აქტუალური თემის ანალიზი 47 - 2024
ტრამპის მსოფლიო
აქტუალური თემის ანალიზი 47 - 2024
ტრამპის მსოფლიო
ETA-ს უსაფრთხოების კვლევის დირექტორი, პროფესორი მურათ იეშილთაში
ცხადია, რომ ტრამპის მსოფლიოს მომდევნო ოთხი წელი უკეთესი არ იქნება, მაგრამ კიდევ უფრო გაუარესდება თუ არა, ჯერ გაურკვეველია. ტრამპის ახალი საგარეო პოლიტიკისა და უსაფრთხოების გუნდი MAGA (გავხადოთ ამერიკა კვლავ დიდი) პირველ პერიოდთან შედარებით გაცილებით მეტად მკაცრი და რადიკალური ხაზით მიდის. პირველ პერიოდში MAGA 1.0, "ამერიკა უპირველესია" სლოგანით ჰიპერ-რეალისტურ საგარეო პოლიტიკას ატარებდა, თუმცა ამ მიდგომამ ვერ შეძლო აშშ-ის გლობალური ლიდერობის გამყარება, ეკონომიკური პრობლემების გადაჭრა და რუსეთისა და ჩინეთის კონტროლი. მიუხედავად იმისა, რომ ელოდნენ აშშ-ის გლობალურ ძალაუფლებრივ კონკურენციაში უპირატესობის მოპოვებას, ამ სტრატეგიამ სასურველი შედეგები ვერ გამოიღო და საერთაშორისო ურთიერთობებში ამერიკული პრაგმატიზმი გადაიქცა პატრონობის მიდგომად, განსაკუთრებით გლობალურ სამხრეთში.
ახალ პერიოდში ტრამპის გუნდში თავდაცვისა და საგარეო პოლიტიკის სფეროში გაცილებით მკაცრი სახელები შედის. თავდაცვის მინისტრობის კანდიდატი პეტ ჰეგსეთი ცნობილია როგორც ტრადიციული ამერიკული უსაფრთხოების სტრუქტურის გარედან მოსული, რელიგიური სიონისტი. საგარეო საქმეთა მინისტრობის კანდიდატი მარკო რუბიო კი არის საერთაშორისო დიპლომატიური გამოცდილების არმქონე, ისრაელის მხარდამჭერი და მკაცრი პიროვნება. ეს სახელები მიუთითებს იმაზე, რომ ტრამპის საგარეო პოლიტიკის გუნდი შორდება კონსერვატიული ინტერნაციონალიზმის ტრადიციას და იღებს უფრო პოპულისტურ, მილიტარისტულ უსაფრთხოების პოლიტიკას. ტრამპს და მის გუნდს მიაჩნიათ, რომ სამხედრო ძალის მუქარა და სანქციები გაზრდის დიპლომატიურ გავლენებს, თუმცა არსებობს შიში, რომ ასეთმა მეთოდებმა შეიძლება გამოიწვიოს უფრო მეტი ქაოსი გლობალური სტაბილურობის უზრუნველყოფის ნაცვლად.
ისრაელის პოლიტიკა ტრამპის გუნდისთვის პრიორიტეტულ საკითხს წარმოადგენს. ისრაელის მხარდაჭერის პოზიცია შეესაბამება ისეთ სტრატეგიულ მიზნებს, როგორიცაა ღაზის დაუსახლებლად გადაქცევა, იორდანეს დასავლეთ სანაპიროს ანექსია და სამხრეთ ლიბანის ოკუპაცია, თუმცა ამ მიზნების მიღწევა რთულია. ტრამპის ხელისუფლების მიერ ისრაელისთვის სრული თავისუფლების მიცემამ შეიძლება გაზარდოს დაძაბულობა რეგიონში. იმავდროულად, აშშ-ის მიერ ისრაელისთვის უპირობო მხარდაჭერამ შეიძლება გამოიწვიოს უფრო დიდი არასტაბილურობა ახლო აღმოსავლეთში და იზოლაციაში მოაქციოს აშშ რეგიონში.
ირანის საკითხი ტრამპის ხელისუფლების ერთ-ერთ რთულ თემას წარმოადგენს. აღინიშნება, რომ ირანი შესაძლოა სუსტდებოდეს, თუმცა კვლავ ინარჩუნებს რეგიონული კრიზისების გამოწვევის უნარს. ტრამპის მიერ უფრო მეტი სანქციებისა და სამხედრო ძალის გამოყენების სტრატეგიამ შეიძლება აიძულოს ირანი უფრო აგრესიული პოლიტიკა გაატაროს. ამ მიდგომამ შეიძლება გახადოს სპარსეთის ყურის ქვეყნები უფრო მოწყვლადი და სერიოზულად შეარყიოს რეგიონული უსაფრთხოება. ამიტომ მიუთითებენ, რომ რეალისტური და გრძელვადიანი გადაწყვეტილებისთვის საჭიროა ბირთვული მოლაპარაკებების აღდგენა და რეგიონული შერიგების ხელშეწყობა.
რუსეთთან დაკავშირებული საკითხი ტრამპის ხელისუფლების სტრატეგიულ გამოწვევებს შორისაა. უკრაინის ომის საკითხის გადაჭრის ძიებაში ტრამპის სამხედრო შემაკავებლობაზე დაფუძნებულმა და "აიღე-მიეცი" გაგების მიდგომამ შეიძლება დაუცველი დატოვოს ევროპა და დაასუსტოს ნატო. რუსეთი უკრაინის ომში არ აგებს და ცეცხლის შეწყვეტისთვის სერიოზულ მზადებასაც არ იჩენს. ტრამპის მიერ უკრაინისადმი დახმარების შემცირების პოლიტიკამ შეიძლება გაამყაროს რუსეთის პოზიციები და საფრთხე შეუქმნას ევროპის უსაფრთხოების სტრუქტურას. უფრო მასშტაბური და მდგრადი სამშვიდობო გეგმისთვის შეიძლება საჭირო გახდეს ახალი გადაწყვეტილების შემუშავება იმგვარად, რომ მისაღები იყოს რუსეთისთვისაც.
ტრამპის ხელისუფლებისთვის ყველაზე კრიტიკული საკითხებიდან ერთ-ერთი ჩინეთია. აღინიშნება, რომ ჩინეთის მიმართ გამოყენებულმა ეკონომიკურმა ზეწოლის პოლიტიკამ, ნაცვლად ტრამპის მიერ დაპირებული ეკონომიკური გაუმჯობესებისა, შეიძლება აშშ მიიყვანოს უფრო დიდ კრიზისებამდე. ჩინეთის ეკონომიკური იზოლაციის მიზნით, ასეთი მკაცრი პოლიტიკა შეიცავს გლობალური ეკონომიკური კრიზისის გამოწვევისა და აშშ-ის გლობალური ლიდერობის დასუსტების რისკს. გარდა ამისა, ჩინეთს შეუძლია მოიპოვოს ახალი მოკავშირეები და სტრატეგიული უპირატესობა. ეს აჩვენებს, რომ აშშ-მა ჩინეთთან საბრძოლველად უნდა შეიმუშაოს უფრო რთული და გრძელვადიანი სტრატეგია.
და ბოლოს, აღინიშნება თურქულ-ამერიკული ურთიერთობების გეოპოლიტიკური და სამხედრო დინამიკის მნიშვნელობა. ტრამპის ადმინისტრაციამ არ უნდა მოახდინოს სირიაში თურქეთის უსაფრთხოების შეშფოთებების და YPG-სთან დაკავშირებული სენსიტიური საკითხების იგნორირება. ასევე აღინიშნება, რომ თურქეთი რუსეთთან, ახლო აღმოსავლეთთან და ჩინეთთან მიმართებაში მნიშვნელოვან სტრატეგიულ შესაძლებლობებს სთავაზობს. პოლიტიკამ, რომელიც არ ითვალისწინებს ანკარის პრიორიტეტებს, შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობებზე. თუმცა, ირანის დამაბალანსებელ ძალად გარდაქმნა და სპარსეთის ყურის ქვეყნების უსაფრთხოება შესაძლებელი გახდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აშშ გაატარებს რაციონალურ და დაბალანსებულ სტრატეგიას რეგიონში.
საბოლოო ჯამში, ხაზგასმულია, რომ ტრამპის მეორე პერიოდის ფორმირებაზე გავლენას მოახდენს არა მხოლოდ აშშ-ის საკუთარი პოლიტიკა, არამედ გლობალური ძალებისა და რეგიონული აქტორების რეაქციებიც. ტრამპისთვის გადამწყვეტია თანამშრომლობითი მიდგომა, რომელიც ითვალისწინებს აშშ-ს საზღვრებს, რათა თავიდან აიცილოს შესაძლო კრიზისები.