იცით თუ არა, რომ? 40 - 2023

იცით თუ არა, რომ? 40-2022-2023

მიწისძვრის საზომი სისტემა

იცით თუ არა, რომ ასობით წლის წინ ანატოლიაში მიწისძვრის საზომი სისტემა გამოიყენებოდა?

დღეს მიწისძვრების გასაზომად მრავალი ტექნოლოგიური ინსტრუმენტი გამოიყენება. მიუხედავად იმისა, რომ მიწისძვრების გაზომვის სეისმოგრაფები პირველად გამოიყენეს 1800-იან წლებში, ანატოლიაში ამ თარიღამდე საუკუნეებით ადრე დაიწყეს მიწისძვრის საზომი საინტერესო სისტემის გამოყენება. ეს სისტემა ცნობილია როგორც "მიწისძვრის სასწორი" ან "სასწორი ქვა".

ოსმალურ არქიტექტურაში არის ცილინდრული მარმარილოს სასწორები, რომლებიც მოთავსებულია მეჩეთების კუთხეებში ოთხ სხვადასხვა ღარში ორ სხვადასხვა კუთხეში, რომლებიც გამოიყენება იმის გასაგებად, დაზიანებულია თუ არა მეჩეთი მიწისძვრის ან ნგრევის გამო და არის თუ არა შენობა ჩამონგრეული. ამ განლაგებაში, რომელსაც ანატოლიის სხვადასხვა მეჩეთებში „მიწისძვრის სასწორებს“ უწოდებენ, ღარში ვერტიკალურად მარმარილოს ცილინდრებია მოთავსებული. მიწისძვრის სასწორები მუშაობს ძალიან მარტივი სისტემით; თუ ცილინდრი ადვილად ბრუნავს, მეჩეთი მიწისძვრისას არ დაზიანებულა. თუმცა, თუ ცილინდრი არ ბრუნავს ან უჭირს მობრუნება, ესე იგი სტრუქტურა დაზიანებულია.

მიწისძვრის სასწორები მრევლის მიერ კვლავ გამოიყენება და ფუნქციონირებს როგორც კონტროლის მექანიზმი იმ მეჩეთებში, სადაც ის მდებარეობს. მაგალითად, იეშილის მეჩეთში, რომელიც 1424 წელს ბურსაში გაიხსნა და ოსმალეთის არქიტექტურის პირველი პერიოდის ერთ-ერთი გამორჩეული ნიმუშია, სტრუქტურის სიმტკიცე ჯერ კიდევ მიწისძვრის სასწორებით იზომება. თურქეთის ისტორიაში ერთ-ერთი ცნობილი პიროვნებისა და მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი არქიტექტორის, მიმარ სინანის ნამუშევრებში შესაძლებელია მიწისძვრის სასწორების ნახვა. მანისაში მდებარე მურადიეს მეჩეთი, რომელიც მიმარ სინანმა ააგო და დაასრულა 1585 წელს, მიწისძვრის სასწორებით აშენებულ ნაგებობებს შორისაა. მიჰრაბის ორივე მხარეს სასწორის წყალობით, დღესაც შეიძლება შემოწმდეს, არის თუ არა ნაგებობის დაზიანება ან არის თუ არა დახრა მეჩეთის იატაკზე.