აქტუალური თემის ანალიზი 46-2022

ნატოს ახალი სტრატეგიული კონცეფცია

1855125
აქტუალური თემის ანალიზი 46-2022

აქტუალური თემის ანალიზი 46-2022   

ნატოს ახალი სტრატეგიული კონცეფცია

ნატომ ცივი ომის შემდეგ სულ 4 სტრატეგიული კონცეფცია გამოაქვეყნა. პირველი; ეფუძნებოდა ახალ რეგიონულ და საერთაშორისო გეოპოლიტიკურ რეალობას, რომელიც მოჰყვა საბჭოთა მემკვიდრეობას 1991 წელს. მეორე; 1999 წელს გამოცხადებული სტრატეგიული კონცეფცია. ამ კონცეფციის საცნობარო წყარო იყო ბალკანეთის კრიზისი, რომელიც მოხდა ევროპის გვერდით. მესამე; სტრატეგიული კონცეფცია 2010 წელს გამოცხადდა. ეს კონცეფცია უფრო მეტ ყურადღებას ამახვილებდა ასიმეტრიულ და არატრადიციულ საფრთხეებზე ჩვეულებრივი სამხედრო საფრთხეების შეზღუდვებისგან თავის დაღწევის გზით. ამ კონტექსტში უსაფრთხოების ახალი მიდგომის საფუძველი ტერორიზმთან ბრძოლა და კიბერსივრცის თემები გახლდათ. მეორეს მხრივ, ეს კონცეფცია მიზნად ისახავდა ნატოს გადაადგილებას და ადაპტირებას საერთაშორისო სისტემაში არსებულ გამოწვევებთან, რომლებიც აშშ-მ გაანადგურა ტერორიზმთან ბრძოლის სახელით 11 სექტემბრის შემდეგ.

ახლა ამ თემაზე გთავაზობთ ანალიტიკურ ცენტრ SETA/სეტას უსაფრთხოების კვლევების დირექტორის, პროფესორ მურათ იეშილთაშის მიერ მომზადებულ მოკლე ანალიტიკურ სტატიას, რომელშიც იგი წერს...

2022 წლის სტრატეგიულ კონცეფციამდე მიმავალ პროცესში რეგიონული და გლობალური მასშტაბის უკიდურესად სწრაფი და ტრანსფორმაციული მოვლენები დაფიქსირდა, რაც არაპროგნოზირებადი იყო და გაღრმავდა გაურკვევლობა. მათგან ყველაზე გასაოცარი და გრძელვადიანი სტრატეგიული დონის ეფექტით იყო „არაბული გაზაფხული“, რომელიც 2011 წელს დაიწყო. არაბულმა გაზაფხულმა არა მხოლოდ დაასუსტა სახელმწიფოები ნატოს სამხრეთ რეგიონში; მან ასევე გამოავლინა ახალი და უფრო მყიფე ხარვეზები, ვიდრე ადრე, მრავალი მიზეზის გამო, როგორიცაა აჯანყება, მიგრაცია, ტერორიზმი, სასურსათო უსაფრთხოება და ეკონომიკა. მაგალითად, ეს ახალი მახასიათებლები ჩანს გეოგრაფიაში, რომელიც გადაჭიმულია ჩრდილოეთ აფრიკიდან, ბალკანეთამდე და იემენამდე; პარალელურად შეიმჩნევა, რომ პოზიციებს ამაგრებენ სხვადასხვა აქტორებიც, როგორიცაა რუსეთი და ჩინეთი.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი იყო ის, რომ რუსეთმა მიმართა ძიებას და მცდელობას აღადგინოს თავისი ძალაუფლება იმ საკითხებში, რომლებიც წარმოადგენს ნატოს ტრადიციული კონფრონტაციის ზონას; ეს სიტუაცია წარმოიშვა, როგორც ბევრად უფრო სტრატეგიული გამოწვევა, როგორიცაა ყირიმის ანექსია, საქართველოს შემდეგ. ფაქტობრივად, რუსეთის ბოლო მცდელობამ უკრაინაში შეჭრით, (24 თებერვალი) როგორც ყველაზე გაბედულმა საფრთხემ ცივი ომის შემდეგ, აიძულა ნატოს უფრო შემაკავებელი მოქმედებისკენ მიემართა, რამაც შეაშფოთა საერთაშორისო საზოგადოება. მეორეს მხრივ, ახალმა საერთაშორისო სტრატეგიამ, რომელიც გამოწვეულია აშშ-სა და ჩინეთის მეტოქეობით, ნატოზე.

ახალი სახის ზეწოლა მოახდინა. გარდა ამისა, ისეთ საკითხებს, როგორიცაა პანდემია, კლიმატის ცვლილება, ბირთვული შეიარაღება, ბალისტიკური რაკეტების ტექნოლოგია, კიბერშეტევები, არასახელმწიფო აქტორების შესაძლებლობები, დესტრუქციული ტექნოლოგიების განვითარება და მათი გამოყენების სფეროების გავრცელება, ამან სავალდებულო გახადა, ნატოს დღის წესრიგის სტრატეგიული კონცეფცია გაეახლებინა. 

ამ თვალსაზრისით, მეოთხე და ბოლოს გამოქვეყნებული, 2022 წლის სტრატეგიული კონცეფცია, წინა კონცეფციებთან განსხვავებით, ემყარება იდეას, რომელიც წარმოადგენს ჰიბრიდულ მიდგომას, რომელიც ამუშავებს როგორც ჩვეულებრივი საფრთხის აღქმას, ასევე ასიმეტრიულ საფრთხეებს ერთად. თუმცა, ეს ცვლილება არ არის რეფორმა ნატოს სამ ძირითად პრინციპზე დაფუძნებულ სფეროებში; იგი ემსახურება გაძლიერების ძიებას. ამის ფარგლებში, ნატოს სამი ძირითადი მისია, კერძოდ, „თავდაცვა და შეკავება“, „კრიზისის პრევენცია და მართვა“ და „თანამშრომლობითი უსაფრთხოების“ მიდგომა, გადაიქცევა ბევრად უფრო ეფექტურ, მოქნილ, ჰარმონიულ და ფუნქციონალურ მექანიზმში, ვიდრე ეს იყო ადრე. თუმცა, უნდა ითქვას, რომ 2022 წლის სტრატეგიული კონცეფცია წარმოადგენს ახალი გეოპოლიტიკური ბრძოლის დასაწყისს, წერს ანალიტიკურ ცენტრ SETA/სეტას უსაფრთხოების კვლევების დირექტორი, პროფესორი მურათ იეშილთაში.



მსგავსი ინფორმაციები