Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης(21-2019)

            Οι διοικητικές ενοχλήσεις αφορούσαν μία σειρά πολιτικών που επηρέαζαν την καθημερινότητα ενός πολίτη της Μειονότητας σε όλους τους τομείς της ζωής του. Κι αυτός ήταν ακριβώς ο στόχος, να πλήξουν όλες τις πτυχές της ζωής σε τέτοιο βαθμό ώστε να εξαναγκάσουν τους ανθρώπους σε υποχρεωτική μετανάστευση.

            Στο πλαίσιο αυτό, ένα πολίτης μέλος της Μειονότητας ήταν από εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να αποσπάσει κάποια άδεια για εργασίες εντός της οικίας του, άδεια οικοδόμησης, άδειες οδήγησης, να λάβει δάνεια από τράπεζες, άδεια για κυνήγι και άλλα. Κάποιες πολιτικές ήταν ακόμα πιο σκληρές και σύνθετες, όπως οι απώλειες ιθαγένειας που στερούσαν σειρά δικαιωμάτων.

            Οι πολιτικές αυτές ήταν μυστικές, απόρρητες και συγκαλυμμένες. Υπήρχε πάντα ένα μικρό ποσοστό μελών της Μειονότητας που έβρισκαν «τρύπες» στο σύστημα και ξεπερνούσαν τα εμπόδια με την ανοχή των αρχών. Είναι άνθρωποι οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το δίκτυο γνωριμιών τους ώστε να αποσπάσουν ένα δίπλωμα οδήγησης ή κάτι άλλο, τις περισσότερες φορές με το αζημίωτο.

Πάνω σε αυτές τις εξαιρέσεις οι κρατικές αρχές επιχειρηματολογούσαν ότι η Μειονότητα δεν αντιμετωπίζεται διακριτικά προτάσσοντας περιπτώσεις ανθρώπων που πέτυχαν είτε να λάβουν μία άδεια οδήγησης είτε να διεκπεραιώσουν άλλες υποθέσεις. Έτσι κάπως διαμορφώθηκε αυτό που στη σημερινή μας εκπομπή θα ονομάσουμε «ο κανόνας των ποσοστώσεων».

            Σε ερώτηση που κατέθεσε ο τότε βουλευτής, Χασάν Ιμάμογλου, το 1979 στον Υπουργό Επικοινωνιών ανέφερε ότι στην Θράκη χορηγούνται διπλώματα οδήγησης σε χριστιανούς σε ποσοστό 95% και σε μουσουλμάνους σε ποσοστό 5% κι αυτό με παρέμβαση είτε των βουλευτών, είτε του Νομάρχη είτε άλλων φορέων (Aarbakke, 2000: 205). Ο Aarbakke μέσω της δικής του έρευνας δημοσιοποίησε το συμβάν, σχολιάζοντας ότι ο Ιμάμογλου δεν ήταν ξεκάθαρο αν ανέφερε τυχαία το ποσοστό 5% ή ήταν γνώστης κάποιας μυστικής οδηγίας. Μία δεκαετία μετά, το 1989, έγινε γνωστό ότι πράγματι υπήρχε μία ρήτρα όταν γραφειοκράτες κατέθεσαν ερώτημα στο αρμόδιο υπουργείο αν θα συνεχίσει να ισχύει η «συμφωνία του 5%».    

            Το δίκτυο γνωριμιών που αξιοποιούνταν προκειμένου να λάβουν δίπλωμα επιλεκτικά κάποια μέλη της Μειονότητας δημιουργούσε ένταση και κλίμα πόλωσης στο εσωτερικό της κοινότητας, καθώς όσοι κατόρθωναν να αποσπάσουν το πολυπόθητο δίπλωμα κατατάσσονταν στην κατηγορία των προδοτών, θεωρώντας δεδομένο ότι το δίπλωμα υπήρξε προϊόν συναλλαγής, ενίοτε και υποταγής σε κρατικές επιταγές.

            Σε προεκλογικές περιόδους διαμορφωνόταν μία ιδιόμορφη κουλτούρα ποσοστών. Ο Aarbakke (2000: 207) κατέγραψε ότι ένα δίπλωμα οδήγησης ισοδυναμούσε με δέκα (10) ψήφους σε Έλληνα υποψήφιο, ενώ υπήρχαν και ομαδικοί υπολογισμοί καθώς τριάντα (30) ψήφοι σε ένα χωριό ισοδυναμούσαν με τρία (3) διπλώματα οδήγησης για τον συνολικό πληθυσμό του χωριού.

            Υπάρχουν και μαρτυρίες μειονοτικών που παρέλαβαν το δίπλωμα σε περιοχές εκτός Θράκης αξιοποιώντας πάλι το δίκτυο γνωριμιών που διέθεταν εκεί. Παρόλα αυτά μαρτυρίες κάνουν λόγο ότι υπήρχαν μυστικές εγκύκλιοι που ανέφεραν ότι σε περίπτωση που ένας μειονοτικός θρακιώτης αιτηθεί οτιδήποτε από δημόσια αρχή εκτός Θράκης, τότε αυτές οφείλουν να τον παραπέμψουν στις αντίστοιχες υπηρεσίες της Θράκης. Κι αυτή ήταν η πιο συνηθισμένη πρακτική.

Από την άλλη πάλι πλευρά, η συγκεκριμένη λογική λειτουργούσε κάπως περίεργα. Όλοι γνώριζαν την δυσκολία να λάβει ένας μειονοτικός δίπλωμα οδήγησης. Με την ίδια ευκολία, οι αρμόδιες αρχές έκαναν ελέγχους για διπλώματα και επέβαλαν τα απαιτούμενα από το νόμο πρόστιμα για αυτές τις αναγκαστικές παρανομίες. Η δικαιοσύνη φυσικά δεν εξέταζε το γιατί οι κατηγορούμενοι δεν είχαν δίπλωμα, αλλά επικεντρωνόταν στην παραβίαση της ισχύουσας νομοθεσίας επιβάλλοντας τα αντίστοιχα πρόστιμα.   

            Μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα με τα διπλώματα οδήγησης για αγροτικά οχήματα. Δεδομένου ότι σε μεγάλο ποσοστά τα μέλη της Μειονότητας είναι αγρότες και απασχολούνται στον πρωτογενή τομέα, το δίπλωμα οδήγησης για τρακτέρ δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη και εργαλείο δουλειάς. Η στέρηση του διπλώματος στερούσε οικονομικούς πόρους από κάθε αγροτική οικογένεια.

            Κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 1980 η κατάσταση εξομαλύνθηκε και το θέμα με τα διπλώματα οδήγησης έπαψε να συναντάει το εμπόδιο των ποσοστώσεων και των μυστικών εγκυκλίων.

            Γενικά υπήρχε ένα ποσοστό ασφαλείας που νομιμοποιούσε την γενικότερη αυθαιρεσία. Στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας ανέφεραν ότι επί Γιάννη Καψή στο Υπουργείο Εξωτερικών τη δεκαετία του 1980 εφαρμοζόταν οδηγία σύμφωνα με την οποία για κάθε είδους δικαιοπραξία υπήρχε ο εξής περιορισμός: δεκαεννιά (19) άδειες ή αιτήσεις Ελλήνων αντιστοιχούσαν σε μία Τούρκου μειονοτικού.

Αυτή η κατάσταση καθιστούσε την Θράκη πόλο έλξης για τους Έλληνες και φυγής για τους Τούρκους. Με απλά μαθηματικά, τα αρνητικά ποσοστά που έθεταν περιορισμούς στη ζωή των Τούρκων μειονοτικών, μεταφραζόταν σε θετικά ποσοστά που διευκόλυναν και δημιουργούσαν ευκαιρίες για τους Έλληνες πλειονοτικούς. Έτσι είχαμε μία ομάδα που ευημερούσε στις πλάτες μίας άλλης ομάδας που αγωνιζόταν διαρκώς ακόμα και για τα προς το ζην.

Είχε και κοινωνικές προεκτάσεις διότι δημιούργησε μία ιδιότυπη κουλτούρα έντασης και πόλωσης μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Μία πληθυσμιακή ομάδα ευημερούσε εις βάρος της σύνοικης πληθυσμιακής ομάδας. Αυτή η υποβόσκουσα ένταση κορυφώθηκε και εκδηλώθηκε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Στα γεγονότα εκείνης της περιόδου θα αναφερθούμε σε κάποια από τις επόμενες εκπομπές.    

Βιβλιογραφικές παραπομπές:

Vemund Aarbakke, 2000, Η Μουσουλμανική Μειονότητα της Θράκης (The Muslim Minority of Greek Thrace), αδημοσίευτη διδακτορική εργασία, University of Bergen