იმიტომ რომ 36 - 2024

იმიტომ რომ 36 - 2024

კასპია ზღვა არ არის

გამარჯობათ. დღევანდელ გადაცემაში ვისაუბრებთ იმაზე, რომ კასპიის ზღვა, მიუხედავად იმისა, რომ უძველესი დროიდან სხვადასხვა ენაზე ზღვად მოიხსენიებენ, სინამდვილეში ძალიან დიდი ტბაა. გადაცემას ვიწყებთ სიტყვებით „კასპია ზღვა არ არის იმიტომ რომ“.

კასპიის ტბა არის წყლის მასა 371 ათასი კვადრატული კილომეტრის ფართობით, რომელიც დღევანდელ პოლიტიკურ რუკაზე მდებარეობს აზერბაიჯანის, ირანის, ყაზახეთის, რუსეთისა და თურქმენეთის ტერიტორიებს შორის. თურქეთი, სომხეთი, საქართველო და უზბეკეთი შეიძლება ჩაითვალოს კასპიის ზღვის პირველადი გავლენის ზონის ქვეყნებს შორის კლიმატისა და ეკონომიკის თვალსაზრისით. მიუხედავად მისი ზომისა, მიზეზი იმისა, თუ რატომ არის კასპიის ზღვა ტბად კლასიფიცირებული, მდგომარეობს წყლის მასის ზღვად აღიარების კრიტერიუმებში.

ზღვის განმარტება, ყველაზე ზოგადი თვალსაზრისით არის ოკეანეებთან დაკავშირებული წყლის დიდი და მარილიანი მასა. ამიტომ, იმისთვის, რომ წყლის მასა ზღვად ჩაითვალოს, პირველ რიგში საჭიროა ოკეანესთან პირდაპირი ან არაპირდაპირი კავშირი. ამის შესაბამისად იცვლება წყლის დონეები და წყლის მარილიანობა. მეორე, ზღვები ხშირად ვრცელდება დიდ ტერიტორიებზე და აქვთ დიდი სიღრმე. კასპია კი ტექნიკურად არ არის კლასიფიცირებული როგორც ზღვა, რადგან ის ოთხივე მხრიდან ხმელეთით არის გარშემორტყმული.

კასპიის ტბა მსოფლიოში ყველაზე დიდი დახურული წყლის მასაა. მხოლოდ კასპიის ზღვის ზედაპირი მოიცავს მსოფლიოს ტბებით დაფარული ტერიტორიის დაახლოებით ორმოც პროცენტს. მიუხედავად მისი ზომისა, ხმელეთით გარშემორტყმული და დაბალი მარილიანობის მქონე კასპია საზღვაო კატეგორიის მიღმა რჩება.

თუ შევადარებთ ზომის კრიტერიუმს, კასპიის ზედაპირი დაახლოებით 33-ჯერ აღემატება მარმარილოს ზღვას. თუმცა, მარმარილოს ზღვას აქვს ზღვის სტატუსი, რადგან მას აქვს ოკეანესთან კავშირი შავი ზღვისა და ეგეოსის გავლით, ხოლო კასპიის ზღვას აქვს ტბის სტატუსი, რადგან იგი გარშემორტყმულია ხმელეთით. ვინაიდან ის არის წყლის დახურული მასა, კასპიის მარილიანობა და სიღრმე მარმარილოს ზღვასთან შედარებით დაბალია. მარმარილოს საშუალო სიღრმე ორჯერ მეტია ვიდრე კასპიის.