Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (08-2021)

            Το Κίνημα Αλλαγής (ΚΙΝΑΛ) για δεύτερη φορά μέσα σε διάστημα έξι περίπου μηνών κατέθεσε στη Βουλή τροπολογία για την αύξηση της ποσόστωσης εισαγωγής των αποφοίτων της Μειονότητας στα ελληνικά ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, από 0,5 που ισχύει σήμερα σε 1%.

Η ποσόστωση εφαρμόζεται στο σύνολο των εισακτέων κατ’ έτος και είναι καθ’ υπέρβαση του αριθμού εισακτέων σε μία σχολή. Με απλά λόγια, η θέση δεν στερείται από κάποιον άλλον υποψήφιο, απλά ο επιτυχών ή η επιτυχούσα της Μειονότητας εισάγεται ως υπεράριθμος/η στο τμήμα ή τη σχολή.

            Πρόκειται για ένα μέτρο που υιοθετήθηκε το 1995, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το ακαδημαϊκό έτος 1996-1997 και έχει χρεωθεί πολιτικά στον τότε Υπουργό Παιδείας επί κυβερνήσεως του ΠΑΣΟΚ, τον Γιώργο Παπανδρέου. Ο ίδιος με την ιδιότητα σήμερα του βουλευτή του ΚΙΝΑΛ υπέγραψε και τις δύο φορές μαζί με άλλους συναδέλφους του, ανάμεσά τους και τους δύο μειονοτικούς βουλευτές του ΚΙΝΑΛ, την τροπολογία.

            Η ποσόστωση για την εισαγωγή στα ανώτερα ιδρύματα αποτελεί αναμφισβήτητα το πιο γνωστό μέτρο θετικής διάκρισης που εφαρμόστηκε. Η αλήθεια είναι ότι τα μέτρα αυτά μέχρι και σήμερα δόθηκαν με το σταγονόμετρο στη Μειονότητα από την πλευρά των εκάστοτε κυβερνήσεων και οι κυβερνώντες υπήρξαν ιδιαίτερα φειδωλοί σε αυτό το κομμάτι άσκησης μειονοτικής πολιτικής, παρόλο που τα δεδομένα συνηγορούν ακριβώς για το αντίθετο, την ανάγκη δηλαδή υιοθέτησης περισσότερων παρόμοιων μέτρων.

            Ας πάρουμε ως παράδειγμα αυτό της ποσόστωσης. Την πρώτη χρονιά εφαρμογής του, 98 απόφοιτοι πέτυχαν την εισαγωγή τους σε ανώτερες σχολές. Την ίδια σχολική χρονιά ο συνολικός αριθμός των μαθητών της Μειονότητας που φοιτούσαν σε όλες τις τάξεις των λυκείων της Θράκης άγγιζε περίπου τους 320. Πρόκειται για μοναδική επιτυχία, μια υπέρβαση από πολλές απόψεις και ένα μέτρο το οποίο  η κοινότητα αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή. Έκτοτε ο αριθμός αυξανόταν σταθερά και τα τελευταία χρόνια αγγίζει περίπου τους 500 εισακτέους ανά έτος.

            Όλο και περισσότεροι απόφοιτοι αξιοποίησαν την ποσόστωση για εισαγωγή στις ελληνικές σχολές, ενώ οι οικογένειες ανακουφίστηκαν με την έννοια ότι είδαν και μία άλλη, εναλλακτική διέξοδο για την πρόσβαση των παιδιών τους στην ανώτερη εκπαίδευση. Με τα χρόνια αυξήθηκε και ο ανταγωνισμός μεταξύ των υποψηφίων της Μειονότητας διότι για να πετύχουν σε μια σχολή ή ένα τμήμα της αρεσκείας τους διαγωνίζονται μεταξύ τους.

            Όλα αυτά ήταν σημαντικά βήματα. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν φωνές, πολέμιοι του μέτρου και συνήθως κάθε καλού που συμβαίνει στην κοινότητα, οι οποίοι αναπαράγουν λανθασμένες πληροφορίες εμποτισμένες με στεγανά εις βάρος της Μειονότητας και συνήθως οι απόψεις τους τυγχάνουν ευρείας απήχησης από ανθρώπους που δεν έχουν μεγάλη σχέση με την θρακική πραγματικότητα. Η κύρια κριτική είναι ότι οι απόφοιτοι της Μειονότητας καταλαμβάνουν θέσεις που δικαιωματικά θα έπαιρνε άλλος υποψήφιος ή ότι εισάγονται στις σχολές με ελάχιστη βαθμολογία. Δεν ισχύει κανένα από τα δύο. Το μέτρο πέτυχε να διασφαλίσει και την ισότητα μεταξύ όλων των υποψηφίων και σίγουρα συνέβαλε στην αύξηση του επιπέδου και του ανταγωνισμού μεταξύ των υποψηφίων της Μειονότητας. Χαρακτηριστικό είναι ότι για τις σχολές με υψηλές βάσεις και μεγάλη ζήτηση, όπως η ιατρική και η νομική, οι υποψήφιοι της Μειονότητας πρέπει πλέον να αποσπάσουν βαθμούς που πλησιάζουν τους βαθμούς εισαγωγής των υπολοίπων υποψηφίων.

            Η τροπολογία που κατατέθηκε για δεύτερη φορά και για δεύτερη φορά δεν έγινε δεκτή, αναφέρεται στις ευεργετικές συνέπειες του μέτρου και σε άμβλυνση του εκπαιδευτικού αποκλεισμού μέσω της περαιτέρω υποστήριξης της προοπτικής της μειονοτικής νεολαίας για πραγματοποίηση σπουδών στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση.

            Η Μειονότητα δεν είναι η μοναδική πληθυσμιακή ομάδα που εισάγεται με ξεχωριστό τρόπο στις σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω μιας διάταξης θετικής διάκρισης. Αντίστοιχες διαδικασίες έχουν προβλεφθεί για την πρόσβαση και άλλων, των λεγόμενων «ειδικών κατηγοριών», που περιλαμβάνει παιδιά Ελλήνων του εξωτερικού και άλλες ομάδες. Τα μέτρα θετικής διάκρισης συναντώνται ανά τον κόσμο συχνά στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά όχι μόνο σε αυτόν τον τομέα, και στοχεύουν στην ενίσχυση και την στήριξη ευπαθών και ευάλωτων ομάδων.

            Στοχεύουν ακόμα στην εμπέδωση μιας ουσιαστικής ισότητας και στη θεμελίωση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Σε καμία περίπτωση δεν λειτουργούν επιβαρυντικά για άλλες, όπως είναι η κυρίαρχη ομάδα, αντίθετα έρχονται να κλείσουν την ψαλίδα της κοινωνικής ανισότητας, να θεραπεύσουν ανισότητες και να προσφέρουν ίσες ευκαιρίες σε όλους.

            Τον Οκτώβριο του 2020 ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων, Γιώργος Καλαντζής, επισκέφτηκε την Θράκη. Σε συνέντευξη που παραχώρησε σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό αξιολόγησε ως το σημαντικότερο πρόβλημα της Μειονότητας αυτό της ελλιπούς γνώσης της ελληνικής γλώσσας και μίλησε για γλωσσικό φράγμα που αφορά σημαντική μερίδα με αποτέλεσμα να μη διασφαλίζονται ισότιμες ευκαιρίες.

            Η γνώση της ελληνικής γλώσσας από τα μέλη της Μειονότητας είναι ένα ζήτημα που αξίζει να του δοθεί περισσότερος χώρος για συζήτηση. Αυτό που μας απασχολεί ωστόσο στη σημερινή μας εκπομπή είναι ότι η ελλιπής γνώση της ελληνικής γλώσσας είναι μία πραγματικότητα στην οποία η ελληνική πολιτεία έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Η ρίζα του προβλήματος προφανώς εντοπίζεται και στην εκπαίδευση. Σε ότι αφορά την πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση, αποτέλεσε για πολλά χρόνια βασικό παράγοντα αποτυχίας σε ένα σύστημα πανελληνίων εξετάσεων όπου οι απόφοιτοι της Μειονότητας διαγωνίζονταν επί ίσοις όροις με τους υπόλοιπους υποψηφίους ανά την επικράτεια. 

            Η υιοθέτηση του μέτρου της ποσόστωσης πρωτοεφαρμόστηκε το 1996. Σήμερα, το 2021, 25 χρόνια μετά, μόνο ευεργετικές επιπτώσεις μπορεί να δει κανείς στην εφαρμογή του και μια ανάγκη, την ανάγκη υιοθέτησης περαιτέρω μέτρων θετικής διάκρισης και σε άλλους τομείς της ζωής. Υπάρχουν ακόμα πολλές πληγές του παρελθόντος που πρέπει να θεραπευτούν και τα μέτρα θετικής διάκρισης θα μπορούσαν να είναι η απάντηση και η λύση σε πολλές από αυτές.