نظری به آجندای تورکیه وجهان ـ مروری بر تصمیمات سران اتحادیه اروپا درباره تورکیه

اجلاس عالی اخیر رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا نتایج سازنده‌ای ارائه نکرده و به انتظارات تورکیه پاسخ نداد

رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در اواخر ماه جون اجلاس عالی دیگری برگزار کردند. این اجلاس بعد از سپری شدن یک برنامه دیپلماتیک فشرده یک ماهه برگزار شد.

پروفسور دکتر مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه  موضوع گزارشی را در اینمورد نوشته‌است که تقدیم شما عزیزان میشود:

یکجا با اجلاس‌های عالی کشورهای گروه7 ، ناتو و آمریکا – اتحادیه اروپا درطی ماه جون 2021 ، روابط ترانس- آتلانتیک در دوره اقتدار جو بایدن رئیس جمهور آمریکا شتاب جدیدی بخود گرفت. تاثیرات مخرب میراث دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا هنوز از بین نرفته، ولی واشنگتن برای همکاری با متفقین خود در قاره اروپا پنجره جدیدی باز کرده است.

در اروپا، در مورد موضوع تقویت همکاری با آمریکا بویژه در زمینه‌های امنیت و سیاست خارجی اندیشه و افکار متفاوتی وجود دارد. در مقابل، شواهد امر نیز نشان می‌دهد که تاکنون تلاش‌های جو بایدن، در تاسیس مجدد اعتماد و همیاری بین آمریکا و اتحادیه اروپا در پی میراث مخرب دوره ترامپ و همه‌گیری کووید-19 ناکافی مانده است. در این چهارچوب بعضی از موضوعات مباحثه‌آفرین از جمله ساختار روابط با چین، پیروی از کدامین موضع در مورد موضوع روسیه و هماهنگی و همکاری اقتصادی در دوره بعد از همه‌گیری کرونا، برای حفاظت از فضای مثبت در روابط ورای آتلانتیک به تعویق افتاده است.

اجلاس عالی اخیر سران اتحادیه اروپا از نظر تورکیه نتایج سازنده‌ای ارائه نکرد. حقیقتا نیز اجلاس عالی باعث ناامیدی انقره که می‌خواست مجددا به روابط با بروکسل تحرک ببخشد، گردید. گفتمان دستورکار مثبت با تورکیه، با نتایج مثبت به نتیجه نرسید. گفتمان به اصطلاح "دستورکار مثبت" در اصل صادقانه نبوده و بسیاری از محافل در تورکیه نیز میدانند که این وضعیت تنها و تنها بمنظور بررسی تلاش‌های فردی انقره به‌کار گرفته شده است.  

در بیانیه پایانی، در رابطه با تورکیه به 9 ماده جای داده شد، اما در هیچ‌کدام از این ماده‌ها از تورکیه به صفت کشور نامزد یاد نشده است. برای ارتقاء روابط با تورکیه در سطح عالی گام‌های ملموسی برداشته نشده و حتی گفت‌وگو با تورکیه نیز به شرایط معینی ربط داده شد.

در این بیانیه به کمک‌های بشردوستانه به مهاجران سوریه ای اشاره شده، ولی همکاری در زمینه مهاجرت گام مختص به تورکیه  نمی‌باشد. برغم گذشت 9 ماه از انتشار گفتمان "دستورکار مثبت" هنوز در مورد عادی‌سازی روابط با تورکیه گام ملموسی برداشته نشده است. آزادی ویزا، تجدید قرارداد اتحادیه گمرکی، تحرک بخشیدن مجدد به روند عضویت و هماهنگی هر چه بهتر سیاست‌های دفاعی و خارجی، از جمله وعده‌های اروپا هستند.

بحث و گفت‌وگو در باره دستورکار مثبت، به‌همراه بازیگران رسمی، حامیان دستورکار اتحادیه اروپا در جوامع مدنی را نیز هیجان‌زده کرد. این دوره خوش‌بینی کوتاه مدت، بدلیل به تعویق افتادن مکرر از سوی اتحادیه اروپا ، با ‌سرعت به ناامیدی تبدیل می‌شود. گرچه خدشه‌دار شدن روابط تورکیه و اتحادیه اروپا می‌تواند موجب خرسندی بعضی از کشورهای عضو اتحادیه شود، اما تداوم بن‌بست منفی، استراتژی دراز مدت اتحادیه اروپا را تضعیف خواهد کرد. شایان ذکر است که تصمیمات ناحق رهبران اروپا در باره انقره، راهگشای افزایش انتقادات از اروپا، در تورکیه خواهد شد.  

تورکیه براین عقیده است که دستورکار مثبت اتحادیه اروپا در مورد تورکیه صادقانه نیست. این موضوع، برداشت همکاری در روابط تورکیه – اتحادیه اروپا را با مشکل روبرو خواهد کرد.

آنهایی که از این شیوه برخورد  بدور از صداقت استفاده می‌کنند، محافل دشمن تورک‌ها در اروپا و جریان بدبینی نسبت به اروپا می‌باشد. رهبران اتحادیه اروپا باید از پنهان شدن در پشت  ادعاهای بخش روم‌نشین قبرس و یونان بصفت بهانه‌ای برای به تاخیر انداختن بهبودی روابط با تورکیه اجتناب ورزند. از اینرو نمیتوان به دستورکار مثبت اطمینان کرد. اگر این برخورد بدور از صداقت ادامه یابد، انقره و در کل افکارعمومی تورک میتواند توجه و علاقه به توسعه گفت‌وگو و همکاری با اتحادیه اروپا را از دست بدهد.

نویسنده: پروفسور دکتر مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه