تکنالوژی آلینگنده مدنیت هم آلینه دی می؟

تکنالوژی آلینگنده مدنیت هم آلینه دی می؟

تورکیه و اسلام عالمیده مدنیت و تکنالوژی کبی اصطلاحلر و بو اصطلاحلرگه قنده ی قیلیب یانداشووی بوییچه ایککی عصردن بیر تارتیشوو موجود. تکنالوژی توغریسیده تارتیشوو یقین پیتلرده کوپه ییب بارگن. تکنالوژی نینگ فقط اوزی ایمس او بیلن مدنیت نینگ هم کیلگن لیگی بناً تکنالوژیدن اوزاق توریش کیره ک دیگن تارتیشوولرهم موجود.

انقره ییلدیریم بایزید بیلیم یورتی سیاست علملر فاکولته سی باشلیغی پروفیسور قدرت بلبل نینگ موضوع بیلن تیگیشلی یازووینی تقدیم ایته میز.

اولاً بو تارتیشوونینگ ینگی فقط تکنالوژی توغریسیده بولگنینی توشونمس لیک کیره ک. بو تارتیشوو در حقیقت غربدن نیمه آلیش/ نیمه آلمسلیک بیلن تیگیشلی دیر. موضوع عثمانلی پیتیده گی مادی آلغه باریش، اخلاقی اوزگریش (سعید حلیم پاشا)، حرص – مدنیت (ضیا گوک آلپ)، حقیقی مدنیت، صنایع مدنیتی (جلال نوری) کبی فرقلی اصطلاحلر بیلن تورلی یازووچیلر تاتیشگن دیر.

بو موضوع نینگ چوکاتینی عاکیف نینگ شو شعری تعیین قیلگن دیب ایتیش ممکن.

آلینگلر غرب نینگ علمینی صنعتینی

انچه وقت اجره تیب زحمت قیلینگ

چونکه بولر بولمه ی یشش قیین

چونکه ملتی یوق علم و صنعت نینگ

مشروطیت پیتیده گی بیر قطار ملیتچی متفکرلر اینیقسه اسلامچی متفکرلرنینگ یانداشوولری غرب نینگ علمینی آلیب اخلاقینی آلمس لیک و اولرگه خاص مدنیتنی آلمس لیک شکلیده دیر. (بو توغریده گی فکرلریم اوچون "غرب بیلن تیگیشلی بیر جایگاه" آتیده گی مقاله لریم گه مراجعه قیلیشینگیز ممکن. )

کیینچه لیک ایسه عاکیف و باشقه لری غربنی توزوک بیر شکلده اوقیالمه گن لیکلری بیلن عیبلنگنلر. مین عاکیف گه حق سیزلیک بولگنینی اویله یمن. چونکه عاکیف نینگ قوییده گی تنقیدلرنی کوتمه گنینی تخمین ایته من.

تکنالوژی-مدنیت مناسبتی

تکنالوژی ایشلب چیقریلگن جمعیت نینگ مدنیتینی انعکاس بیرماقده دیر. انسان قیته دن قوریش، ایجاد ایتگن سنی ذکاوت تکنالوژیسی، ایچیده بولگن مدنیتدن مستقل اویلشی ممکن می؟ غرب مدنیتینی ایتمه یمن. ایندی بو تکنالوژی لر چین کبی غربدن تشقری جمعیتلرده هم ایشلب چیقریلماقده دیر.

بناً فقط دشمن اردولرینی ایمس، آتیلگن صورتده منطقه ده گی یوز مینگلب تینچ اهالینی، نباتاتنی، جانلی هرنرسه نی یوق قیلیب تشله گن، قیلگن تخریباتی باعث آتیلگن جایلرگه هیچ بیر نرسه اوسمه یه دیگن وضعیت گه کیلتیرگن اتوم بمب نی، اونی جاپان گه آتگن ذهنیتدن تشقری اویلش ممکن می؟

بو مفکوره گه قرشی قانونی سلطان سلیمان نینگ فکری، فرقلی بیر تکنالوژی – مدنیت مناسبتی گه مثال بیریش ممکن. قانونی سرای نینگ صحنیده گی چومالی (مورچه) لرنینگ درختلرنی قوریتیشیدن ناراحت بولماقده دیر. لیکن چومالی لرنینگ هم جانی بولگنینی فکر قیلیب بیر شعر آرقه لی شیخ الإسلام ابوسعود گه سوره یدی.

میوه درختلرینی اوره ب آلگن چومالی

ضرر بارمی چومالی نی یوق قیلگنده

ابوسعود افندی شعر بیلن جواب بیریب فرقلی بیر تکنالوژی – مدنیت مناسبتی نینگ اوچون انیق جواب بیرگن بوله دی.

ایرته حق نینگ قاشی گه بارگنده

سلیماندن حقینی آله دی چومالی

بو ایککی مفکوره یراته دیگن تکنالوژی و بو تکنالوژی انسانلیک نی آلیب بارگن جای البته متفاوت بوله دی.

تکنالوژی بیلن کیلگن بیگانه لشیش هم بحث بولیشی کیره ک بولگن موضوعلردن دیر.

قیسی تکنالوژی؟

تکناولوژی البته مدنیت بیلن مناسبتی بار. فرقلی مدنیت لرنینگ برچه تکنالوژیک محصولاتلری نینگ یمان ایکن لیگینی اویله مس لیک کیره ک. هر مدنیت حیات نینگ احتیاجلریگه کوره تکنالوزیک محصولاتلری ایشلب چیقره دی. نیمه نینگ ضرور ایکن لیگی علیحده مسئله دیر. عموماً حیاتده انسان تورلی مدنیتدن تکنالوژی استفاده قیلماقده دیر.

بناً تورلی مدنیتلرده یراتیلگن تکنالوژی لرگه عمومی و رد قیلووچی بیر یانداشووی بولمه یدی. اوز عنعنات، مدنیت کودلریمیز دایره سیده طبیعی بیر یانداشوو ایچیده بولیش کیره ک.

"علم چین ده هم بولسه باریب آلینگیز". "حکمت مومن نینگ ییتگن مالی دیر"، دشمنینگیزنینگ قوراللری بیلن تجهیزلشینگیز" "کوچلی مسلمان ضعیف مسلماندن کوپراق خیرلی دیر" حدیث لری بیزگه تکنالوژی توغریسیده هم علاقه لی همده دقتلی بولیشیمیزنی نصیحت قیله دی. دشمنلرنینگ قورالی بیلن تجهیزلنیش بیر مسلمان اوچون ایریم بیر مملکت گه اتوم آتیشنی اوز ایچی گه آلمه یدی. تکنالوژینی آلیش نی اویله گنلر هم بونی تکلیف قیلمه یدیلر دیب اویله یمن.

نیمه تکلیف قیلینماقده؟

تکنالوژی گه سلبی قره گنلر انیق تکلیف اورته گه قویالمه یدیلر. عموماً غرب تکنالوژیسی غربنی هست قیلگن ذهنیت نینگ دوامی اوله راق کوریلماقده دیر. غرب اعتقادی، فلسفه سی، بیلیمی بیلن بیرگه لیکده قبول قیلینماقده دیر. بیر تنقیدی کوز قره ش البته بیر آگاهلیک یراتماقده دیر. لیکن علم نی چینده هم بولسه آلیش کیره ک دیگن فکرگه کوره قرانغو بیر یانداشوو دیر. بو عمومی قبول ویا رد قیلیش، بوندن مدافعه قیلووچیلرنی رادیکال نقطه لرگه آلیب باریشی ممکن. تکنالوژی تولید قیلمه گن حالده تکنالوژینی تماما رد قیلیش ایچی گه کومیلیب قالگن رادیکال افراطی بیر جمعیت یراته دی.

باشقه تاماندن کمراق تکنالوژی استفاده قیلیش ویا مسلمانانه یشب، بونگه کوره بیر تکنالوژی تولید قیلیش تکلیفی تیلگه آلینماقده. البته بو تکلیفلر مهم دیر. هرنرسه کوپراق استفاده قیلینگن بیر دنیاده کمراق استفاده قیلیش، کوپراق مصرف قیلیش گه کتته ضربه دیر. البته مسلمانلر یخشی راق مسلمانلیکنی یششی و اونگه کوره تکنالوژی یراتیشی کیره ک دیر. بو کبی تکلیفلر حیاتنی قولدن بیرمسدن مودرن اوزگریشلر بیرگه لیکده اویله گنده بیر معناسی بوله دی. لیکن دنیادن اوزینی چیتلنتیریب ایچی گه کیرگن هر قنده ی اورونیش اسلام عالمیده انچه مثالی بولگن ترورچیلیک نی بیر یول دیب اویله گن افراطی لرگه باریش خطری موجود دیر.

اسلام عالمی کوپ مصرف قیلیب کوپ تکنالوژی استفاده قیلگن لیگی اوچون شو وضعیت گه توشمه گن. کمراق تکنالوژی استفاده قیلیشنی هم امتحان قیلگن. عثمانلی دوریده 1838 بالته بندری تجارت کیلیشووی گه قدر خارجی ماللرنینگ مملکت گه کیریشی توغریسیده جدی محدودیتلر و ممانعتلر بار ایدی. هندوستانده گاندی نینگ یشیرنچی مقاومتی، امریکا قوشمه ایالتلریده امیشلرنینگ تکنالوژینی رد ایتیش یششلری معلوم دیر. کیلینگن نقطه ده هنوز هم غرب حاکمیتی و ینگی ظرفیتیدن بحث قیلاتگن بولسک دنیاگه یاپیق، مودرن اوزگریشلردن اوزاق یشش تکلیف قیلیش بیر الترناتیف یراتمه گنینی کورستماقده دیر. بو کپیتالیست تولید طرزینی کوچسیز قیلیشی ممکن. لیکن کپیتالیست بوگون غرب گه عاید بولگن لیکن ایرته گه اوزگرووچی حاکمیتنی اورته دن کوترمه یدی.

تکنالوژی قورقیشی، مخالفتی

تکنالوژی شبهه لیگی یوقاریده گی لرنینگ قالبی ایچیده بولسه انگلش ممکن. بوندن تشقری تکنالوژیدن تشقری قالیش، بیر عکس العمل لیک، جهاندن اوزینی یاپیب قوییش اوزیگه ایشانمس لیک نینگ افاده سی دیر. تکنالوژی قورقیشی ویا مخالفتی وحشی تکنالوژیدن تشقری انسانی بیر تکنالوژی تولید قیلینمس لیگینی اویلب تسلیم بولیش نی کورستماقده دیر.

نتیجه ده تکنالوِژی یراتگن خطرلر انسانلرنی یوق قیله دی دیگن تنقیدلر فقط بیزگه خاص ایمس دیر. بو تکنالوژی گه قرشی آلیب باریله دیگن بیر حرکت دیر. تکنالوژی گه قرشی تبعیض قیلمه ی عموما رد ایتیش یانداشوویده بولیش جاذب بولیشی ممکن. لیکن عملی بوله دیگن گه مخالف بولیب خیالاتی حل یولی کورستیش ممکن بولگن حل یوللرینی هم یوق قیله دی. بو یانداشوو مخالفت قیلینگن هرنرسه نی رشد بیریشی ممکن بوله دی.       

انقره ییلدیریم بایزید بیلیم یورتی سیاست علملر فآقولته سی باشلیغی پروفیسور قدرت بلبل نینگ موضوع بیلن تیگیشلی یازووینی تقدیم ایتدیک.