ენერგეტიკული დღის წესრიგი 38-2024

ენერგეტიკული დღის წესრიგი 38-2024

მნიშვნელოვანი ნაბიჯები ენერგოეფექტურობისთვის

ენერგიის ეფექტური გამოყენება საერთაშორისო თანამეგობრობის დღის წესრიგის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხია. მიუხედავად იმისა, რომ მრავალი ქვეყანა წინასწარ განსაზღვრავს მიზნებს ამ მიმართულებით, იმართება სამიტები გლობალური ნაბიჯების გადასადგმელად და მიმდინარეობს ხელშეკრულებების გაფორმება.

ამის ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზეზი უდავოა, რომ გლობალური დათბობა და კლიმატის ცვლილებაა... ქვეყნები სწრაფად ზრდიან სამრეწველო ინვესტიციებს თავიანთი ეკონომიკის შესანარჩუნებლად. თუმცა, ენერგიის მოთხოვნილება დღითიდღე იზრდება. ენერგიაზე მზარდ საჭიროებასთან ერთად, განსაკუთრებით ნავთობზე დაფუძნებული წარმოება კიდევ უფრო ზრდის სათბურის გაზების გამოყოფას.

ამ თვალსაზრისით, საერთაშორისო თანამეგობრობამ მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადადგა პრობლემის გადასაჭრელად. კლიმატის ცვლილების რეჟიმის დასარეგულირებლად ხელი მოეწერა პარიზის კლიმატის შეთანხმებას. თურქეთი ასევე გახდა შეთანხმების მხარე.

მონაცემების მიხედვით, 2022 წელს ნახშირბადის გაზის გამოყოფის რაოდენობამ 36,8 მილიარდ ტონას გადააჭარბა და ყველა დროის პიკს მიაღწია.

ევროკავშირის სათბურების გაზების ემისია მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 4 პროცენტით შემცირდა.

ევროპის სტატისტიკური სამსახურის მონაცემებით, ევროკავშირის ქვეყნებმა, რომლებმაც გასული წლის პირველ კვარტალში 931 მილიონი ტონა ნახშირბადის ექვივალენტური სათბურის აირები გამოუშვეს, მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში ამან 894 მილიონ ტონას მიაღწია.

ამ პერიოდში სათბურის გაზების ემისია შემცირდა ევროკავშირის 20 ქვეყანაში. სათბურის გაზების ემისიების ყველაზე მაღალი კლება დაფიქსირდა ბულგარეთში 15,2 პროცენტით, გერმანიაში 6,7 პროცენტით და ბელგიაში 6 პროცენტით.

სათბურის გაზების ემისია შემცირდა 12,6 პროცენტით ელექტროენერგიითა და ბუნებრივი აირით მომარაგებაში და 4,4 პროცენტით შიდა მეურნეობებში.

2023 წლის მონაცემებით, ქვეყანა, რომელმაც ყველაზე მეტი ნახშირბადის ემისიები გამოუშვა მსოფლიოში, ჩინეთი იყო 30,7 პროცენტით. მას მოჰყვა აშშ 13,6 პროცენტით.

ინდოეთს უკავია გლობალური ნახშირბადის ემისიების 7,6 პროცენტი, ევროკავშირს 7,4 პროცენტი, რუსეთს კი 4,4 პროცენტი.

თურქეთს აქვს ძალიან მნიშვნელოვანი მიზანი, რომელიც განასხვავებს სხვა ქვეყნებისგან.

თურქეთის მიზანია, მწვანე განვითარების რევოლუციით 2053 წელს მიაღწიეთ „ნულოვანი ემისიის მაჩვენებელს“.

ბოლო 10 წლის განმავლობაში თურქეთის მთლიანი შიდა პროდუქტი (მშპ) (ნომინალი) 67 პროცენტით, ხოლო ქვეყნის მოსახლეობა 13 პროცენტით გაიზარდა. წარმოების ზრდასთან და კეთილდღეობასთან ერთად გაიზარდა ენერგიის მოხმარებაც.

თურქეთმა გამოაცხადა ენერგოეფექტურობის პირველი ეროვნული სამოქმედო გეგმა 2017-2023 წლებში. ამ პროცესში სულ 8,5 მილიარდი დოლარის მწვანე ენერგიის ინვესტიცია განხორციელდა. მიღწეულია 14 პროცენტიანი დაზოგვა პირველადი ენერგიის მოხმარებაში წარმოებიდან საბოლოო მოხმარებამდე.

ენერგეტიკისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრომ ბოლო თვეებში 2030 წლამდე ენერგოეფექტურობის მიმართულებით საგზაო რუკაც გამოაცხადა.

სამოქმედო გეგმა, მიზნად ისახავს ენერგიის მოხმარების შემცირებას 16 პროცენტით და 100 მილიონი ტონა წვლილის შეტანას ემისიების შემცირებაში, 2030 წლისთვის. გარდა ამისა, იგეგმება 20 მილიარდი დოლარის ენერგოეფექტურობის ინვესტიცია.

თუმცა ენერგოეფექტურობასთან დაკავშირებით სხვადასხვა ნაბიჯების გადადგმაც იგეგმება.

პირველი მიზანია 2030 წლისთვის 30 პროცენტიანი ენერგიის დაზოგვა საჯარო სამსახურებში.

ამ მიზნით ფართოდ გავრცელდება ენერგოეფექტურობის სისტემები და ტექნოლოგიები.

ამ მიმართულებით დაგეგმილია 1,2 მილიონი LED მოწყობილობების დამონტაჟება განათების სისტემებში მთელი ქვეყნის მასშტაბით. გარდა ამისა, მიზნებს შორისაა ჭკვიანი მრიცხველების 25 პროცენტამდე გაზრდა დანაკარგებისა და უკანონო გამოყენების თავიდან აცილება.

თურქეთს ამჟამად აქვს დაახლოებით 110 ათასი მეგავატი დადგმული სიმძლავრე და 13 ათას 35 ელექტროენერგიის წარმოების სადგური.

2024 წლის ივლისის ბოლოსთვის თურქეთის დადგმული სიმძლავრე 112 999 მეგავატია. ამ სიმძლავრის 28,5 პროცენტი არის ჰიდრავლიკური ენერგია, 21,9 პროცენტი ბუნებრივი აირი, 19,3 პროცენტი ქვანახშირი, 10,9 პროცენტი ქარის, 15,6 პროცენტი მზის და 1,5 პროცენტი გეოთერმული რესურსები.

2035 წლისთვის გათვალისწინებულია მზის დადგმული სიმძლავრე 53 ათასამდე, ქარის მიგრაცია 30 ათასამდე, ჰიდროელექტროენერგია 35 ათასამდე, ხოლო გეოთერმული და ბიომასის სიმძლავრე დაახლოებით 5 ათას მეგავატამდე.

ენერგოეფექტურობის ფარგლებში გადასადგმელი ნაბიჯებითა და ინვესტიციებით, მთლიანობაში სუფთა ენერგიის მოხმარების მაჩვენებელი 70 პროცენტიან ზღვარს გადააჭარბებს.

დაგეგმილია ნახშირბადის ემისიის 35 პროცენტით შემცირება სუფთა ენერგიის წარმოებისა და ეფექტური გამოყენების გზით.

გასულ წელს, 2022 წელთან შედარებით გლობალურად 50 პროცენტით მეტი განახლებადი ენერგიის სიმძლავრე იქნა გამომუშავებული, 510 გიგავატით. ამ ზრდის 75 პროცენტი მზის ენერგიიდან იყო მოწოდებული.

მაჰმუთ გიურერი / TRT Haber-ის რედაქტორი