نظری به آجندای ترکیه و جهان

نظری به آجندای ترکیه وجهان
145
2015/10/03
وظایف مجمع عمومی سازمان ملل متحد
۷۰ سال از بدو تاسیس سازمان ملل متحد تا به امروز می گذرد. مجمع عمومی که پرشمول ترین ارگان سازمان ملل متحد می باشد، اولین اجلاس خود را در سال ۱۹۴۶ در لندن برگزار کرده و سپس به احلاسیه های بعدی خود در مکان امروزی اش در نیویورک ادامه داده بود. در طول ۷۰ سالی که گذشت نه سازمان ملل و نه مجمع عمومی نتوانسته است به هدف اصلی خود که همانا برقراری صلح جهانی است، دست یابد. مجمع عمومی از تمامی کشورهای جهان تشکیل یافته و با توجه به اصل " یک کرسی یک رای " تساوی حقوق کشورهای عضو خود را قبول می کند. اگرچه مجمع عمومی در نگاه اول بعنوان نیرومندترین و ارگان بین المللی در جهان به نظر می رسد ولی در عمل و نتیجه چنین نمی باشد. مجمع عمومی نه توانسته است تا مشکلات و مسائل کشورهای عضو خود را بشکلی مساوی و موثر حل کند و نه توانسته است تا به تمامی جهان صلح و امنیت را بشکلی مساوی به ارمغان آورد. امروزه نیز مجمع عمومی از نشان دادن کارآیی قانع کننده برای تمامی دولتها و جهان عاجز مانده است. روزمره ترین دلایل این واقعیت عدم ممانعت آن از وقوع جنگ بوسنا در سالهای ۱۹۹۰ و جنگ داخلی در سوریه که پنج سال است ادامه دارد. ولی بارزترین و ناراحت کننده ترین نمونه ، ناتوانی آن در ممانعت از اقدامات خشونت بار و موضع اشغال گرایانه دولت اسرائیل که خود بوجود آورده است. دولتی که ۷۰ سال است از این اقدامات و موضع تجاوزکارانه خود منصرف نمی شود. البته که علت عدم توفیق موجودیت مجمع عمومی و سازمان ملل متحد همواره زیر سوال بوده و همگان با کنجکاوی در تلاش یافتن پاسخ به آن هستند. یکی از اهداف اصلی رشته روابط بین الملل دانشگاهها تحقیق پیرامون علت این معضل جهانی است.
پرفسور رمضان گوزن استاد رشته روابط بین الملل و علوم سیاسی دانشگاه مرمره ترکیه در ارزیابی این موضوع چنین می گوید :
بزرگترین مانع موجود بر سر راه سازمان ملل متحد در زمینه پیروی از سیاست های موثر آن است که کنترل سازمان نه در دست مجمع عمومی بلکه در دست شورای امنیت با پنج عضو دایمی دارای حق وتو می باشد. زیرا شورای امنیت با صلاح ترین و قوی ترین ارگان در زمینه مدیریت و حل مسائل جهانی امنیتی در سازمان ملل متحد می باشد. حتی از همه مهمتر تصمیم گیری شورای امنیت پیرامون موضوعی به آرای موافق ۵ عضو دایمی آن یعنی آمریکا، روسیه، چین، انگلستان و فرانسه بستگی دارد. به همین علت برخورد ، موضع ، نفوذ و کارآیی شورای امنیت سازمان ملل در قبال موضوعات بین المللی به انصاف تک تک اعضای دایمی آن بستگی دارد. درصورت استفاده حتی یکی از اعضای دایمی از حق وتوی خود، سازمان ملل نمی تواند فعالیتی پیرامون موضوع بعمل آورد. عدم پیدایش راه حل به نبرد بوسنا در سال ۱۹۹۰ و جنگ داخلی در سوریه که ادامه دارد، بعلت این موقعیت کلیدی در شورای امنیت بوده است. دلایل این بافت متضاد در سخنرانی های رهبران شرکت کننده در ۷۰ امین سالگرد تشکیل مجمع عمومی سازمان ملل متحد بشکلی واضح و روشن منعکس گردید. رهبران جهان که در گردهم آیی ها نکته نظرات خود در مورد سازمان ملل و سیاست جهانی را بر زبان آوردند، علل عدم پدایش راه حل ها به مسائل حاد جهانی را بوضوح نشان دادند. در گردهم آیی ها دیده شد که نه تنها اوباما و پوتین روسای دو دولت دارای حق وتو در شورای امنیت بلکه رهبران دیگر کشورهای کوچک و متوسط دارای چه دیدگاههای متفاوتی هستند. نیروهای بزرگی مانند آمریکا، روسیه و چین در زمینه حراست از صلح جهانی و سازمان ملل به توافق می رسند ولی در زمینه تحقق آن دچار اختلاف نظر می شوند. اختلاف نظرات دول بزرگ جهان در زمینه حساس ترین مسائل جهانی مانند جنگ در سوریه، اکراین و یمن همچنان به قوت خود باقی است. دولتها در بسیاری از مسائل جهانی مانند اصول و حقوق بین المللی، دموکراسی، گرمایش جهانی و رشد قابل تداوم نه بر مبنای منافع مشترک بلکه با توجه به منافع ملی حرکت می کنند.
علت اصلی عدم پیدایش به مسائل جهانی صلح و امنیت از سوی سازمان ملل متحد، جنگ دولتها و قدرت و منافع آنهاست. سیستم جهانی که دول بزرگ آن را کنترل می کنند، چنان قرنها پیش امروزه نیز آنارشیک هستند. به همین نهاد و یا مکانیزم برتری وجود ندارد که از درگیری بین دولتها جلوگیری کرده و یا نقش موثری در این راستا ایفا بکند. علیرغم تمامی ادعاها، نمی توان از کارکرد سیستمی متشکل از ارزشهای مشترک که مورد حمایت تمامی دولتها و بشریت باشد، سخن گفت. از همه مهمتر اینکه هزینه و نتیجه وضعیت آنارشیک موجود به تمامی بشریت آسیب وارد می کند. تمامی کشورهای جهان بویژه کشورهای بزرگ به نظاره گری در قبال جنگ هایی که به منافع آن ضرر وارد نمی کند، اکتفا کرده، یا در تلاش افزایش منافع خود بوده و یا اینکه اقدامات لازمه را انجام نمی دهند. ولی وقتی یک درگیری به منافع این کشورها آسیب رساند، آنوقت شروع به برداشتن گام های جدی می کنند. بارزترین نمونه این وضعیت تلاش هایی است که پس از گذشت ۵ سال از جنگ داخلی درسوریه امسال برای حل آن بعمل می آید. انگیزه اصلی این تلاش ها نیز بروز بحران پناهندگان در اروپا و بروز خطر درگیری نظامی مابین آمریکا و روسیه می باشد. امضای قرارداد هسته ای مابین ایران و کشورهای ۱+۵ نیز با هدف استفاده از موقعیت استراتژیکی و اقتصادی متقابل امکان پذیر گردید. خلاصه کلام آنکه ، یاری سازمان ملل و مجمع عمومی در ۷۰ امین سالگرد تاسیس آن به اراده دول عضو بستگی دارد. سازمان ملل و نهادهای وابسته به آن بدون توافق دولتهای عضو نمی توانند پای موفقیتی را امضا بگذارند. به همین علت برای تامین صلح و امنیت در روابط جهانی قبل از هر چیز سیستم های دولتی بایستی با رویکردی صلح آمیز تابع رفروم گردند.