Μήπως η Ευρώπη θεωρεί την Τουρκία ως το «άλλο» της;

Η μετατροπή της Τουρκίας σε ένα εχθρικό «άλλο» μπορεί να αποφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη στους πολιτικούς καιροσκόπους και τους ακροδεξιούς ρατσιστές στην Ευρώπη. Όμως ούτε επιλύει τα προβλήματα της ΕΕ, ούτε και προσφέρει ένα πολιτικό και ηθικό οδικό χάρτη για το μέλλον.

Στις 25 Μαρτίου η Ελβετία εντάχθηκε στην αντιτουρκική χορωδία επιτρέποντας μια συγκέντρωση στη Βέρνη που ήταν ανοιχτά υπέρ της τρομοκρατίας. Οπαδοί της εκτός νόμου PKK όχι μόνο πραγματοποιήσαν μια συγκέντρωση υπέρ του «όχι» στο συνταγματικό δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί στην Τουρκία στις 16 Απριλίου αλλά κουβάλησαν αφίσες που προπαγανδίζουν την τρομοκρατία. Μια αφίσα είχε την φωτογραφία του Προέδρου της Δημοκρατίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με ένα πιστόλι να τον σημαδεύει στο κεφάλι μαζί με τις λέξεις “σκοτώστε τον Ερντογάν”. Από πότε έχει γίνει φυσιολογικό σε μια ευρωπαϊκή χώρα να γίνεται έκκληση για τη δολοφονία ενός Προέδρου; Άραγε το αντιτουρκικό πνεύμα και η αντιερντογανική παράνοια έχουν όντως φτάσει σε αυτό το επίπεδο παραφροσύνης;

Οι ελβετικές αρχές πρώτα υπερασπίστηκαν τη συγκέντρωση ως μια «ειρηνική διαδήλωση». Ύστερα από την σθεναρή αντίδραση της Τουρκίας, η οποία κάλεσε τον Ελβετό Πρέσβη, διέταξαν τη διενέργεια έρευνας. Θα παρακολουθήσουμε στενά την υπόθεση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως παραμένει: πως μπορούν καταρχάς οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες να επιτρέπουν σε τρομοκρατικές ομάδες να δρουν στο εσωτερικό τους. Ποιος μπορεί να υπερασπιστεί τις δράσεις μιας εκτός νόμου τρομοκρατικής οργάνωσης ως ελευθερία του λόγου ή του συνέρχεσθαι. Άλλωστε ένα όπλο που σημαδεύει έναν εκλεγμένο Πρόεδρο, δεν συνιστά απειλή και για τις ευρωπαϊκές αξίες;

Ορισμένοι Ευρωπαίοι πολιτικοί εμφανίζονται να έχουν εμμονή με το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου και στηρίζουν ανοιχτά την εκστρατεία υπέρ του «όχι». Δεν έχουν απλώς άποψη για μια σημαντική συνταγματική αναθεώρηση σε μια νατοϊκή και υποψήφια προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρα. Παίρνουν θέση σε ένα θέμα για το οποίο θα αποφασίσει ο τουρκικός λαός και όχι εκείνοι. Ενώ κατηγορούν τους Τούρκους πολιτικούς με το να μεταφέρουν την εσωτερική πολιτική της Τουρκίας στην Ευρώπη, οι ίδιοι παίρνουν θέση σε μια πολιτική συζήτηση στην Τουρκία. Ορισμένοι πολιτικοί τουρκικής καταγωγής διεξάγουν εκστρατεία υπέρ του όχι χρησιμοποιώντας τα πολιτικά τους αξιώματα. Ορισμένα ευρωπαϊκά κρατικά ΜΜΕ μεταδίδουν μεροληπτικά και μονόπλευρα προγράμματα για να δώσουν μια ώθηση στην εκστρατεία υπέρ του όχι. Γιατί; Μήπως νοιάζονται πραγματικά για την Τουρκία ή συμβαίνει κάτι άλλο;

Αν αυτοί οι Ευρωπαίοι νοιάζονταν πραγματικά για την Τουρκία θα είχαν πάρει μια σαφή και ξεκάθαρη θέση μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου. Θα μπορούσαν να συνταχθούν με την Τουρκία κατά των Γκιουλενιστών καθώς και των τρομοκρατών της PKK, οι περισσότεροι από τους ίδιους δρουν αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη. Θα σταματούσαν τα λόγια και θα υποστήριζαν την Τουρκία στον αγώνα που δίνει κατά της τρομοκρατίας με συγκεκριμένες δράσεις και σταθερή αλληλεγγύη. Θα πρόσφεραν πραγματική στήριξη στον αγώνα της Τουρκίας κατά της ΝΤΑΕΣ με την Επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη αντί να παράσχουν εκπαίδευση, πληροφορίες και όπλα στο Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) και στις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), τους συριακούς βραχίονες της PKK.

Επιπλέον, θα κατέβαλαν μια σοβαρή προσπάθεια για να επιτευχθεί πρόοδος στην διαδικασία ένταξης στην ΕΕ ανοίγοντας νέα κεφάλαια και ως εκ τούτου να ενισχύσουν τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ από την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων το 2005. (Μια γρήγορη υπενθύμιση: μονάχα ένα από τα 36 κεφάλαια έχει ανοίξει και κλείσει κατά την τελευταία δωδεκαετία. Με αυτόν τον ρυθμό θέλει η ΕΕ να επισημοποιήσει τις σχέσεις της με την Τουρκία;) Πέρα από αυτό, η ΕΕ δεν έχει καν τηρήσει την υπόσχεση της να προσφέρει οικονομική βοήθεια για τους Σύρους πρόσφυγες και να δεχτεί την Τουρκία στο σύστημα της βίζας Σένγκεν στο πλαίσιο της συμφωνίας Τουρκίας-ΕΕ για το προσφυγικό.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι πλεονέκτημα θα αποκομίσει η Ευρώπη χάνοντας την Τουρκία. Κάποιες λαϊκίστικες, ακροδεξιές και ρατσιστικές ομάδες μπορεί να βλέπουν βραχυπρόθεσμα οφέλη στην απώθηση της Τουρκίας. Υπολογίζουν άραγε πραγματικά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μιας τέτοιας πολιτικής στις σχέσεις με μια ισχυρή νατοϊκή σύμμαχο, στην περιφερειακή ασφάλεια καθώς επίσης στην ενσωμάτωση και στην κοινωνική συνοχή των εκατομμυρίων Τούρκων που ζουν στην Ευρώπη; Σκέφτονται άραγε ή νοιάζονται καν για το μήνυμα που εκπέμπει αυτή η πολιτική γραμμή στον ευρύτερο Μουσουλμανικό κόσμο;

Δυστυχώς, θεωρούν τον Πρόεδρο Ερντογάν και την Τουρκία ως έναν «άλλο» μέσω του οποίου παραπέμπουν τα εσωτερικά προβλήματα τους σε έναν μακρινό και φανταστικό εχθρό. Χρησιμοποιούν το «ζήτημα της Τουρκίας» για να αποφύγουν να κοιτάξουν στον καθρέφτη και να αντιμετωπίσουν την εικόνα τους. Μετατρέπουν τη στρεβλή εικόνα που έχουν για τους Τούρκους σε «βάρβαρους» προκειμένου να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους και να αποφεύγουν πραγματικά προβλήματα όπως η αυξανόμενη ξενοφοβία, ανεργία, ανισότητα, ενδοοικογενειακή βία, ωμός ατομικισμός, ρατσισμός, έμφυλη διάκριση, ταξική πάλη, πολυπολιτισμικότητα και γενική εξασθένηση της Ευρώπης σαν ιδέα.

Η μετατροπή της Τουρκίας σε ένα εχθρικό «άλλο» μπορεί να αποφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη στους πολιτικούς καιροσκόπους και τους ακροδεξιούς ρατσιστές στην Ευρώπη. Όμως δεν επιλύει ούτε τα προβλήματα της ΕΕ ούτε και προσφέρει ένα πολιτικό και ηθικό οδικό χάρτη για το μέλλον. Η δαιμονοποίηση του Ερντογάν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απόσπαση της προσοχής από τα βαθύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, δεν μπορεί όμως να είναι μια σοβαρή και ορθολογική προσέγγιση. Επιδεινώνει μόνο το αίσθημα δυσπιστίας που ήδη δηλητηριάζει τις σχέσεις από τη μια μεταξύ Τουρκίας και Ευρώπης και από την άλλη μεταξύ Ισλαμικών και Δυτικών κοινωνιών.

Αυτή η πορεία σύγκρουσης πρέπει να απορριφθεί από τους κυρίαρχους Ευρωπαίους πολιτικούς ηγέτες που νοιάζονται για το μέλλον της Ευρώπης και της θέσης της στον κόσμο. Μια σχέση που βασίζεται στην εμπιστοσύνη, το αμοιβαίο συμφέρον, την ισότητα και το σεβασμό μεταξύ Τουρκίας και Ευρώπης είναι εφικτή και αναγκαία. Υπάρχει αρκετό κοινωνικό και πολιτικό κεφάλαιο και οικονομικό όφελος για την υλοποίηση μιας τέτοιας σχέσης. Οι Ευρωπαίοι όμως δεν μπορούν να ισχυρίζονται ότι προωθούν τη δημοκρατία στην Τουρκία ενώ επιτρέπουν σε μεγάλο αριθμό ομάδων και ατόμων που τάσσονται κατά της Τουρκίας περιλαμβανομένων των ολοφάνερα τρομοκρατών να χρησιμοποιούν το ευρωπαϊκό έδαφος ως εφαλτήριο για να εξαπολύουν καθημερινά επιθέσεις στην Τουρκία.