აქტუალური თემის ანალიზი 88

თურქეთის არმიის ბრძოლა ტერორიზმის წინააღმდეგ  სრული სვლით გრძელდება როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც, კონკრეტულად კი ერაყსა და სირიაში. ასე რომ, ამ ორივე ქვეყანაში თურქეთის შეიარაღებული ძალები და ეროვნული სადაზვერვო ორგანიზაცია აგრძელებენ ტერ-ორგანიზაციის განადგურებას ერთობლივი სამხედრო ოპერაციებითაც და წერტილოვანი დარტყმებითაც. ამ ბოლო დღეებში კი, განსაკუთრებით სირიის ჩრდილოეთში, მძიმე დარტყმა მიაყენეს ქურთული ტერ-ორგანიზაცია პკკ-ას სირიულ ფრთა PYD/YPG-საც, რომლის მიმართ  ერთმანეთის მიყოლებით რამდენიმე მნიშვნელოვანი ოპერაცია ჩატარდა. ასე რომ, მართალია PYD/YPG-ე აგრძელებს არსებობას სირიაში აშშ-ის დაცვისა და მზრუნველობის  ქვეშ, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, თურქეთის არმიამ დაიწყო ხსენებული ორგანიზაციის წინააღმდეგ უფრო ეფექტური ოპერაციები. ახლა ამ თემაზე გთავაზობთ ანალიტიკურ ცენტრ SETA/სეტა-ს საგარეო პოლიტიკის მკვლევარის, ჯან აჯუნის მოკლე ანალიტიკურ სტატიას, რომელშიც იგი წერს...

მას შემდეგ, რაც 1970-იანი წლების შუა პერიოდში ტერორისტთა ლიდერმა აბდულლაჰ ოჯალანმა თურქეთში შექმნა PKK/პკკ–ას ტერორისტული ორგანიზაცია, იგი განსაკუთრებით გააქტიურდა სირიაში და ამის პარალელურად ზრდაც დაიწყო. მამა ასადის რეჟიმმა პკკ-ა გამოიყენა თურქეთის წინააღმდეგ ბრძოლაში, რისთვისაც მათ სამხედრო განათლებას და წვრთნას აძლევდა ლიბანში მდებარე ბექას ხეობაში მოქმედ ბანაკებში. ანკარის შესაძლო სამხედრო ჩარევის მუქარამ დადებითი ნაყოფი გამოიღო რა, მამა ასადმა უკან გადადგა ნაბიჯი და ოჯალანიც და ორგანიზაციის სხვა წევრებიც ქვეყნიდან გააძევა. თუმცა, სირიაში ე.წ. არაბული რევოლუციის დაწყებისთანავე, ამჯერად ჰაფეზ ასადის მემკვიდრე ბაშარ ასადის რეჟიმმა წამოიწყო PKK–ს ძალების გამოყენება როგორც რევოლუციური ძალების, ასევე თურქეთის წინააღმდეგ, ხოლო ამის პარალელურად გააღრმავა და განავითარა თანამშრომლობა პკკ-ას სირიულ ფრთა PYD/YPG–თანაც. უფრო მეტიც, ბაშარ ასადმა ჩრდილოეთ სირიის მრავალი რეგიონი უბრძოლველად დატოვა რა, ისინი ქურთული ტერ-ორგანიზაციის კონტროლს გადასცა.

ასე რომ, ასადის რეჟიმთან შეთანხმებითა და აქტიური თანამშრომლობით, ტერორისტულმა ორგანიზაციამ  დომინირება დაამყარა ჩრდილოეთ სირიის მრავალ რეგიონში. შემდეგ კი აშშ-თან ერთად, რადიკალური დეაშის წინააღმდეგ ბრძოლაში ითანამშრომლა და კიდევ უფრო გაზარდა თავისი დომინირება ხსენებულ რეგიონში. განსაკუთრებით 2014 წლის შუა რიცხვებიდან, ტერორისტულმა ორგანიზაციამ PYD/YPG–მ, აშშ–ის მხარდაჭერით კონტროლი აიღო  სირიის ჩრდილო–აღმოსავლეთით მდებარე დიდი და ენერგეტიკული რესურსებით მდიდარ ისეთ რაიონებზე, როგორებიცაა რაქა და დეირ ეზ-ზორი, რომლებშიც კომპაქტურად ცხოვრობდნენ არაბები.

ფაქტობრივად, ქურთების მთავარი მიზანი იყო, მათი კონტროლ ქვეშ მყოფი აფრინის რეგიონის ჯერ ჩრდილოეთ სირიის აღმოსავლეთით კონტროლზე აყვანილ რეგიონებთან დაკავშირება და საბოლოოდ დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნა, რომელსაც გასასვლელი ექნებოდა აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვაზე. თუმცა, თურქეთში 2016 წლის 15 ივლისის სამხედრო გადატრიალების მცდელობის ჩახშობისთანავე, ანკარამ მოახერხა ქურთების ამ გეგმების ჩაშლა ჯერ ე.წ. “ევფრატის ფარის“ და შემდეგ კი, “ზეთისხილის რტოს“ სახელწოდების სამხედრო ოპერაციებით. მესამე ოპერაცია “მშვიდობის წყაროს“ განხორციელებითა და მდინარე ევფრატის აღმოსავლეთში მდებარე ტელ აბიადისა და რასულაინის აღებით კი, რომლებიც  PYD/YPG–ს კონტროლ ქვეშ იყვნენ, თურქეთმა შესძლო ე.წ. „PKK სახელმწიფოს“ შექმნის გეგმის ფართომასშტაბიანი ჩაშლა. ამავე პერიოდში თურქებმა ამერიკელი ჯარისკაცების რეგიონიდან ფართომასშტაბიანი გაყვანაც მოახერხეს, სადაც მათ მაგივრად რუსეთისა და ასადის რეჟიმის ძალები განლაგდნენ

მიუხედავად ყველა ამ მოვლენისა, ტერორისტული ორგანიზაცია PYD/YPG-ე, აშშ-ის მხარდაჭერით კვლავ განაგრძობს არსებობას როგორც ევფრატის დასავლეთით მდებარე ელ რიფატსა და მანბიჯში, ასევე  ევფრატის აღმოსავლეთით მდებარე აინ ალ-არაბსა და მალიქიეში, ხოლო სამხრეთში კი ნავთობით მდიდარ რაქასა და დეირი-ზორს აკონტროლებს. ახლა ანკარა ცდილობს ერთის მხრივ შეამციროს აშშ-სა და რუსეთის მხარდაჭერები ქურთ ტერორისტებზე, ხოლო მეორეს მხრივ აგრძელებს მათ წინააღმდეგ ანტიტერორისტულ ოპერაციებს კონტაქტურ ხაზებზე და ამ დროს იყენებს წერტილოვან დარტყმებსაც. ამ ყველაფრის პარალელურად თურქეთი ცდილობს დაიცვას და ააჯანყოს ადგილობრივი ქურთები და არაბები ხსენებულ ტერორისტთა ბატონობის წინააღმდეგ.

მიუხედავად იმისა, რომ ტერორისტული ორგანიზაციის ქმედებები მინიმუმამდეა დაყვანილი როგორც თურქეთში, ასევე ერაყის ჩრდილოეთში, სამაგიეროდ იგი სირიის ჩრდილოეთში ჯერ-ჯერობით არსებობას აგრძელებს აშშ-ის მხარდაჭერით. ამ რეალობის გაცნობიერებით, თურქეთი აგრძელებს ეფექტურ დარტყმებს სირიის ჩრდილოეთში და ავიწროებს რა PYD/YPG-ს ძალებს, ამასთან მათ ატყობინებს, რომ სირიის ველი მთლად უსაფრთხო არ არის მათთვის და ნებისმიერ დროს შეიძლება აღმოჩნდნენ თურქეთის არმიის დარტყმის ქვეშ, წერს ანალიტიკურ ცენტრ SETA/სეტა-ს საგარეო პოლიტიკის მკვლევარი ჯან აჯუნი