Η 15η Ιουλίου μετά από 4 χρόνια

Τέσσερα χρόνια πέρασαν από το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα που ενορχήστρωσε η FETÖ στις 15 Ιουλίου 2016 για να ανατρέψει την εκλεγμένη κυβέρνηση.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που απέτυχε το πραξικόπημα. Ο σημαντικότερος είναι το ότι ο λαός ξεχύθηκε στους δρόμους για να το εμποδίσει και μπόρεσε άφοβα να σταθεί απέναντι από τους πραξικοπηματίες. Στην τελική ο λαός τα κατάφερε, οι πραξικοπηματίες απέτυχαν. Ένας άλλος σημαντικός λόγος της αποτυχίας του πραξικοπήματος είναι η στάση της πολιτικής, ως θεσμού, κατά των πραξικοπημάτων. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση είχε αντιδράσει σκληρά στη σκληρή ανακοίνωση των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων στις 27 Απριλίου 2007 σε βάρος της. Είχε διατυπωθεί ότι η ανακοίνωση είναι μια ενέργεια που υπερβαίνει το πεδίο αρμοδιοτήτων των στρατιωτικών. Η στάση αυτή αποτέλεσε αφορμή να αποκτήσει περισσότερη δύναμη η πολιτική και ξεκίνησε μια ιστορική εποχή για τον εκδημοκρατισμό των σχέσεων πολιτικών-στρατιωτικών.

Σημειώθηκαν αρκετές σημαντικές εξελίξεις στην τουρκική εσωτερική και εξωτερική πολιτική μετά την 15^η Ιουλίου. Η διαδικασία εκκαθάρισης από την FETÖ που ξεκίνησε στην εσωτερική πολιτική μετά την απόπειρα πραξικοπήματος διευθύνθηκε με μεγάλη επιτυχία. Απομακρύνθηκαν από τα καθήκοντα τους σε κρίσιμους τομείς όπως η ασφάλεια κυρίως, η δικαιοσύνη, η υγεία και η παιδεία, άτομα που διατηρούσαν σχέσεις με την FETÖ, οι περισσότεροι δικάστηκαν και βρέθηκαν ένοχοι. Τα σημαντικότερα ήταν τα άτομα που απομακρύνθηκαν από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Στελέχη που βρισκόντουσαν σε κρίσιμες θέσεις καθαιρέθηκαν και εκδιώχθηκαν από το στρατό. Εκδιώχθηκαν επίσης χιλιάδες αστυνομικοί από την Αστυνομία που διατηρούσαν σχέσεις με την FETÖ.

Μεταρρυθμίσεις που έγιναν στον κλάδο της ασφάλειας μετά την 15^η Ιουλίου ήταν ζωτικής σημασίας. Στο πλαίσιο αυτό, η Χωροφυλακή και η Ακτοφυλακή υπάχθηκαν στο υπουργείο Εσωτερικών, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας βγήκε περισσότερο στο προσκήνιο αλλάζοντας το ρόλο του αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων και των αρχηγών των τριών κλάδων πάνω στο υπουργείο. Ο πρώτος καρπός της εκκαθάρισης της γραφειοκρατίας του στρατού και των σωμάτων ασφαλείας από την FETÖ και της μεταρρύθμισης του κλάδου της ασφάλειας εμφανίστηκε στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Με την υλοποίηση μιας πιο αποτελεσματικής στρατηγικής κατά της PKK στο εσωτερικό της χώρας και τη διεξαγωγή της Επιχείρησης Ασπίδα του Ευφράτη στη Συρία κατά της ΝΤΑΕΣ, ελαχιστοποιήθηκε το πεδίο δράσης και των δυο τρομοκρατικών οργανώσεων.

Μια άλλη εξέλιξη στην εσωτερική πολιτική ήταν πολύ πιο σημαντική. Η αλλαγή του συστήματος διακυβέρνησης στην Τουρκία και η μετάβαση στο προεδρικό σύστημα με το δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 16 Απριλίου 2017. Με αυτήν την αλλαγή μπήκε τέλος στο κοινοβουλευτικό σύστημα, και μετά τις πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή του νέο σύστημα στην Τουρκία.

Στην εξωτερική πολιτική η 15^η Ιουλίου αποτέλεσε ένα κρίσιμο σημείο. Η κυβέρνηση η οποία ήταν σε αδράνεια πριν την 15^η Ιουλίου όσον αφορά τη χρήση του ισχυρού στρατού της για να ελαχιστοποιήσει τα προβλήματα ασφαλείας που πήγαζαν από τη συριακή κρίση, ένα μήνα μετά την απόπειρα πραξικοπήματος διεξήγαγε στρατιωτική επιχείρηση κατά της τρομοκρατικής οργάνωσης ΝΤΑΕΣ στη Συρία. Τα αποτελέσματα αυτής της επιχείρησης σηματοδότησαν μια νέα εποχή στην πολιτική της Τουρκίας όσον αφορά τη Συρία. Η Τουρκία η οποία καθάρισε τα σύνορα της από τη ΝΤΑΕΣ με την Επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη, κατέστησε επίσης αδύνατον την παρουσία της τρομοκρατικής οργάνωσης PKK στα δυτικά του ποταμού Ευφράτη. Αμέσως μετά την Επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη, απευθείας στόχος αυτή τη φορά ήταν η PKK. Με την Επιχείρηση στο Αφρίν που ξεκίνησε στις 20 Ιανουαρίου 2018 η Τουρκία έβγαλε την PKK έξω από το Αφρίν. Έτσι λοιπόν η Τουρκία ανέλαβε πιο ενεργό ρόλο στη συριακή κρίση. Με την Επιχείρηση Πηγή Ειρήνης που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2019, η Τουρκία έβαλε στο στόχαστρο την τρομοκρατική οργάνωση PKK και στα ανατολικά του ποταμού Ευφράτη, καταφέρνοντας να εμποδίσει τη δραστηριοποίηση της PKK στη Συρία και να αποτρέψει την ίδρυση ενός κράτους στο βόρειο τμήμα της Συρίας. Η Τουρκία ανέλαβε επίσης πρωτοβουλία για την επίλυση της κρίσης στην Ιντλίμπ. Στις 20 Μαρτίου 2020 επέφερε βαρύ πλήγμα στο συριακό καθεστώς στην Ιντλίμπ. Όλες αυτές οι στρατιωτικές επιχειρήσεις επέτρεψαν στην Τουρκία να γίνει πιο αποτελεσματική στο διπλωματικό τραπέζι μετά την 15^η Ιουλίου.

Η αποτελεσματικότητα αυτή φάνηκε και σε ένα άλλο πεδίο, τη Λιβύη. Η Τουρκία η οποία προτίμησε να χρησιμοποιήσει διπλωματικές μεθόδους στη λιβυκή κρίση από το 2011, στις 4 Ιουλίου 2019 υποστήριξε την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας απέναντι στον Χαφτάρ ο οποίος προσπαθεί να ανατρέψει τη νόμιμη κυβέρνηση της Τρίπολης την οποία αναγνωρίζουν και τα Ηνωμένα Έθνη. Στο πλαίσιο αυτό, υπέγραψε συμφωνία με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας και εμπόδισε τις δυνάμεις του Χαφτάρ να καταλάβουν την Τρίπολη. Αργότερα εξασφαλίζοντας την υποχώρησε του Χαφτάρ χάλασε το παιχνίδι που ήθελαν να υλοποιήσουν στην περιοχή μέσω της Λιβύης.

Εν κατακλείδι η 15^η Ιουλίου ήταν ένα κρίσιμο σημείο για την Τουρκία από πολλές απόψεις. Η Τουρκία αύξησε την αντίσταση της στην εσωτερική πολιτική, ενώ στην εξωτερική πολιτική άρχισε να κινείται πιο ενεργά και ανεξάρτητα. Φυσικά αυτός ο ακτιβισμός και η αντίσταση έφερε πιο κοντά τους αντιπάλους της Τουρκίας και η ειδικά στη Μέση Ανατολή η Τουρκία έμεινε αντιμέτωπη με γεωπολιτικές πιέσεις. Από την άλλη η Δύση, και ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έζησαν ανεπανόρθωτες και δύσκολες κρίσεις μετά την 15^η Ιουλίου.

Τέσσερα χρόνια μετά την 15^η Ιουλίου η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με πολλές προκλήσεις, ωστόσο οι επιδόσεις της κατά την τετραετία που πέρασε της δίνει την ενέργεια που χρειάζεται για να ξεπεράσει αυτές τις προκλήσεις. Η ενέργεια αυτή πρέπει να θεωρηθεί ευκαιρία για μια ασφαλή, πιο δημοκρατική Τουρκία η οποία είναι πιο δραστήρια στην εξωτερική πολιτική.