Апталық Анализ 64

Израильдің Газада жасап жатқан қанды соғысынан күн сайын мыңдаған бейбіт тұрғын қаза табуда. Израиль әскерлері  нәрестелер, балаларды және жүкті әйелдерді аяусыз қырғындауда. Сонымен қатар жаралыларды тасымалдайтын жедел жәрдем көліктерін нысанаға алуда. Су, отын, электр қуаты және интернетке қосылу сияқты негізгі қызметтер тоқтатылған. Ауруханалар, мектептер мен босқын лагерлері бомбалау нысанасына айналады. Он мыңдаған қарусыз адам үйлерін тастап кетуге мәжбүр болса, Израиль әскерлері палестиналықтарды Батыс Шерияда жаппай тұтқындауда. Заңсыз еврей қоныстанушылар қарусыз палестиналықтарды нысанаға алып лаңкестік әрекеттер жасап жатса, израильдік сарбаздар тұтқындардың тобықтарына кісен салуда.

Соңғы 40 күнде аяусыз бұл қатыгез және ұзаққа созылған қырғын мен геноцидке куә болдық. Ал Израильдің ауыз жүзінде өзін-өзі қорғау құқығын пайдалану әрекетіне кіріскенін көреміз.  Израиль премьер-министрі Нетаньяху еврейлердің діни артықшылығына негізделген соғыс риторикасын іске асырып жатыр. Бұл әрекет  Вашингтонда ықпалды болды. Осының бәрі болып жатқанда, өкінішке орай, батыс елдерінің басым көпшілігі, әсіресе АҚШ үнсіз қалып қана қоймай, Израильге қолдау көрсетуде. Батыстың негізгі бұқаралық ақпарат құралдары бұл зұлымдықты сыңар жақты түрде хабарлайды. Газада өлтірілген сәбилер, балалар мен әйелдер «өлді» деп аталса, Израильде қаза тапқандар «өлтірілді» деп түсіндірілуде. Бұл сыңар жақты, екіжүзділік Израильдің әрекеттерін заңдастыратын басым дискурстар халықаралық қоғамдастықта Израиль үшін «ерекше жағдай» жасалғанының айқын көрсеткіші болып табылады.

Израильге берілген бұл ерекше мәртебе Газадағы қырғын жаңғырықтарының геосаяси салдардан асып түсетінін көрсетеді. 40 күннен бері жалғасып жатқан оқиғалар қазіргі халықаралық жүйенің олқы екенін көрсетеді. Біз куә болып отырған соғыстың қатыгездігі батыстың нормативтік гегемониясының жан-жақты эрозиясының айқын белгісі.

Қазіргі халықаралық жүйе тек материалдық күшке ғана құрылмаған. Сонымен бірге 1945 жылы БҰҰ жүйесінің құрылуымен ережелерге негізделген халықаралық тәртіп  әрекеті ретінде қалыптасқан. Халықаралық ұйымдар және мемлекеттер қақтығыстардың алдын алуға, құрбандарды шабуылшылардан қорғауға және бейбіт жаһандық жүйе құруға тырысады. Сонымен қатар Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін адам құқықтарына бағытталған кешенді құжаттар жасалды. Мұндағы мақсат – мемлекеттерді осы принциптерге жауап беру арқылы бейбіт халықаралық тәртіп орнату. Алайда бұл жүйенің сәулетшілері болып табылатын батыс елдері бұл стандарттарды жиі орындай алмады. Ең бастысы, олар бұл ұйымдарды батыс гегемониясын нығайту құралы ретінде пайдаланды.

Батыс елдерінің Израильдің Газадағы зұлымдықтарына берген жауабы батыстың құлдырап бара жатқан нормативтік үстімділігін одан әрі айқын  көрсетеді. Бұл үстемдіктің жойылуы Газадан басталған жоқ. Батыстың нормативті гегемониясы деп аталатын нәрсе өз сенімін жоғалтқан болатын. АҚШ-тың Иракқа басып кіруі жалған сылтауларға негізделген және миллионға жуық адамның өмірін қиды. Араб көтерілістері басталған кезде демократия дискурсы таңдамалы түрде қолдануға болатын құрал болды. Мысырда Сиси басқарған зорлық-зомбылық әскери төңкерістен кейін батыс ақпарат құралдары мұны «демократияны қалпына келтіру» деп атады. Одан кейін Сиси Еуропа астаналарында Таяу Шығыстағы тұрақтылықтың символы ретінде қолданылды. АҚШ Сирияның солтүстігінде ДАИШ-пен күресу атымен PKK террор ұйымының жалғасы YPG-мен серіктестік құрды. Франция «Lafarge» компаниясына Сириядағы ДАИШ бақылауындағы аймақтарда жұмыс істеуге рұқсат берді. Көптеген Еуропа елдері PKK-ны террор ұйымы ретінде қаралғанымен, PKK-ның өз шекараларында әрекетіне рұқсат берді. Мұның барлығы Батыстың бұл норманы тек өзінің стратегиялық мүддесі үшін пайдалануының мысалдары.

Ресейдің Украинаға басып кіруінен кейін батыс ұжымдық түрде Владимир Путинді біздің заманымыздың Гитлері ретінде көрсетіп, оны бейбіт тұрғындарды қырып, азаматтық инфрақұрылымды нысанаға алған, өз аумағында адамдарды босқынға айналдырған және Украинаның аумақтық тұтастығына қауіп төндіретін қатыгез диктатор ретінде сипаттады. Алайда бұл нормативтік ұстаным Израильдің Газадағы аяусыз әскери әрекетінен толығымен шайқалды.

Батыстың нормативті үстімділігінің төмендеуі уақытша құбылыс емес және оның айтарлықтай салдары болуы ықтимал. Ең маңызды салдарлардың бірі - нормаларсыз жаңа халықаралық тәртіптің бақылаусыз пайда болу мүмкіндігі. Бұл өте маңызды, өйткені ережеге негізделмеген жүйе анархиялық тәртіптің қалыптасуына әкеледі. Екіншісі – батыстық және батыстық емес әлем арасындағы алшақтықтың тереңдей түсуі және куәлікке  негізделген қақтығыстардың көбеюі. Бұл Хантингтон айтқандай өркениеттер қақтығысы ретінде емес, болашақтың халықаралық тәртібін қалыптастыратын ерекшеліктердің терең қақтығысы ретінде пайда болуы мүмкін. Бұл қауіп әсіресе батыстың өзінде 7 қазаннан бастап күшейді. Үшінші ықтимал нәтиже батыстың бүкіл жаһандық оңтүстікті иеліктен шығаруы. Жаһандық оңтүстік Израильдің қатыгездігіне қарсы Газамен бірге. Төртіншіден, Ресей мен Қытайдың қазіргі саясатының әлеуетті күшеюде. Мұнда екі субъект те өздерінің нормаларға негізделген құндылықтарының үстіне әлеуметтік тәртіп құруда. Бесінші – ислам әлемінің батыстық емес геосаяси топқа қосылу мүмкіндігі. Бұл 7 қазаннан кейін біз бастан өткерген және Израильді қорғайтын ерекше жағдайдың ең ықтимал салдарының бірі болуы мүмкін.

Қорыта айтқанда  Газаға қарсы жасалған шабуылдар Израильге берілген ерекше мәртебе батыстың нормативті артықшылығы деп аталатын нәрсенің аяқталуын білдіреді және батысты моральдық және саяси күйреумен күресуге мәжбүр етеді.