Η Γενοκτονία της Ρουάντα

Σύμφωνα με την Διεθνή Σύμβαση για την Αποτροπή και την Τιμωρία του Εγκλήματος της Γενοκτονίας του ΟΗΕ με ημερομηνία το 1948, οι πράξεις  που αποσκοπούν να καταστρέψουν εν μέρει ή εν όλω μια εθνική, εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα συνιστούν έγκλημα γενοκτονίας. Οι ενέργειες αυτές ταξινομούνται ως εξής: δολοφονίες μελών της ομάδας, πρόκληση σοβαρών σωματικών ή πνευματικών βλαβών στα μέλη της ομάδας, σκόπιμη επιβολή συνθηκών διαβίωσης, υπολογισμένων ώστε να επιφέρουν την φυσική καταστροφή της ομάδας εν μέρει ή έν όλω, επιβολή μέτρων περιορισμού της γεννητικότητας της ομάδας, βίαιη μετακίνηση των παιδιών της μιας ομάδας στην άλλη. 

Στην ουσία μέχρι το 1944, όποτε ο Ραφαέλ Λέμκιν, ο οποίος είναι ένας  Πολωνεβραίος, επιχείρησε να περιγράψει το σχέδιο συστηματικού αφανισμού της Ναζιστικής Γερμανίας κατά των Εβραίων δεν υπήρχε ο όρος της γενοκτονίας στο λεξιλόγιο. Ο Λέμκιν ενώνοντας την λέξη    

“geno” που σημαίνει «γένος» στα Ελληνικά με την λατινική λέξη “cide” που σημαίνει «σκοτώνω» χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τον όρο  “genocide” (γενοκτονία). Παρόλο που ο όρος στην ουσία έχει παραχθεί για τις απάνθρωπες εφαρμογές ορισμένων δυτικών κρατών, χρησιμοποιήθηκε από τα ίδια κράτη για τα κράτη εκτός της Δύσης. Θα αναφερθώ στην πρωτοβουλία δημιουργίας μιας επιτροπής αυτή την εβδομάδα στη Γαλλία και στη Γενοκτονία της Ρουάντα. Η γενοκτονία της Ρουάντα ήταν η τελευταία γενοκτονία που αντιμετώπισε η ιστορία πριν τη γενοκτονία στη Βοσνία.

Ιστορικό παρασκήνιο: Το κλασικό και από το Βέλγιο: Διαίρει και Βασίλευε

Η ιστορία της Ρουάντα ουσιαστικά δεν διαφέρει και πολύ από την ιστορία πολλών κρατών που αποικήθηκαν. Για πρώτη φορά αποικήθηκε από τη Γερμανία. Μετά την ήττα των Γερμανών στον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο στη Ρουάντα εισέβαλλε το Βέλγιο. Ο τρόπος αποικισμού της Ρουάντα δεν διέφερε από τους υπόλοιπους. Αυτό που έκανε το Βέλγιο στη Ρουάντα ήταν μια εκδοχή της πολιτικής «διαίρει και βασίλευε» της Βρετανίας. Και το Βέλγιο όπως παρατηρείται στα δείγματα πολλών άλλων αποικιοκρατικών χώρων ακολουθεί την πολιτική της στήριξης των μειονοτήτων. Με τον σκοπό αυτό συνεχίζει την στρατηγική στήριξης των Τούτσι έναντι των Χούτου που είναι σε πλειοψηφία, που είχε ξεκινήσει η Γερμανία και υποστηρίζει την θεωρία πως οι Τούτσοι είναι ανώτεροι βάσει του κροτάφου τους.  Έτσι δημιουργείται μια ένταση μεταξύ των φυλών Τούτσι και Χούτου οι οποίες ζούσαν πριν ειρηνικά, δίπλα δίπλα για αιώνες ολόκληρες.     

Σαν αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής «διαίρει και βασίλευε» του Βελγίου, η χώρα μέχρι την κήρυξη της ανεξαρτησίας της κυβερνήθηκε από τους μειονοτικούς Τούτσι με τα βίας και καταπιέσεις. Ενώ όταν η Ρουάντα κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1961 η διοίκηση πέρασε στα χέρια των Χούτου. Από την δεκαετία του 1950 το Βέλγιο αρχίζει να στηρίζει τους Χούτού. Αυτή τη φορά οι Χούτοι οι οποίοι είχαν καταπιεστεί για πολλά χρόνια κινούμενοι με το συναίσθημα της καταπίεσης εφαρμόζουν τα ίδια που υπέστησαν στους Τούτσι.

1994: Μακελειό ενός εκατομμυρίων

Η ένταση και οι συρράξεις μεταξύ των Τούτσι που είναι η μειονότητα και των Χούτου που είναι η πλειονότητα συνεχίζονται μέχρι το 1994. Ο Πρόεδρος Χαμπιαριμάνα ο οποίος είναι ένας Χούτου, το 1994 κάθεται στο τραπέζι ειρηνευτικών συνομιλιών με τους Τούτσι. Συνάπτετε συμφωνία. Βάσει της συμφωνίας και οι Τούτσι θα πάρουν μέρος στη διοίκηση του κράτους και θα έχουν λόγο. Αλλά ο Χαμπιαριμάνα δολοφονείται καθώς το αεροσκάφος που επέβαινε καταρρίπτετε.

Οι Χούτου οι οποίοι επιρρίπτουν την ευθύνη της δολοφονίας του προέδρου στους Τούτσι ξεκινάνε μια τρομακτική σφαγή. Μέσα σε εκατό ημέρες σφαγιάζονται περίπου ένα εκατομμύρια Τούτσι και μετριοπαθείς Χούτου. Αυτό σημαίνει πως κατά μέσο όρο σκοτώθηκαν 10 χιλιάδες άνθρωποι. Στη σφαγή την οποία στήριξαν οι κρατικοί υπάλληλοι καθώς και τα ΜΜΕ, οι εξτρεμιστές Χούτι επειδή δεν είχαν πυροβόλα όπλα σφάγιασαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους με σπάθες, τους έκαψαν και βίασαν τις γυναίκες. Τα ξεχωριστά δελτία ταυτότητας που είχε χορηγήσει το Βέλγιο στους Τούτσι και τους Χούτι για να τους διαιρέσει έχει σαν αποτέλεσμα να εντοπιστούν πιο εύκολα οι Τούτσι και να σκοτώνονται. Η γενοκτονία συνεχίζεται για εκατό ημέρες έως ότου το Πατριωτικό Μέτωπο της Ρουάντα(RPF) που αποτελείται από τους Τούτσι εισέλθει στην πρωτεύουσα.

Ο ΟΗΕ ο οποίος αντί να προστατέψει τους αμάχους απέσυρε τους στρατιώτες της

Όταν ξεκινά η γενοκτονία στη χώρα υπάρχουν 2 χιλιάδες 500 στρατιώτες της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ. Έναντι της γενοκτονίας η ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ θα ήταν το μοναδικό καταφύγιο των Τούτσι. Αλλά η αντίδραση της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ δεν ήταν διαφορετική από εκείνη στην Βοσνία, την Σρεμπρένιτσα, το 1995.  Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με μια απόφαση που λαμβάνει μειώνει τον αριθμό των στρατιωτών που 2 χιλιάδες 500 στους 250. Όπως έγινε και στη Σρεμπρένιτσα, ο Ολλανδός διοικητής των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ Τομ Κάρεμανς παρέδωσε τους 25 χιλιάδες ανθρώπους που του κατέφυγαν και την πόλη στους Σέρβους.

Ο ρόλος της Γαλλίας…

Ο Πρόεδρος της Ρουάντα Καγκάμε κατηγορεί τη Γαλλία και το Βέλγιο ως άμεσοι πολιτικοί σχεδιαστές της γενοκτονίας. Τα θύματα της γενοκτονίας έχουν καταθέσει αγωγές στη Γαλλία και το Βέλγιο κατά των αξιωματούχων των συγκεκριμένων χωρών. Η Καθολική Εκκλησία στη Ρουάντα ζήτησε συγνώμη από το λαό της Ρουάντα για τον ρόλο που διαδραμάτισε η εκκλησία στη γενοκτονία. Η Εθνική Επιτροπή Καταπολέμησης της Γενοκτονίας της Ρουάντα το 2016 έδωσε στη δημοσιότητα τα ονόματα των 22 υψηλόβαθμων Γάλλων αξιωματικών εκ των οποίων και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ζακ Λανξάντ με την κατηγορία πως είναι δράστες και συνεργοί στο έγκλημα της γενοκτονίας. Οι Γάλλοι αξιωματικοί κατηγορούνται για εκπαίδευση των ατόμων που διέπραξαν τη γενοκτονία και για προμήθεια όπλων σε αυτούς.

Η Γαλλία στις 23 Ιουνίου 1994 ξεκινά μια επιχείρηση με σκοπό να δημιουργήσει μια ασφαλή ζώνη στα νοτιοδυτικά της χώρας για τους πρόσφυγες. Αλλά η Γαλλία αντί να αποτρέψει τη γενοκτονία, περιορίζει την προέλαση του Πατριωτικού Μετώπου της Ρουάντα προμηθεύοντας όπλα και εξοπλισμούς τους γενοκτόνους.  Ο Γάλλος δημοσιογράφος Σαιντ-Εξυπερύ ισχυρίζεται πως η διαταγή για εξοπλισμό των Χούτου δόθηκε με γραπτή εντολή του γενικού γραμματέα του τότε Προέδρου Φρανσουά Μιτεράν, Ιμπέρ Βεντρίν.

Ενώ οι εκφράσεις του πρώην Προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν σε συνέντευξη που παραχώρησε το 1998 στην εφημερίδα Le Figaro είναι τρομακτικές: «Δεν είναι και τόσο σημαντικό γεγονός να σημειώνεται μια γενοκτονία στις συγκεκριμένες χώρες».

Μετά από έντονες διεθνείς αντιδράσεις και επικρίσεις για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιτέλους μετά από 25 χρόνια ο Μακρόν τον Απρίλιο του 2019 αποφάσισε να σχηματίσει μια επιτροπή σχετικά με τη γενοκτονία. Υπάρχουν επικρίσεις πως στην επιτροπή που σχηματίστηκε αντί των αμερόληπτων παρατηρητών και αρμόδιων εμπειρογνωμόνων σχετικά με το θέμα συμπεριλήφθηκαν άτομα  που θεωρούνται «αποδεκτά» από τη Γαλλία.

Η γενοκτονία της Ρουάντα για την οποία κατηγορούνται το Βέλγιο και η Γαλλία ήταν μόλις πριν από 25 χρόνια. Ενώ ο σφαγιασμός 50 Μουσουλμάνων κατά της διάρκεια της προσευχής της Παρασκευής από τον Μπρέντον Τάραντ μόλις τον περασμένο μήνα. Πολλές φορές σκεφτόμαστε πως ο ιμπεριαλισμός έχει μείνει στο παρελθόν και πως η λευκή ρατσιστική τρομοκρατία την οποία ονομάζω Ταραντισμό και είναι μια μορφή ναζισμού έχει πλέον εξαφανιστεί. Αυτή η σκέψη ίσως είναι το πρέπον του γεγονότος που είμαστε άνθρωποι. Διότι ευχόμαστε και επιθυμούμε αυτά τα φρικιαστικά γεγονότα να έχουν μείνει στην ιστορία. Αλλά όσο και να ξεχνάμε εμείς, οι ιμπεριαλιστικές προθέσεις, οι σκοποί των θανατηφόρων ιδεολογιών είναι ολοζώντανες. Μας θυμίζουν αυτό σε κάθε περίσταση. Σήμερα διαθέτουν έναν τεχνικό εξοπλισμό που τους επιτρέπει να χύσουν πολύ περισσότερο αίμα σε σύγκριση με το χτες. Και εμείς σαν ανθρωπότητα όταν η φρίκη πηγάζει από τη Δύση υιοθετούμε πολύ πιο σπάνια κοινή στάση εναντίον της σε σύγκριση με το χτες και έχουμε μια τάση να βλέπουμε λιγότερα, να αντιδράμε λιγότερα.