Գլոբալ Դիտանկյուն - 38
Վերջին դարպաս՝ Իդլիբ
Ռուսաստան եւ Իրանի աջակցությամբ Ասադի վարչակարգը Սիրիայի մի շարք տարածքները փորձում է ռազմական ճանապարհով վերականգնել: Սիրիայի ռազմական ընդդիմություն եւ տարածքում ապրող քաղաքացիականները՝ Հոմս, Գութա, Դերա եւ այլ տարածքներից հանվելով Իդլիբ տեղափոխվելուց հետո, Իդլիբը դարձավ եւ զինվորական եւ քաղաքացիական ընդդիմադիրների վերջին դարպաս: Իդլիբը մինջ պատերազմ ուներ 700 հազարին մոտ բնակչություն, որն այժմ հյուրընալում է շուրջ 3 մլն մարդու: Աստանաի համաձայնության շրջանակում 4 լարվածությունը նվազեցված տարածքներից համարված Իդլիբն է, որի շրջանակում Թուրքիայի զինված ուժերը Իդլիբի տարածքում 12 դիտարկման կետեր ունեն:
Այժմ ներկայացնում ենք Անկարա Յըլդըրըմ Բեյազիդ Համալսարանի քաղաքագիտության բաժնի դեկան Պրոֆ․Դր․Քուդրետ Բյուլբյուլի թեմայի վերաբերյալ մեկնաբանումները։
Իդլիբի դեմ Ռուսաստանն ու Իրանին աջակցող ռազմական գործողությունները երկար ժամանակ զբաղված են: Հնարավոր ռազմական գործողությունների համատեքստում Իդլիբում սպասվում է միգրացիայի նոր ալիք: Միլիոնավոր քաղաքացիներ են փախչել դեպի Թուրքիա եւ հայտնի պլանների ապաստան: Թուրքիայում, մեծ մասը փախստականներ են աշխարհին, որ անցնում է երկիրը ցույց է տալիս, որ Թուրքիան չի կարող կարգավորել նոր ալիք փախստականների: Իդլիբ է ստեղծվում քանդման գործողությունների եւ հումանիտար ճգնաժամի, որն ամբողջ աշխարհը մտոհոգելով, դաշտը եւ սեղանի կանխելու հումանիտար ճգնաժամը է միայն աչքի է ընկնում Թուրքիայի ջանքերով:
Աստանայում գործընթացները համատեքստում Իրանի, իրականացվել է Թեհրանը գագաթնաժողովի Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ: Այն փաստը, որ Թեհրանի գագաթնաժողովը հեռարձակվել էր առանց ռուսական եւ թուրքական իշխանությունների գիտելիքների, ողջ աշխարհը տեսավ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի արտակարգ ջանքերը `տարածաշրջանում հրադադարի ռեժիմը պահպանելու եւ մարդասիրական ճգնաժամը կանխելու համար:
Նա կոչ արեց զենքի դուրս բերմանը, նույնիսկ եթե Թեհրանի գագաթնաժողովում հրադադարի մասին հայտարարությունը չկատարվեր Ռուսաստանի եւ Իրանի առարկությունների պատճառով: Առանձնացում հնարավոր ռազմական օպերացիայի Իդլիբ վճռական կապակցությամբ Թուրքիայի հետաձգվում է առնվազն հաղթել ժամանակը եւ քայլեր, որոնք պետք է նետված է դաշտում:
Իդլիբի ապագայի հետ կապված մի շարք սցենարներ են գտնվում : Ռուսասան եւ դաշնակիցները Թուրքիայից պահանջում են հետ քաշվել դիտարկման կետերից, որից հետո էլ Իդլիբին ուղված մասշտաբային գործողություն սկսել: Թուրքիան փորձում է այլընտրանքային սցենարներ գտնել:
Հավանական մարդկային ճգնաժամի դեմ Թուրքիան իրեն հավատարիմ խմբերի հետ միասին, Իդլիբի կենտրոն մտնելով, տարածքում անվտանգ միջավայր ստեղծելն է, որն էլ ամենադրական սցենարն է: Ընդդիմադիրների ամբողջովին հողազրկոմից կանխել, եւ հավանական մարդկային աղետի դեմն առնել, ՊԿԿ-ՅՊԳ ընթացքից օգտվելու եւ քաղաքական շահեր չձեռքբերելու առումով կարեւոր զարգացում կլինի: Իդլիբին հավանական գործողության շրջանակում ՊԿԿ-ի Սիրիայում ճյուղն էլ է կարեւոր դեր խաղում: Հատկապես Իրանին հավատարիմ զինված ուժեր եւ Հըզբոլահի տարածքում Սիրիայի ժողովրդավար ուժերին հավատարիմ զինվորներին են ուսուցանում: Նրանք էլ նույն կերպ պլաններ ունեն: Աֆրինում ճակատ բացել եւ կրկին Աֆրինը գրավեոլւ նման: Թուրքիան պետք է պրոակտիֆ վարվի եւ չտույլատրի՝ եղավ ավարտվեցներին:
