دیدگاه سیاست خارجی تورکیه

در این برنامه  در مورد پروژه جریان تورک و بازتاب آن در سیاست خارجی تورکیه روشنی خواهیم انداخت:

اخیرا بخشی از پروژه خط لوله گاز طبیعی جریان تورک که ازبحرعبورمیکند تکمیل شده است. در برنامه این هفته درمورد پروژه جریان تورک و بازتاب آن در سیاست خارجی تورکیه سخن خواهیم گفت.

این ارزیابی توسط دکتر جمیل دوغاچ استاد دانشگاه قاره تکین تورکیه نوشته شده است.

این روزها  صحنه سه حادثه مهم بوده است که نشانگر جهت گیری جدیدی در سیاست خارجی تورکیه است. اولین این حوادث مراسم افتتاح بخش بحری خط لوله جریان تورک بود که به صورت مشترک توسط تورکیه و روسیه در حال اجرایی شدن است. موضوع دوم، دیدار مولود چاووش اوغلو وزیر أمور خارجه تورکیه با مایک پمپئو همتای آمریکایی وی در واشنگتن است . سومین حادثه نیز سفر مقامات ارشد اتحادیه اروپا به انقره و دیدار با مقامات ارشد تورکیه در زمینه روابط تورکیه و اتحادیه اروپا است. این سه حادثه، که در خلال چند روز تحقق یافت نشانگرویژگیهای چند بعدی سیاست خارجی تورکیه است. در حال حاضر ما میتوانیم جهت گیری فعلی سیاست خارجی تورکیه را در قالب سه محور "پیشرفت روابط با روسیه"، "عادی سازی مناسبات با اتحادیه اروپا "و "تعمیر پیوندهای میان تركیه و آمریکا" بیان کنیم.

اخیرا بخشی از پروژه خط لوله گاز طبیعی جریان تورک تکمیل شده است. در مراسمی که در همین رابطه دراستانبول برگزارشد رجب طیب اردوغان رییس جمهور  تورکیه و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه شرکت کردند. خط لوله جریان تورک بیانگر افق ها و موفقیتهای جدیدی در سیاست خارجی تورکیه است.

بخش بحری این پروژه از منطقه آناپای روسیه آغاز شده و در کییک کوی منطقه تراکیای تورکیه به پایان میرسد. تورکیه از طریق این خط  لوله میتواند گاز طبیعی ارزان تری فراهم کند. زیرا این گاز طبیعی نه از طریق کشورهای دیگر بلکه به صورت  ترانزیت وارد تورکیه میشود.  تورکیه در حال حاضرازطریق کشورهای اوکراین، مولداویا، رومانیا و بلغاریا همه ساله بیش از14 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی خریداری میکند.  ضمن اینکه این خط لوله امنیت انتقال گاز به تورکیه را بدون اینکه تابعیتی از روابط کشورهای مذکور با تورکیه، روسیه و یکدیگر داشته باشد تامین خواهد کرد. ظرفیت انتقال گاز از طریق این خط لوله 63 میلیارد متر مکعب در سال است. بنابراین تورکیه باقیمانده 49 میلیارد متر مکعب گاز این خط لوله را به اروپا پمپاژ خواهد کرد.

امروزه سیاست های دوگانه غرب در حال اخلال تورکیه و روسیه به همکاری با یکدیگر است. بنابراين، مناقشات بین المللی و منطقه ای، یک محیط سیاسی مطلوب برای پروژه جریان تورك ایجاد میكند. پروژه جریان تورک امنیت عرضه گاز به تورکیه را تامین خواهد کرد اما قادر به تنوع بخشیدن به منشاء خرید گاز طبیعی نیست.  وابستگی تورکیه به واردات انرژی در سطح 72فیصد است. وابستگی تورکیه به گاز طبیعی روسیه در حدود 42فیصد، همراه با بخش زمینه ییی و در حدود 29 فیصد بخش خصوصی است.

تورکیه با پروژه جریان تورک، گاز طبیعی اضافی از روسیه دریافت خواهد کرد. در اصل تورکیه به شمار این خط های لوله، تنوع می بخشد. اما این واقعیت که گاز طبیعی مورد نیاز اروپا از طریق خاک تورکیه عبور خواهد کرد موقعیت استراتژیکی به تورکیه خواهد بخشید و این کشور را به یک مرکز و یا بعبارتی پل انرژی جهان تبدیل خواهد کرد. در این میان انتقال گاز طبیعی اروپا از طریق تورکیه به روسیه روابط میان این دو کشور را تثبیت خواهد کرد . با این حال انتظار میرود در روابط تورکیه و اتحادیه اروپا در زمینه انرژی نیز شروع جدیدی را به نظاره بنشینیم.

پروژه جریان تورک  پروژه ای است که در نتیجه اعتماد روسیه به تورکیه اجرایی شده است. جریان تورک از لحاظ ایجاد مسیر جدید در انتقال انرژی و تأثیر مثبتش بر روابط بین دو کشور مهم است. همچنین تاسیس اولین نیروگاه هسته ای تورکیه با نام آق قویو از سوی شرکت روس نیز یک بعد جدید به روابط دوجانبه افزوده است. 

تورکیه در سالهای اخبر و بخصوص با پروژه جریان تورک تبدیل به پل انرژی جهان شده است. پروژه های تاناپ (پروژه خط لوله ترانس آناتولی) و تاپ (خط لوله ترانس آتلانتیک) که از طریق تورکیه انجام می شود نقش مهمی در توزیع انرژی ایفا می کند.

تبدیل شدن تورکیه به مرکز انرژی جهان صرفا در قالب تلاشهای اقتصادی این کشور نباید تفسیر شود. این وضعیت جدید، نیروی سیاسی تورکیه را نیز افزایش میدهد. در حقیقت تورکیه به دلیل برخورداری از موقعیت ویژه جغرافیایی بهترین کشور برای انتقال انرژی در منطقه است. 

تورکیه در حال حاضر امکان عرضه گاز طبیعی روسیه را به جریان آبی و خط لوله ترانس-بالکان فراهم میکند. با راه اندازی جریان تورک، تورکیه نه یک منبع انرژی بلکه یک مسیر جدیدی انٰرژی برای جهان خواهد بود. نهایت اینکه جریان تورک درعرصه انرژی امتیاز استراتژیکی در اختیار تورکیه قرار خواهد داد.