روابط تورکیه و یونان، دوره پرتنشی همراه با مسایل فراوانی را پشت سر می‌گذارد. این تنش بیشتر شامل سیاست‌های حداکثری و تحریک‌آمیز طرف یونانی، عدم پذیرش این سیاست‌ها از سوی تورکیه و دادن پاسخ مشابه به تحریکات است. اگرچه ممکن است در نگاه اول مانند اظهارات شدید‌الحن متقابل به نظر برسد، اما در پشت پرده این بحران هم اختلاف نظرهای تاریخی و هم جیوپولیتیکی وجود دارد. هر چند روابط برای مدتی متشنج بود، اما تنش قبل از تعمیق پایان یافت. فقط، بحران بین دو کشور زمانی که یونان رادارهای اس-300 را در 23 اگست بر روی طیارات جنگی  تورکیه قفل کرد، ابعاد جدیدی به خود گرفت.

دربرنامه نظری به آجندای تورکیه وجهان امروزی مان مطلبی داریم دراینمورد بقلم جان پروفسور دکتور مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه ستا که تقدیم شما عزیزان مینماییم:

برای یافتن پاسخی به این سوال که چرا اس-300؟

 چند مورد مطرح می‌شود. اولین مورد این است که هر دو کشور وارد روند انتخابات شده‌اند. در آینده نزدیک در یونان انتخابات زودهنگام برگزار می‌شود. تورکیه با نزدیک شدن انتخابات، به دستور کار شماره یک در سیاست داخلی یونان تبدیل می‌شود. در سال 2023 در تورکیه انتخابات برگزار خواهد شد. اگرچه یونان برای انتخابات تورکیه اهمیت چندانی ندارد، اما تنش کنونی ممکن است به صورت سرفصل موضوع مهمی برای مباحثه در انتخابات درآید. مورد دوم این است که موجودین درز و اختلاف قدرت نظامی بین یونان و تورکیه در سال‌های اخیر علیه یونان باز شده است. یونان برای مدت طولانی در مقابل پیشرفت‌های مهم تورکیه در صنایع دفاعی احساس ضعف می‌کند. دستیابی تورکیه به امتیازهای مهمی در میدان با این ظرفیت و ناتوانی و تاخیر یونان در پاسخگویی به این مسئله، کمبود مهمی برای آنها تلقی می‌شود. نقطه‌ای که تورکیه به ویژه در زمینه تکنولوژی طیارات بدون سرنشین (پهپاد) به آن رسیده است، باعث ناراحتی جدی طرف یونان میشود.

هدف اصلی یونان این است که تورکیه را با توسل به اختلافات موجود تحریک کرده وتوجه اروپا را به سوی خود جلب کند. در این مرحله انتظار می‌رود تورکیه به تحریکات یونان پاسخ تندی داده و با انتقال این واکنش به اروپا، بیانیه‌ای علیه تورکیه صادر شود. این رویکرد برای مدت طولانی بدنه اصلی سیاست خارجی یونان در قبال تورکیه را تشکیل داده است. به‌ویژه با جنگ اوکراین، به نظر می‌رسد که دولت آتن از اهمیت جیوپولیتیک فزاینده تورکیه ناراحت است. سیاست جدید عادی‌سازی روابط تورکیه در خاورمیانه نیز آرامش آتن را برهم زده است. زیرا روابط پرتنش تورکیه با کشورهای خاورمیانه، آسودگی خاطر آتن و کنار گذاشتن تورکیه از مبحث گاز مدیترانه را به همراه داشت. فقط، تغییر این روند با سیاست عادی‌سازی تورکیه، آتن را دوباره به موضع ضدتورکیه سوق داد. از سوی دیگر یونان سعی می‌کند که  با بهانه قرار دادن افزایش قدرت نظامی تورکیه، هم جزایر بحیره ای اژه را مسلح کرده و هم با  امضای قراردادهای تسلیحاتی با کشورهایی مانند فرانسه و آمریکا، مبلغی را که برای خرید تسلیحات صرف می‌کند، با بهانه قرار دادن تورکیه مشروع جلوه دهد. این وضعیت هم موقعیت دولت را که در باتلاق مقروضیت درسیاست داخلی به دام افتاده است، تقویت کرده و هم کمک می‌کند که به راحتی کشورهایی مانند آمریکا و فرانسه را متقاعد کند.

مورد دیگر این است که یونان از اکتشاف گاز طبیعی تورکیه در شرق مدیترانه ناراحت است. تورکیه که با کشتی حفاری خود به نام عبدالحمیدخان به یکی از کشورهای پیشرو در اکتشاف انرژی تبدیل شده است، عامل اصلی ناراحتی آتن است. بنابراین آتن قصد دارد با افزایش دادن تنش، تورکیه را در اکتشاف گاز طبیعی تنها بگذارد. حتی در حال حاضر لابی یونان تمام توان خود را روی این موضوع متمرکز کرده است.

تنش اس 300 نشان می‌دهد که روابط دو کشور از این پس وارد دوره پرتنشی خواهد شد. بطوریکه اظهارات شدیدالحن رئیس جمهور اردوغان در مورد موضوع اس 300 نشانه این است. البته در حال حاضر احتمال درگیری مسلحانه و یا جنگ بین یونان و تورکیه چندان قوی به نظر نمی‌رسد. ولی اگر روش یونان برای تشدید تنش تغییر یافته و واکنش تورکیه به این امر سخت‌تر شود، می‌توان گفت که روابط دو کشور از تنش‌های سیاسی و دیپلماتیک فراتر خواهد رفت.

نویسنده: پروفسور دکتور مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه