ანატოლიის კულტურული საგანძურები 20-2021

პერგამელი გალენა

1675227
ანატოლიის კულტურული საგანძურები 20-2021

ანატოლიის კულტურული საგანძურები 20-2021

ნესლიჰან დეღირმენჯიოღლუ

პერგამელი გალენა

უძველესი დროიდან ადამიანები ხშირად უმწეოები არიან დაავადებების წინააღმდეგ. ზოგიერთი ჯადოქრებთან, შამანებთან ან მღვდლებთან  მიდიოდა, რომლებიც თითქოს და სამკურნალო მოვალეობას კისრულობდნენ. ზოგჯერ ეს ბოროტი სულებია, რომლებიც ავადმყოფობას იწვევენ. ანტიკურ ეპოქაში სამედიცინო მეცნიერებამაც პროგრესი განიცადა, რადგან დასავლეთ ანატოლიელმა ფილოსოფოსებმა მტკიცებულებებზე დაფუძნებული მეცნიერების გზა გახსნეს. V საუკუნეში პირველად ჩატარდა კვლევები გვამებზე. ამის შემდეგ მალევე ჰიპოკრატემ მიატოვა რელიგია და მაგია და შეიმუშავა მედიცინის დაკვირვებადი, რაციონალური და პრაქტიკული მიდგომა: ამიტომ იგი ითვლება მედიცინის მამად. პერგამელი გალენა აგრძელებს ჰიპოკრატეს ამ გზას. გალენა უძველესი ხანის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ექიმია, რომელიც ანატოლიის პირველ საავადმყოფოში მკურნალობს პაციენტებს.

გალენა დღევანდელ იზმირის ბერგამას რაიონში დაიბადა. ბერგამა ანუ, პერგამონი იმ დროს პერგამონის სამეფოს დედაქალაქი იყო. ქალაქში ასევე განთავსებულია უძველესი ხანის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ჯანმრთელობის ცენტრი, ანატოლიის პირველი და ყველაზე სრულყოფილი საავადმყოფო. გალენა სწორედ აქ მკურნალობს პაციენტებს და ასწავლის სტუდენტებს.

მან სამედიცინო განათლება მიიღო ჯერ ბერგამაში, ქალაქში, სადაც იგი დაიბადა, შემდეგ კი ალექსანდრიაში, ჰიპოკრატეს კვალდაკვალ. ის ამბობს, რომ დაავადებები არ არის სასჯელი ღვთისაგან, არამედ ემყარება ბუნებრივ მიზეზს. ის ამტკიცებს, რომ განკურნება ვერ მიიღწევა მაგიით. ჰიპოკრატეს მსგავსად, იგი გამოთქვამს აზრს, რომ მედიცინა უნდა იყოს ობიექტური და დაფუძნებული დაკვირვებაზე. ანატოლია, პირველი ადგილია, სადაც ექსპერიმენტული მეცნიერება დაიწყო და განვითარდა, გალენას წყალობით.

რომში ყოფნის დროს გალენა იყო იმპერატორისა და გლადიატორების ექიმი. იგი აღიარებს ადამიანის ფიზიოგნომიას (სიცრუისა და სიმართლის მეცნიერება), ზრდის ანატომიის ცოდნას და გამოცდილებას დაშავებული გლადიატორების მკურნალობის დროს. ეს ეხება კუნთებს, ძვლებსა და ნერვებს, აკვირდება არტერიების და ვენების სტრუქტურებს. ის აღმოაჩენს, რომ არტერიები, პოპულარული რწმენის საწინააღმდეგოდ, სისხლს ატარებს და არა ჰაერს. გალენამ პირველმა ჩაატარა ექსპერიმენტები ცოცხალ ცხოველებზე. ამ გზით ის შეიტყობს ცხოველების სისტემებსა და ორგანოებს. მიუხედავად იმისა, რომ მის ცოცხალ არსებებზე ჩატარებული კვლევები კრიტიკულია ეთიკის თვალსაზრისით, მან ამ კვლევებით გზა გაუხსნა ექსპერიმენტულ ფიზიოლოგიას. ის ასევე ატარებს ექსპერიმენტებს გარეულ ცხოველებზე, რომლებიც ასპარეზზე იბრძვიან გლადიატორებთან.

მკურნალობა, რომელიც ექიმმა გალენმა გლადიატორების ჭრილობების მკურნალობის დროს გამოიყენა, ასევე ნიშანდობლივია და თანამედროვე აფთიაქის საფუძველს წარმოადგენს. რადგან გალენა განსაზღვრავს ხუთასამდე მცენარეულ და ცხოველურ აქტიურ ნივთიერებას, მათ შორის მინერალებს და მათ მოქმედებას, რომლებიც გამოიყენება მედიცინაში. ამიტომ იგი ითვლება ფარმაკოლოგიის ფუძემდებლად და პირველ ფარმაცევტად. ის არა მხოლოდ ძველი დროის წამყვან ექიმთა შორის, არამედ პირველი ექიმია, ვინც მცენარეების და აქტიური ნივთიერებებისგან წამალი დაამზადა. იგი მსოფლიოში პირველი ფარმაცევტია. ამასთან, თითქმის ყველა იცნობს ჰიპოკრატეს, მედიცინის მამას, მაგრამ ბევრმა არ იცის გალენა, პირველი სპორტული ექიმი, ანატოლიელი პირველი ფარმაცევტი, რომელმაც ამდენი წვლილი შეიტანა სამედიცინო მეცნიერებაში.

გალენა აცხადებს, რომ მედიცინაში აუცილებელია ობიექტური დაკვირვება და რაციონალური შეფასება. ამრიგად, ანატოლიის მედიცინა თავიდან იშორებს ჯადოსა და მაგიასა და მკურნალობისათვის იბრუნებს მეცნიერულ ხარისხს. გალენამ მედიცინასა და ფარმაცევტიაში გავლენა მოახდინა მათზე, ვინც მას შემდეგ მოვიდა თხუთმეტი საუკუნის განმავლობაში. საუკუნეების შემდეგ მისი ზოგიერთი მკურნალობის მეთოდი დამტკიცებულია, რომ არასწორია, მაგრამ ეს არ ცვლის იმ ფაქტს, რომ გალენა იყო თანამედროვე მედიცინის ერთ-ერთი პირველი წარმომადგენელი თავისი ანატომიური და ფიზიოლოგიური ექსპერიმენტებით.

და ბოლოს, დღევანდელ პროგრამაში, V საუკუნეში მოღვაწე მსოფლიოში პირველი ფარმაცევტის, მკურნალის, პირველი სპორტული ექიმის,  პერგამელ გალენას მოღვაწეობაზე გავამახვილეთ ყურადღბა. მომავალ პროგრამაში შეხვედრის იმედით გემშვიდობებით კარგად ბრძანდებოდეთ...



მსგავსი ინფორმაციები