Η Μέση Ανατολή από τη Σκοπιά της Τουρκίας (06-2018)

Ο απώτερος σκοπός στο Εθνικό Συνέδριο Διαλόγου Συρίας που διοργανώθηκε μεταξύ 29-30 Ιανουαρίου 2018 στην πόλη Σότσι της Ρωσίας με την συμμετοχή χιλίων 393 αντιπροσώπων και 50 παρατηρητών ήταν να αποτελέσει αφετηρία της πολιτικής ειρηνευτικής διαδικασίας στη Συρία. Πρέπει να σημειώσουμε πως στην αρχή του συνεδρίου σημειώθηκαν κάποιες κρίσεις. Οι αντιπολιτευόμενοι με έδρα το Ιντλίμπ οι οποίοι πήγαν στο Σότσι μέσω Τουρκίας, αντιδρώντας στο γεγονός ότι στο επίσημο έμβλημα του Συνεδρίου στο Σότσι εκτός από το λευκό περιστέρι και το κλαδί ελιάς υπήρχε και η σημαία του καθεστώτος Άσαντ, για ένα διάστημα διαμαρτυρήθηκαν σε αυτό στο Αεροδρόμιο του Σότσι. Όταν η κρίση με τη σημαία δεν λύθηκε όπως έτσι ήθελαν, επέστρεψαν στην Άνκαρα χωρίς να συμμετάσχουν στο συνέδριο. Ανακοινώθηκε πως τη συγκεκριμένη αντιπολιτευόμενη ομάδα εκπροσώπησε η Τουρκία. Η συγκεκριμένη αποστολή ήρθε μάλιστα στην επικαιρότητα όταν ο πρώην επικεφαλής της προσωρινής κυβέρνησης στη Συρία Αχμάτ Τόμα ανακοίνωσε πως αποχώρησαν από το συνέδριο λόγω του δεν σταμάτησαν οι βομβαρδισμοί της Ρωσίας στη Συρία και δεν κρατήθηκαν οι υποσχέσεις που είχαν δοθεί. Ενώ η ρωσική πλευρά εμπόδισε ορισμένες αντιπολιτευόμενες ομάδες να εισέλθουν στην αίθουσα των συνεδριάσεων κρατώντας τη σημαία της Συριακής επανάστασης. Μάλιστα η εναρκτήρια ομιλία του συνεδρίου που εκφώνησε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ διακόπηκε με κραυγές «τα αεροσκάφη σας μας βομβαρδίζουν». Ενώ οι υποστηρικτές του καθεστώτος Άσαντ απάντησαν φωνάζοντας «εκείνα τα αεροσκάφη βομβαρδίζουν τους τρομοκράτες. Τα ρωσικά αεροσκάφη στηρίζουν τον Συριακό στρατό». Εκτός από τις συγκεκριμένες κρίσεις πρόβλημα μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας αποτέλεσε και το γεγονός ότι ο ηγέτης της τρομοκρατικής Οργάνωσης Απελευθέρωσης του Σαντζακιού του Ισκεντερούν Μιχράτς Ουράλ (Αλί Καγιαλί ή αλλιώς Αλί Κεγγιάλι) ήρθε στο Σότσι με ψευδώνυμο και προσπάθησε να συμμετάσχει στο συνέδριο. Μπορούμε να πούμε πως η έναρξη του συνεδρίου καθυστέρησε όταν η τουρκική αποστολή κατήγγειλε πως ο Ουράλ βρίσκεται στην λίστα των τρομοκρατών και καταζητείται. Όλες αυτές οι κρίσεις δεν εμπόδισαν όμως να γίνουν βήματα που θα μπορέσουν να αποτελέσουν μια αφετηρία στην πολιτική ειρηνευτική διαδικασία.

Με το ανακοινωθέν που δόθηκε στη δημοσιότητα μετά το πέρας του Συνεδρίου Εθνικού Διαλόγου Συρίας ορίστηκαν και τα βήματα που αναμενότανε με ανυπομονησία. Το σημαντικότερο θέμα που τονίστηκε στο ανακοινωθέν ήταν η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. Εκτός από αυτό στο ανακοινωθέν έγινε νύξη στη δημιουργία μιας συνταγματικής επιτροπής, στη συγκρότηση συριακού στρατού, στην προστασία των συνόρων της Συρίας, στην καταπολέμηση των ξένων δυνάμεων και της τρομοκρατίας, στο γεγονός ότι όλοι οι Σύριοι είναι ίσοι αδιακρίτως της θρησκείας και την εθνικής τους ταυτότητας, στην κοσμικότητα καθώς και στο γεγονός ότι ο συριακός λαός θα αποφασίσει στο δικό του μέλλον μέσω εκλογών. Η σημαντικότερη ίσως μεταξύ των αποφάσεων αυτών ήταν η συγκρότηση της συνταγματικής επιτροπής. Διότι όλα τα σημεία που αναφέρονται στο ανακοινωθέν λαμβάνονται υπό εγγύηση με τις εργασίες που θα εκπονήσει η συνταγματική επιτροπή. Αποφασίστηκε η επιτροπή που θα σχηματιστεί με την ευρεία συμμετοχή και της αντιπροσωπείας των αντιπολιτευόμενων να εργαστεί βάσει του ψηφίσματος με αριθμό 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών προκειμένου να ετοιμάσει το προσχέδιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης. Ένα ενδιαφέρον σημείο ήταν το γεγονός ότι σημειώθηκε πως η τελική συμφωνία θα συναφθεί στη διαδικασία της Γενεύης υπό την επιτήρηση του ΟΗΕ. Με τον τρόπο αυτό οι τρεις εγγυήτριες χώρες διαμήνυσαν και την πρόθεση τους να κινηθούν από κοινού με την επίσημη διαδικασία λύσης που διεξάγει ο ΟΗΕ στη Γενεύη. Φαίνεται ξεκάθαρα πως ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν όπως ανέφερε και ο ειδικός απεσταλμένος του για τη Συρία Αλεξάντερ Λαβρέντιεφ θέλει να χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματα του συνεδρίου στο Σότσι για την αναζωογόνηση της διαδικασίας της Γενεύης υπό την επιτήρηση του ΟΗΕ. Οι τρεις εγγυήτριες χώρες θα παρουσιάσουν στον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ για τη Συρία Στέφαν Ντε Μιστούρα την λίστα των υποψηφίων που αποτελείται από 150 άτομα. Ενώ ο Ντε Μιστούρα με τη συμμετοχή και των αντιπροσώπων που θα ορίσει ο ίδιο θα συγκροτήσει μια ομάδα εργασίας 45-50 ατόμων. Στην συγκεκριμένη ομάδα θα πάρουν μέρος ίσος αριθμός μελών από τη Ρωσία, την Τουρκία και το ιράν. Με την διαδικασία της Γενεύης μέχρι στιγμής δεν επιτεύχθηκε οποιαδήποτε επιτυχία. Μπορούμε να πούμε πως το συνέδριο στο Σότσι δίνει μια δεύτερη ευκαιρία στη διαδικασία της Γενεύης. Αλλά αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η διαπραγματευτική συριακή αποστολή στηριζόμενη από τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία δεν παρέστη στη συγκεκριμένη σύνοδο μπορούμε να προβλέψουμε πως όταν θα συμμετάσχει στη Γενεύη η συγκεκριμένη αποστολή, η επιμονή για μια λύση με ή χωρίς τον Άσαντ ενώ θα συντάσσεται το σύνταγμα μπορεί να προκαλέσει μια κρίση. Άλλωστε η Τουρκία, η Ρωσία και το Ιράν ανακοίνωσαν πως σε περίπτωση που προκύψει μια κρίση ή αδιέξοδο στη Γενεύη τέλη Φεβρουαρίου θα διοργανώσουν τη δεύτερη φάση του συνεδρίου υπό την ονομασία Σότσι-2.

Μπορούμε να πούμε πως η αποστολή στην οποία την Τουρκία εκπροσωπεί ο βοηθός του γενικού γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών Σεντάτ Ουνάλ διεξάγει μια εξαιρετικά ταχεία διπλωματική πρωτοβουλία. Υπήρξαν πολλοί επιτυχημένοι στη λύση των κρίσεων. Η Τουρκία τόνισε ιδιαίτερα ότι όλα τα βήματα για την έναρξη της πολιτικής διαδικασίας στη Συρία πρέπει να γίνονται με τρόπο νόμιμο και διάφανο υπό την επιτήρηση του ΟΗΕ και η χώρα να ετοιμαστεί για τις εκλογές.

Μπορεί να ειπωθεί πως οι ΗΠΑ επιθυμούν τη συνέχιση της διαδικασία μέσω της Γενεύης και για αυτό ικανοποιήθηκαν από το γεγονός που στο Σότσι δεν εκπροσωπήθηκαν οι αντιπολιτευόμενοι. Διότι πριν ακόμα συγκληθεί το συνέδριο μεταδόθηκαν ειδήσεις πως οι ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και η Ιορδανία συνεργάζονται πάνω σε μια εναλλακτική λύση. Φαίνεται πως οι ΗΠΑ βραχυπρόθεσμα δεν προτιμούν μια πολιτική λύση στη Συρία. Διότι μια πολιτική λύση θα έθετε υπό αμφισβήτηση την παρουσία των ΗΠΑ στη Συρία.  Είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ προκειμένου να νομιμοποιήσουν την παρουσία τους στη Συρία συνεργάζονται με την PYD και επιμένουν για μια λύση που συμπεριλαμβάνει και την συνομοσπονδία στη Συρία. Είναι πλέον γνωστή πραγματικότητα πως οι ΗΠΑ δεν θα φύγουν από τη Συρία έως ότου δημιουργηθεί μια κατάσταση που θα λαμβάνει υπό εγγύηση την ασφάλεια του Ισραήλ. Άλλωστε ενώ συνεχίζονταν η σύνοδο στο Σότσι η μετάδοση ειδήσεων πως ομάδες που στηρίζονται από τον Ιράν κατασκευάζουν πυραύλους στο Λίβανο είναι μια απόδειξη της νύξης που κάνουν οι ΗΠΑ στο Ιράν. Το σημαντικότερο θέμα που τονίστηκε στη συγκεκριμένη σύνοδο, σε αντίθεση με αυτούς που εκφράζουν μια λύση με ή χωρίς τον Άσαντ, είναι η έκφραση ότι «Στο μέλλον της Συρίας θα αποφασίσει ο συριακός λαός».

Το όραμα συνεργασίας της Τουρκίας και της Ρωσίας καθιστά και τις δυο χώρες ισχυρότερες στις περιοχές τους. Παρόλο που μεταξύ των δυο χωρών δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων σε όλα τα θέματα, το γεγονός ότι διεξάγουν μια πολιτική που σέβεται η μια τα συμφέρονται της άλλης, έχει σαν αποτέλεσμα να έχουν πλεονέκτημα έναντι των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ αυξάνουν και τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας προκειμένου να τιμωρήσουν της χώρα. Οι επόμενες ημέρες εγκυμονούν σε νέες πιθανές στρατηγικές και συνεργασίες μετά το πέρας της επιχείρησης στο Άφριν.

Σας παρουσιάσαμε τις αξιολογήσεις του μέλους διδακτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Γιλντιρίμ Μπεγιαζίτ της Άνκαρα και προέδρου του Ινστιτούτου Ρωσικών Ερευνών(RUSEN) καθηγητή Σαλίχ Γιλμάζ.