Η Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης (40-2021)

          Ένα ανοιξιάτικο μεσημέρι κοντά στο κέντρο της Κομοτηνής, συγκεκριμένα στην πιάτσα του Εσκί Τζαμί, εκεί όπου ξεκινούσαν τα αστικά λεωφορεία τα δρομολόγιά τους για τα χωριά του Γιακά -θα ΄χει δεν θα ΄χει μία δεκαετία που συνέβη το περιστατικό- ένας ρακένδυτος άντρας απροσδιόριστης ηλικίας, εμφανώς γερασμένος ωστόσο, έδινε λεφτά σε ένα παιδάκι ως χαρτζιλίκι, για να αγοράσει μια σοκολάτα, ένα γλυκό, κάτι που θα το έκανε χαρούμενο.

          Φαινόταν να γνωρίζει τη μητέρα του παιδιού η οποία αρνήθηκε ευγενικά να πάρει τα χρήματα που προσέφερε ο άντρας και, αντ’ αυτού, έβγαλε η ίδια από το πορτοφόλι της κάποια ψιλά και του τα έδωσε, αφού τον κέρασε ένα τσάι στην καφετέρια όπου καθόταν μαζί με τη φίλη και τα παιδιά τους.

          Ένας άλλος άντρας παρακολουθούσε το όλο περιστατικό από ένα τραπέζι σε ένα σαντουϊτσάδικο τύπου ταβερνάκι στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Αυτός μας μετέφερε και την ιστορία. Ο ρακένδυτος άντρας δεν ήταν άλλος από τον γνωστό με το όνομα Εφέ. Ήταν συγχωριανός του άντρα που καθόταν στο σαντουϊτσάδικο. Η γυναίκα όμως; Η γυναίκα ήταν Ελληνίδα, δεν ήταν καν από τα χωριά του Γιακά που καταγόταν ο ίδιος και ο Εφέ, ώστε να γνωρίζονται.

          Γεμάτος απορία, ο άντρας αποχαιρέτησε τον Εφέ καθώς ανέβαινε στο λεωφορείο που θα τον μετέφερε στο χωριό του, τα Θάμνα, για να ολοκληρώσει δηλαδή το καθιερωμένο καθημερινό δρομολόγιο από το χωριό στην Κομοτηνή και πάλι πίσω το μεσημεράκι. Προχώρησε διστακτικά προς τη μητέρα με το παιδί και την ρώτησε αν τους ενόχλησε  ο Εφέ. Αυτή το αρνήθηκε κατηγορηματικά και είπε ότι τον γνωρίζει επειδή δουλεύει στη γειτονιά κι ότι ακόμα, «όλοι τον αγαπάνε, πώς θα ήταν δυνατόν να τους πειράξει, δεν θα μπορούσε ούτε λουλούδι να πειράξει».

          Μίαν άλλη φορά πάλι, τον συναντήσαμε μέσα σε ένα μαγαζί στην Ερμού στην Κομοτηνή. Ένας μαγαζάτορας του προσέφερε ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια. Η χαρά του ήταν μεγαλύτερη κι από ενός παιδιού που θα του κερνούσαν τη μεγαλύτερη σοκολάτα στον κόσμο. Την επόμενη ημέρα εμφανίστηκε με τα νέα του παπούτσια, και την μεθεπόμενη επίσης.

Τα τιμούσε τα δώρα που του έδιναν, τιμούσε και τα ψιλά που μάζευε καθημερινά από γνωστούς στην Κομοτηνή. Τα ψιλά που ήταν τόσα όσα για να αγοράσει το εισιτήριο επιστροφής στο χωριό του, άντε και ένα τσάι. Συνήθως στην ενδιάμεση βόλτα του στις πιάτσες της Κομοτηνής όλο και κάποιος θα βρισκόταν να τον κεράσει έναν καφέ.

Κι όμως το «Εφέ» δεν ήταν το πραγματικό του όνομα. Ήταν αυτό ωστόσο με το οποίο τον γνώριζε όλη η Κομοτηνή. Ο Μεχμέτ Χουσεΐνογλου γεννήθηκε πριν από 82 χρόνια στα Θάμνα, ένα χωριό της περιοχής του Γιακά στη Ροδόπη. Αυτό το χωριό δεν το εγκατέλειψε ποτέ. Έχασε τον πατέρα του σε πολύ μικρή ηλικία και έζησε με τη μητέρα του, και εν συνεχεία, μετά το θάνατο της μητέρας, με την αδερφή του.

Ο Εφέ, λοιπόν, ήταν ο άνθρωπος που συνάντησε τυχαία μια μέρα ένα παιδάκι στο δρόμο και χωρίς δεύτερη σκέψη, για το αν θα του φτάσουν τα λεφτά να αγοράσει το εισιτήριο επιστροφής ή οτιδήποτε άλλο, προσέφερε το δικό του χαρτζιλίκι. Και δεν ήταν μία η φορά, δεν ήταν ένα το παιδάκι. Πολλοί θαμώνες στην αυλή της Τουρκικής Νεολαίας στην Κομοτηνή έγιναν μάρτυρες παρόμοιων περιστατικών ανιδιοτελούς και αγαθής προσφοράς. Αγαθή όσο και η καρδιά του.

Ο Εφέ ήταν αγαπητός σε όλη την Κομοτηνή. Ποιος άνθρωπος θα ήθελε να λέγεται άλλωστε άνθρωπος αν γυρνούσε την πλάτη του σε αυτόν τον «φτωχούλη του Θεού»; Μόνο αγάπη εξέπεμπε και μόνο αγάπη του άξιζε αυτού του ανθρώπου.

 Δεν συνηθίζουμε στις εκπομπές μας να γράφουμε νεκρολογίες. Δεν είναι το αντικείμενο της εκπομπής, δεν είναι όμως ούτε το αντικείμενο της παρούσας εκπομπής. Μιλάμε σήμερα για τον Εφέ από τα Θάμνα της Ροδόπης γιατί αυτός ο άνθρωπος με την πορεία του έδινε καθημερινά μαθήματα ζωής και όχι θανάτου. Γιατί η καλοσύνη του διαπερνούσε όλη την περιοχή, τους ανθρώπους της, χωρίς διακρίσεις, χωρίς διαχωρισμούς. Γιατί ήταν άνθρωπος της προσφοράς, της όποιας προσφοράς. Γιατί γέμιζε με το χαμόγελό του τις πιάτσες της Κομοτηνής και όταν απουσίαζε καμιά φορά για καιρό, όλοι ανησυχούσαν για το αν είναι καλά.  

Αυτό το δίχτυ κοινωνικής προστασίας που αναπτύσσεται καμιά φορά στις μικρές επαρχιακές πόλεις είναι πολύ ισχυρό, δεν είναι ωστόσο αρκετό. Στην Κομοτηνή και στη Θράκη υπάρχουν κάποιες δομές ψυχικής υγείας, αλλά δεδομένων των ολοένα αυξανόμενων αναγκών και συγκυριών αυτές οι δομές δεν είναι αρκετές. Στη Μειονότητα τα θέματα ψυχικής υγείας σε κάποιο βαθμό αποτελούν ακόμα και σήμερα ταμπού, με αποτέλεσμα να στερούν ανθρώπους από την πρόσβαση σε πολύτιμη και αναγκαία βοήθεια.

Ο ψυχίατρος και βουλευτής Ξάνθης, Μπουρχάν Μπαράν, φέρνει συνεχώς δημόσια το ζήτημα απουσίας οργανωμένων δομών ψυχικής υγείας για την περιοχή της Ξάνθης. Οι υπάρχουσες δομές χάνονται σε μία ατέλειωτη γραφειοκρατία και επιβαρύνονται οι πολίτες, όσοι βέβαια διαθέτουν την οικονομική άνεση ώστε να προσφύγουν στον ιδιωτικό τομέα. Η μέριμνα και η φροντίδα της ψυχικής υγείας δεν είναι πολυτέλεια, είναι αναγκαιότητα.

Ο Εφέ την περίοδο της καραντίνας δεν θα μπορούσε να κάνει το καθημερινό του δρομολόγιο Θάμνα-Κομοτηνή και επιστροφή. Δεν το έκανε άλλωστε εδώ και κάποια χρόνια που αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας τα οποία τον ανάγκαζαν να περιορίσει τις μετακινήσεις του μέσα στο χωριό. Η ζωή του θα έμοιαζε με ένα σίριαλ φτηνής παραγωγής. Δεν είχε πλούτη, έρωτες, ίντριγκες, πάθη, δεν είχε πολιτική, διαπλοκή, ταξίδια. Η ζωή του Εφέ θα ήταν το πιο ουσιαστικό σίριαλ που θα γυριζόταν ποτέ. Θα μιλούσε για τη ζωή και την αγάπη.