Асад кулатылды, кезекте ПКК турат

Асад кулатылды, кезекте ПКК турат

Мен бир топтон бери Сирия талаасындамын. Халепте, Хамада, Хомста жана акырында Дамаскта Асаддын режими кулап, төңкөрүш процессинин кантип ийгиликке жеткенине жеке өзүм күбө болдум. 13 жылга созулган ыңкылап жана жарандык согуштун узак мезгилинен кийин акыры Асад бийликтен кулатылып, каршылаштар өлкөнү, анын ичинде Дамаскты Иран менен Орусиянын туткунунан сактап кала алышты. Бирок көп нерсе азыр башталат. Согуштан кыйраган Сирияны кайра куруу жана камтыган жана кучагына алган башкарууну түзүү абдан маанилүү. Бирок Евфрат дарыясынын чыгышы дагы эле АКШнын демөөрчүлүгүндөгү ПКК террордук уюмунун көзөмөлүндө. Түркия жана ал колдогон СУА чоң аскердик операцияга даярданууда.

SETAнын / Тышкы саясат изилдөөчүсү Жан Aжундун бул темадагы сереп салуусу...

Оппозиция Дамаскты колго алгандан кийин дароо Сирияга барып, окуяларды жеринен түз байкоого аракет кылдым. Халепте, Хамада, Хомста жана акырында Дамаскта Асаддын режими кулап, төңкөрүш процессинин кантип ийгиликке жеткенине жеке өзүм күбө болуудамын. 13 жылга созулган ыңкылап жана жарандык согуштун узак мезгилинен кийин акыры Асад бийликтен кулатылып, каршылаштар өлкөнү, анын ичинде Дамаскты Иран менен Орусиянын туткунунан сактап кала алышты. Бирок көп нерсе эми башталууда. Согуштан кыйраган Сирияны кайра куруу, камтыган жана кучагына алган башкарууну түзүү абдан маанилүү. Бирок Евфрат дарыясынын чыгышы дагы эле АКШнын демөөрчүлүгүндөгү ПКК террордук уюмунун көзөмөлүндө. Түркия жана ал колдогон СУА чоң аскердик операцияга даярданууда.

 Оппозициянын 27-ноябрда Халебге карай баштаган аскердик операциясы Асад режиминин колундагы шаарлардын өтө кыска убакытта алынышы жана ондогон жылдар бою уланган ырайымсыз диктатуранын кыйрашы менен жыйынтыкталды. Каршылаштары өздөрү да күтпөгөн чоң аскердик ийгиликке жетишилди. Бул жерде, албетте, Украинадагы согушта Орусиянын жана Иран менен Хизбулланын Израилге каршы согушунда массалык түрдө чарчаганынын жана Асадды мындан ары колдой албаганынын натыйжасы болуп отурат. Акыр-аягы, Асаддын режими түп-тамыры менен талкаланып, Орусия менен Ирандын күчү менен сакталып турган. Бул эки балдак алынганда режим чөгөлөдү. Оппозиция азыр Дамаскта убактылуу өкмөт түзүү аркылуу камтыган, кучагына алган бийлик орнотууну көздөп жатат. Алгачкы таасирлери, оппоненттер уюм болуу чегинен чыгып, мамлекеттин акылы менен иш жүргүзүп, келечекти куруу үчүн коомдун бардык катмарлары менен байланышта болуп жатышат. Бул жерде, албетте, Мухаммед Жевланинин жетекчилиги астындагы ХТШ өзгөчөлөнүп турат. Жевлани өткөндө алган тажрыйбалары менен жаңы Сирияны курууга аракет кылууда. Албетте, алдыда зор милдеттер турат. Бирок Түркиянын колдоосу менен буларды жеңе аларына ишенем. Түркия төңкөрүш процесси башталгандан бери оппозицияны таштабаган жана колдогон жалгыз өлкө. Алар талаадагы жеңишке түз өнөктөш деп айтсак болот. Демек, ал жаңы Сириянын курулушунда негизги сөзгө ээ болот.

Анда Евфраттын чыгышы эмне болот?

АКШнын кол алдындагы ПКК/ЙПГ дагы эле Евфрат дарыясынын чыгышында болууга аракет кылууда. Асад режиминин кулатылышы жана Иран менен Орусиянын Түркия колдогон каршылаштарынын талаада жеңилиши, албетте ПККнын аймактагы долбооруна оор соккуларды алып келди. Оппозициячыл күчтөр 27-ноябрда Халеп чабуулун баштаганда ПКК кайрадан режим менен кызматташып, Табка-Маскене жана Манбижден Дейр Хафр, Квейрис, Нейраптан Тель-Рыфатка чейин созулган террор коридорун түзүүгө аракет кылган. Бирок СУА баштаган «Эркиндик таңы» операциясы менен алар бул аймактардан кыска мөөнөттө тазаланды. Тель-Рыфат жана Шехба аймагы ПКК 8 жылдан бери басып алган жана даярдык көргөн аймак болгон, бирок орус, Иран жана Асад режиминин коргоосу болбой калган соң, болжол менен 24 саатта бул жерден сүрүлүп жок кылынды. Андан кийин Манбиж операциясы башталып, Манбиж уюм үчүн стратегиялык жактан баалуу жана коргонуу үчүн өтө маанилүү аймак болгон. Бирок бул аймактын тагдыры Тель-Рыфаттан айырмаланбады, алар 48 сааттын ичинде жок кылынды.

Асадды кулатып, борбор Дамаскты алуу процессинде ПКК элементтери Дейр-эз-Зор жана Раккада кээ бир аймактарды басып алган, бирок жергиликтүү элдин козголоңу жана каршылаштардын аймакка келишинен кийин бул аймактардан чегиништи. Учурда көптөгөн араб аймактарында демонстрациялар болуп жатат жана ПКК бул элдик козголоңдорду курал күчү менен басууга аракет кылууда.

Негизи Асаддын 27-ноябрдан бир канча күн өткөндөн кийин бийликтен кулай турганы көрүнүп тургандай, CENTCOM генералы Майкл Э. Курилла Камышлы жана Хасекиде Мазлум Абди да болгон ПКК террордук уюм элементтери менен жолугуп, уюмдун жетишкендиктерин сактап калуу үчүн аларга кандайдыр бир жеңилдиктерди жасоону буйруган эле. Бул алкакта уюм Сирия төңкөрүш желегин колдоно баштады, бажы төлөмдөрүн жокко чыгарды жана айрым араб аймактарынан чыгып кетүү боюнча милдеттенмелерди алды. Бирок булар Түркия үчүн жетишсиз сунуштар. Террордук уюм ПККнын бардык элементтеринин Сириядан чыга турганы, ЙПГнын куралсыздандырылышы, автономия деп аталган аймактын жоюлушу, араб аймактарынын толугу менен бошотулушу, Күрт аймактарын жергиликтүү элементтер, анын ичинде ЭНКС муниципалитеттин алкагында башкара турган жол картасынан башка эч кандай сунуш кабыл алынбайт.

Бул учурда узак мөөнөттүү даярдыктын алкагында ири аскердик операциялар башталат. Сириядагы террордук уюм ПКК үчүн мындай же тигиндей түрдө Сириядан чыгуусу үчүн күн санала баштады. Аймакта ПКК террордук уюмунун долбоору аяктады. Маркумду акыркы сапарга узатуу зыйнатын ким өткөрөт? деген суроо турат. Эгер АКШ аны алып салбаса, Түркия буга даяр.