملاتی که در سالهای اخیر فزونی یافته و با مرگ و میر به نتیجه رسیده اند، از جمله حوادث مذکور می باشند. این حوادث تنها در آلمان وقوع نمی یابد. این حملات در سطح اروپا و اماکنی چون مساجد، مراکز فرهنگی و تجاری را نیز مورد هدف قرار می دهند. جنبه وحشت برانگیز این حملات، قبول آنها از سوی برخی از شهروندان، رسانه ها و سیاسیون می باشد.
جنبش پگیدا که میوه تلخ این سیاست می باشد، نشان می دهد، جهان غرب می تواند ارزشهای انسانی را که خود بدانها شکل داده است، براحتی در مقابل تهدیدات به کنار بگذارد.
خاموش ماندن حکومتهای کشورهای اروپایی در مقابل اقدامات ضد رنگهای اسلامی جامعه، با نگرانیهای سیاست داخلی و خارجی نیز ارتباط دارد. در حال حاضر در اروپا یک حالت هیستریک که در سال ۲۰۰۱ تسریع یافته و اخیرا با حملات شارلی ابدو به اوج رسید، وجود دارد. این وضعیت، آشپزخانه دول اروپایی در افکار عمومی داخلی که از بهار عربی بدینطرف تشکیل داده اند، محسوب می شود. موضع اروپا و امریکا در جنبشهای مردمی که در سال ۲۰۱۱ در تونس آغاز گردید، در پایه های تئوریک آزادیخواهانه بود. علیرغم این، اسلامی بودن و با نبودن کادرهایی که به جای رژیم های سابق بر سر کار آمدند، از نظر غرب معیار مهمی محسوب می شد. تمایل به همسو ساختن نهدا، اخوان المسلمین و گروههای معقول مخالفین سوری با واژه تروریزم، نمونه ای برای این موضوع تشکیل می دهد.
در این نقطه باید به ایفای نقش تعیین کننده ترکیه در خاورمیانه تاکید کرد. سیاست منطقه ای ترکیه در مسیر مخالف سیاستهای ضد اسلام قرار دارد. سیاست تفاهم آمیز و متکی بر پایه های حقوق بشر در رابطه با خاورمیانه، نشانگر اختلاف بین مواضع ترکیه و غرب در قبال منطقه می باشد. ترکیه علاوه براین به یکپارچگی جوامع مسلمان در کشورهای غربی و ترویج دموکراسی در کشورهای اسلامی یاری می کند. فقط این موضع سازنده متاسفانه در بخش اعظم رسانه های بین المللی بشکل مثبتی منعکس نمی گردد.
ترکیه بدلیل جو روانی سنگین در منطقه، به تنهایی در یک ساحه چند معادله ای، دیپلماسی تاسیس کرده و تمامی مصارف آنرا نیز بردوش می کشد. ترکیه برای مسائل انسانی در منطقه راه حلهای مهمی تولید می کند. از طرف دیگر نیز در مبارزه دموکراتیک شدن خاورمیانه در جایگاه درستی قرار می گیرد. فقط ترکیه در این مبارزه، نمی تواند از غرب و جهان اسلام یاری کافی دریافت بکند.
نادیده گرفتن یک بحران تمدن در مقیاس جهانی، با توسل به نگرانیهای سیاسی روز، از بازتاب دیپلماسی میانه رو و انسانی ترکیه که بی نظیر می باشد، جلوگیری می کند.