იმიტომ რომ 33 - 2024

იმიტომ რომ 33 - 2024

ლირა არის წონის ერთეული

გამარჯობათ ძვირფასო მსმენელებო. დღევანდელ გადაცემაში ვისაუბრებთ ლირაზე, რომელსაც დიდი ხანია ვიცნობთ და რომელიც ასაკთან ერთად სულ უფრო მეტ ადგილს იკავებს ჩვენს ცხოვრებაში. ლირა, რომელსაც თურქეთში იყენებენ, როგორც ოფიციალურ ვალუტას თურქული ლირის სახელწოდებით ან იმავე ძირიდან წამოსული სიტყვები, ასევე გამოიყენება ვალუტად ბევრ ქვეყანაში. ვიწყებთ გადაცემას და ვამბობთ "ლირა არის წონის ერთეული იმიტომ რომ".

სიტყვა ლირა მომდინარეობს ლათინური "libra"-დან. ლექსიკონის მიხედვით "libra" ნიშნავს "წონის საზომს", "სასწორს", "ბალანსს". ზოდიაქოს სარტყელში სასწორის მიერ წარმოდგენილი თანავარსკვლავედის სახელიც „ლიბრა“ არის. რომის იმპერიის პერიოდში ერთი ლიბრა გამოიყენებოდა, როგორც საზომი ერთეული, რომელიც უდრის დაახლოებით 327,45 გრამს. რომის იმპერიის გაფართოებასთან ერთად ლიბრის გამოყენება დაიწყო ფართო ტერიტორიაზე. ვაჭრობის გაფართოებასთან ერთად კი ლიბრა გახდა სხვადასხვა ფულის ერთეულის საფუძველი შუა საუკუნეების ევროპაში. იმ პერიოდში, როდესაც ბანკნოტებს არ იყენებდნენ, ძვირფასი ლითონებისგან, როგორიცაა ოქრო და ვერცხლი, წარმოებული მონეტები ფასდებოდა მათი წონით. 1 ლიბრის წონის ოქროს ან ვერცხლის მონეტები გამოიყენებოდა როგორც ფულის ერთეული.

ლირის მსგავსად სიტყვა ფუნტიც ანალოგიურად მომდინარეობს ლიბრასგან. შუა საუკუნეების ინგლისში ფუნტს იყენებდნენ როგორც წონის, ისე ფულის ერთეულად. ერთი ფუნტი როგორც წონის ერთეული უდრის 16 უნციას და დაახლოებით 453 გრამს. ინგლისში ფუნტს იყენებდნენ როგორც წონის ერთეულს და ასევე მან შექმნა ძვირფასი ლითონების და მოგვიანებით ფულის ერთეულის საძირკველი. ფუნტი სტერლინგი, რომელიც ერთი ფუნტი ვერცხლის ეკვივალენტურია, დროთა განმავლობაში გახდა ბრიტანეთის ვალუტა.

მიუხედავად იმისა, რომ ლირა და ფუნტი თავდაპირველად როგორც წონის ერთეული ისე გაჩნდა, დროთა განმავლობაში მათი ფულის ერთეულად გამოყენება დაიწყეს. ამის მთავარი მიზეზი სავაჭრო-ეკონომიკურ პროცედურებში ძვირფასი ლითონების სტანდარტიზაციის აუცილებლობა იყო. ლირა ან ლირეტი გამოიყენებოდა ვალუტად იტალიაში მანამ, სანამ იგი 2002 წელს ევროზე არ გადავიდა.  თურქეთში, ოსმალეთის იმპერიის დროს, მე-19 საუკუნის შუა წლებში, ლირა ფულის ერთეულად მიიღეს.  ოსმალური ლირა მიმოქცევაში შევიდა ოქროსა და ვერცხლის შემცველი მონეტების სახით. რესპუბლიკის პერიოდში თურქული ლირა მიღებულ იქნა თურქეთის ოფიციალურ ვალუტად.

ლირისა და ფუნტის გადაქცევამ წონის ერთეულიდან ფულის ერთეულად მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა სავაჭრო და ეკონომიკური პროცედურების გამარტივებაში და უნივერსალური მასშტაბის სტანდარტების მიღწევაში. ეს ტრანსფორმაცია უფრო მნიშვნელოვანი გახდა სავაჭრო გზების განვითარებით, ეკონომიკის ზრდითა და საერთაშორისო ვაჭრობის ზრდით.