نظری به آجندای تورکیه وجهان ـ دستاورد تنش میان ایران و آمریکا برای خاورمیانه
تنش میان ایران و آمریکا در نتیجه موضع غیرقابل تغییر طرفین و به بن‌بست رسیدن مذاکرات هستوی، رو به افزایش گذاشت
تنش میان ایران و آمریکا در نتیجه موضع غیرقابل تغییر طرفین و به بن‌بست رسیدن مذاکرات هستوی، رو به افزایش گذاشت
جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه موضوع گزارشی را در اینمورد نوشته‌است که تقدیم شما عزیزان میشود:
روابط آمریکا و ایران که انتظار می‌رفت با آغاز اقتدار جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در چهارچوب مثبت‌تری به پیش برود، در نتیجه به بن‌بست رسیدن مذاکرات هستوی، به درگیری‌ها، علی‌الخصوص در خط عراق – سوریه تبدیل شد. در حالیکه ایران بوسیله عناصر مورد حمایت خود، اهداف نظامی آمریکا را مورد هدف قرار می‌دهد، آمریکا نیز بطور مستقیم نیروهای وابسته به ایران را بمباران میکند. احتمال دامن گرفتن درگیری نسبی بین دو کشور با دربر گرفتن سوریه نیز افزایش می‌یابد.
سیاست آمریکا در قبال ایران در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ گام به گام سخت‌تر شده و در نهایت به روش " فشار حداکثر " تبدیل شد. در این چهارچوب آمریکا ضمن خارج شدن از قرارداد هستوی، تحریمات اقتصادی جدید علیه ایران را آغاز کرده و به صادرات نفت این کشور اجازه نداد. از سوی دیگر، عناصر مخالف ایران در خط عراق-سوریه-یمن مورد حمایت قرار گرفته و با تشکیل ائتلاف بین اسرائیل و کشورهای خلیج، فشار علیه ایران رفته رفته افزایش داده شد. در این میان با کشته شدن قاسم سلیمانی قوماندان نیروی قدس سپاه پاسداران و مقابله‌بمثل‌های نظامی ایران، دو کشور بطور مستقیم در آستانه جنگ قرار گرفتند.
اما با انتخاب جو بایدن بعنوان رئیس جمهور آمریکا، ائتلاف ضد ایران از هم پاشیده و واشنگتن به اجرای سیاست اعتدال‌گرا در قبال تهران تمایل نشان داد. بایدن مذاکرات هستویی با ایران را مجددا آغاز کرده و بین دو دولت فضای مثبت ظاهری شکل گرفت. پایان حمایت آمریکا از جنگ در یمن نیز این وضعیت را تحکیم کرد.
برغم تمامی این تحولات، در نتیجه موضع غیرقابل تغییر طرفین و به بن‌بست رسیدن مذاکرات هستوی، تنش بین دو کشور رو به افزایش گذاشت. می‌توان گفت که فعالیت‌های لابی اسرائیل و کشورهای خلیج در نزد آمریکا نیز موضع مذکور را تحت تاثیر قرار داد. در نهایت دو کشور علی‌الخصوص در عراق وارد مبارزه بزرگ بر سر قدرت شده و شبه‌نظامیان شیعه تحت نفوذ ایران (حشد شعبی) حمله به پایگاه‌ها و کاروان‌های لجستیکی آمریکا را آغاز کردند. بطوریکه اهداف آمریکا، چنان پایگاه هوایی اربیل و پایگاه نظامی عین الاسد متمادیا در معرض حملات راکتی و کوادکوپترهای حامل بمب قرار گرفتند. نیروی نظامی آمریکا در منطقه نیز با حملات هوایی به شبه‌نظامیان شیعه پاسخ می‌دهند. درگیری نسبی بین آمریکا و ایران و عناصر مورد حمایت دو کشور، همانگونه که انتظار می‌رفت به سوریه نیز سرایت کرد. شبه‌نظامیان ایرانی با طیاره بدون سرنشین پایگاه آمریکا در میدان نفتی العمر واقع در شرق دیرالزور را مورد حمله قرار دادند. آمریکا نیز قرارگاه‌های شبه نظامیان شیعه در منطقه البو کمال را بمباران کردند.
حال سوال اصلی این است که آیا طرفین خواهان پایان دادن متقابل به این درگیری‌ها هستند یا خیر؟ هر دو طرف از یک‌سو موقعیت خود در مذاکرات را تقویت کرده و از طرف دیگر نیز قدرت نظامی‌شان را در میدان نبرد به نمایش می‌گذارند. تاوان این را نیز کشورهایی چون عراق و سوریه پس می‌دهند. چنین مشاهده میشود که عقب‌نشینی تدریجی آمریکا از خاورمیانه، به ایران جسارت می‌دهد. فقط نباید نقش اسرائیل و کشورهای خلیج در حفظ تعادل را نیز فراموش کرد.
نویسنده: جان آجون پژوهشگر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه
