هندوستان و پاکستان اورته سیده گی معما باره سیده تحقیق یازوو

بو هفته، 20 ییل آره‌دن سونگ هستوي قورالگه ایگه‌ بولگن هندوستان و پاکستان آره‌سیده توقنه‌شوو  بیلن قرشی – قرشی گه قالدی. هندوستان نینگ نظارتی آستیده بولگن کشمیر حدودیده 44 نفر هند حربيسی اولدیریلگنلیگی سببلی، هندوستان هوا کوچلریگه عاید حربي اوچاقلر کشمیر نینگ پاکستان تامانیده‌گی حدودلرگه هجوم اویوشتیردی.

پاکستان درحال بو هجومگه جواب صفتیده هندوستانگه عاید ایکّی حربي اوچاقنی اوریب توشیردی. شونینگدیک، اوریب توشیریلگن حربي اوچاق نینگ اوچووچیسی پاکستان تامانیدن قولگه آلیندی. بیر نیچه‌ کون اوتیب پاکستان اسیرگه آلینگن حربي پیلوتنی هندوستانگه قَیتریب بیردی.

اوشبو انقراض کشمیر منطقه‌سی معماسیدن کیلیب چیقدی. کیلینگ ایندی، کشمیر معماسی نینگ اصل ماهیتی نیمه‌ده ایکنلیگیگه بیر نظر تشله‌یلیک.  

انقره ییلدیریم بایزیدعالی بیلیم یورتی سیاست علملر فاکولته سی باشلیغی پروفیسور قدرت بلبل نینگ موضوع بیلن تیگیشلی یازووینی تقدیم ایته میز.

انگلیسلر نینگ قدیمي سیاستی…

قیزیل تنلی خلق آره‌سیده مشهور بولگن بیر نقل بار: "اگر بیر دریاده ایکّی بلیق اوریشه‌یاتگن بولسه، بیرآز اوّل اوشه‌ ییردن البته‌‌ بیر انگلیس اوتیب کیتگن بوله‌دی…."

انگلستان قوشینلری اوّلراق باسیب آلگن کشمیر منطقه‌سیدن چیقیب کیته‌یاتگنلریده، کیینگی دورلرده منطقه‌گه آسانراق کیریب آلیش اوچون، جوده‌ کوپ سیاسي معمالرنی اورنه‌تیب کیتگنلر…

هندوستان منطقه‌سی اصلیده بیر مینگلمچی ییللر نینگ باشیدن اعتباراً 1857 ییلگه قدَر، تخمیناً 700 ییل مابینیده‌ تورکيزه‌بان سلطانلر تامانیدن باشقه‌ریلیب کیلینگن. بابوريلر سلاله‌سیدن بولگن بهادر شاه نینگ 1857 ییلده انگلیسلرگه مغلوبیتگه اوچره شی نتیجه‌سیده هندوستان دولتی انگلیسلر نینگ قول آستیگه اوتدی. عصرلر دوامیده‌ اوز تیلی، دینی و مدنیتی بیلن هم‌جهت بولیب یشه گن هندوستان دولتی، انگلیسلر نینگ 90 ییللیک باشقروویدن سونگ هندوستان، پاکستان و بنگلدیشش بولیب اوچ دولتگه بولیندی. حاضرگی کونگچه انگلیس تیلی هندوستان، پاکستان و بنگلدیش نینگ رسمي تیلی بولیب حسابلنه‌دی.

والی نینگ قراری بیلن هندوستانگه باغلنگن منطقه‌…

1947 ییلده هندوستان و پاکستان مستقل دولت صفتیده بولینر ایکن،  خلقی نینگ کوپچیلیگی مسلمان بولگن منطقه‌لر پاکستانگه، خلقی نینگ کوپچیلیگی هندو بولگن منطقه‌لر ایسه هندوستانگه بیریلدی. کشمیر منطقه‌سیده‌گی خلق نینگ 90% فایزی مسلمان بولیشیگه قره‌مه‌ی، انگلستان تامانیدن پاکستانگه بیریلمه‌دی. کشمیر خلقی اوز کیله‌جگینی اوزی حل قیلسین دیگن سیاست بیلن اوز حالیگه تشلب قوییلدی. اوشه‌ کونده‌ن باشلب بوگونگی کونگه قدَر دوام ایتیب کیله‌یاتگن کشمیر معماسی نینگ اصل سببی خودّی منه‌ شو سیاست بیلن باغلیق. چونکه‌، 1947 ییلی اوتکزیلگن رفراندومده کشمیر خلقی نینگ کوپچیلیگی پاکستانگه قوشیلیش اوچون رای بیرگن بولیشیگه قره‌مه‌ی، جریان عموماً باشقه‌چه عملگه آشدی. کشمیر منطقه‌سی نینگ هندو دینیگه منسوب شهزاده (والی) سی محرا‌ج هری سینگ کشمیرنینگ هندوستانگه قوشیلیشی حقیده قرار قبول قیلدی. کشمیر خلقی حاکم نینگ قراریگه قرشی چیققنیده او هندوستاندن یاردم طلب قیلدی. بو نینگ نتیجه‌سیده هندوستان عسکرلری نینگ کشمیرگه کیریب کیلیشی آرتیدن پاکستان عسکرلری هم کشمیرگه کیریب کیلدی. نهایت، 1947 ییلی ایکّی دولت اورته‌سیده ایلک بار اوروش صادر بولدی.

اوروش و حاضرده‌گی وضعیت…

هندوستان بیلن پاکستان اورته‌سیده‌گی دستلبکی اوروش بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی نینگ تشبثلری نتیجه‌سیده 1949 ییل نینگ جنوری آییده اوز نهایه‌سیگه ییتدی. بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی نینگ اورته‌مچیلیگیده امضالنگن اوزارا تینچلیک شرطنامه‌سیگه کوره‌، هر ایکّی دولت کشمیر منطقه‌سیدن اوز عسکرلرینی آلیب چیقیب کیتیشی و کشمیر نینگ کیله‌جگی بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی نظارتیده اوتکزیله‌دیگن رفراندوم نتیجه‌سیده انیقلنیشی ریجه لندی. لیکن، هندوستان حکومتی نینگ اوشبو رفراندومگه قرشی چیققنلیگی سببلی رفراندوم شو کونگه قدَر عموماً اوتکزیلمه‌دی. هندوستان حکومتی کشمیر منطقه‌سی نینگ اوز نظارتی آستیگه آلگن قِسمینی "جمو کشمیر" دیب ناملب هندوستانگه قوشیب آلدی. پاکستان هم اوز نظارتی آستیگه آلگن قِسمینی "آزاد کشمیر" دیب ناملب خودمختار ستا‌توسینی بیردی. هندوستان و پاکستان کشمیر منطقه‌سیده‌گی کیلیشماوچیلیک نتیجه‌سیده 1965 و 1999 ییللرده اوروش گه باشله‌دیلر. بوندن تشقری 1962 - ییلده یوزه‌گه کیلگن چین-هندوستان اوروشی نتیجه‌سیده کشمیرنینگ بیر قِسمی چین نینگ نظارتی آستیگه اوتدی. حاضرگی کونده‌ کشمیر منطقه‌سی نینگ 45 فایزی هندوستان، 35 فایزی پاکستان و 20 فایزی ایسه چین نینگ نظارتی آستیده.

انگلستان یراتگن معمالر طفیلی کشمیر منطقه‌سیده بوگونگه قدَر 100 مینگدن زیاد انسان وفات ایتدی. 1،5 میلیون انسان ایسه کشمیرنی ترک ایتیشگه مجبور بولدیلر.

معمانی قنده‌ی حل قیلیش ممکن؟

بو نینگ اوچون اوّلا بار حاضرگی کونده‌ منطقه‌ده موجود بولگن سیاسي بحراننی برطرف ایتیش کیره‌ک. هندوستان، پاکستاننی تروریزمگه کمک بیرگنلیکده عیبله‌ماقده. شو سببلی، هندوستان بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی خوفسیزلیک کینگشیگه مراجعت قیلیشی ممکن. لیکن، اوزباشیمچه‌لیک بیلن کشمیرگه قره‌ته‌‌ حربي هجوم قیلیشی توغری ایمس. پاکستان ایسه، تروریزمنی یوق قیلیش اوچون هر قنده‌ی همکارلیککه تیار ایکنلیگینی ایتدی. بونینگ اوزی پاکستان نینگ تینچلیک یولیده‌گی کتّه‌ قدملریدن بیری بولیب حسابلنه‌دی.

پاکستان دولتی کشمیر معماسینی حل ایتیش اوچون بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی خوفیسلیک کینگشی تامانیدن 1948 ییلده آلینگن رفراندوم قراری نینگ عملگه آشیریلیشینی طلب قیلماقده. هندوستان ایسه کشمیر اهالیسی نینگ کوپچیلیگی مسلمان بولگنلیگی طفیلی رفراندومنی اوتکزیشگه قرشی بولیب کیلماقده. شو سببلی، هندوستان تامانی کشمیر منطقه‌سینی حربي کوچ بیلن نظارت قیلیب توریشنی دوام ایتتیرماقچی. تورکيه ایسه، بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی خوفیسلیک کینگشی تامانیدن ریجه‌لنگن رفراندوم نینگ عملگه آشیریلیشینی قوللب - قوّتله‌ماقده.

اوزاق ییللردن بیری دوام ایتیب کیله‌یاتگن توقنه‌شوولر نینگ اوزی شونی کورسه‌ته‌دی کی، خلق نینگ اوز ایسته گی بولمه‌ی توریب، معما حل بولمه‌یدی. کشمیر خلقی، اوزی نینگ ایرکین اراده‌سینی حسابگه آلمه‌ی هندوستان، پاکستان دولتلری نینگ آلگن قرارلریگه یاکه اوچینچی تامانلر نینگ آلگن قرارلریدن عموماً ناراضی. شو سببلی معمانی حل قیلیش نینگ اینگ توغری یولی کشمیر خلقی نینگ ایرکین اراده‌سینی اوشبو معما نینگ حل قیلینیشیده رول اوینا‌شیگه امکان یره‌تیشدیر.

بو نینگ اوچون اوّلا بار رفراندوم اوتکزیلیشی کیره‌ک. لیکن، کشمیر خلقی نینگ پاکستانگه یقین بولیشی طفیلی هندوستان بو رفراندومگه قتّيق قرشیلیک کورسه‌تماقده.

ایکّینچی بیر وریانت ایسه، کشمیر نینگ مستقل بیر دولت ستا‌توسیده تن آلینیشی. لیکن، هندوستان و پاکستان بو ییچیمگه قرچی چیقیشی انیق.

تورکيه جمهوریتی ایکّی خلق اورته‌سیده قان توکیلیشینی توخته‌تیش، اوزارا ضررلر و کوز-یاشنی تیندیریش طرفداری. اگرده‌ هر ایکّله‌ دولت طلب قیله‌دیگن بولسه اورته‌مچیلیک قیلیشی کبی تکلیفلرینی دایما تکرارلب کیلماقده. تورکيه بو معماگه باشقه‌ دولتلرگه اوخشه‌ب سیاسي منفعت اوچون ایمس، بلکه‌ معما نینگ عدالتلی حل قیلینیشینی خواهله‌گن حالده یانداشماقده. اگرده‌، هندوستان و پاکستان کشمیر معماسینی فقط‌گینه ایکّله‌ دولت نینگ ایچکی مسأله‌سی صفتیده کورگن حالده، اوزلری حل ایتیشی ممکنلیگینی ادعا قیله‌دیگن بولسه جوده‌ خطا قیلگن بوله‌دی. چونکه‌ هر ایکّله‌ دولت نینگ قوللب-قوّتلنیشی نتیجه‌سیده کشمیر معماسی الّه‌قچان جهان شمول معماگه ایلنیب قالدی. مثال اوچون، اسرائیل نینگ آخرگی پیتلرده هندوستانگه قورال-اسلحه‌ ساتیشی، امریکا قوشمه ایالتلری نینگ ایسه چینگه ضربه‌ بیریشی، هندوستاننی قوللب قوّتلشی، شونینگدیک چین نینگ پاکستاننی هر تامانلمه قوللب قوّتلشی بونگه یقّال دلیل بولیب حسابلنه‌دی. بو کیتیشده هر ایکّله‌ دولت اوستیدن آلیب باریلگن گلوبا‌ل سیاست نتیجه‌سیده کشمیر منطقه‌سی جوده‌ کتّه‌ ضرر کوریشی انیق. اگرده‌ بونده‌ی ضررنی آلدینی آلیش مقصدیده هر ایکّله‌ دولت عاقلانه سیاست بیلن معمانی حل قیلیشگه کیریشه‌دیگن بولسه اوّلا منطقه‌گه تینچلیک و برقرارلیک کیله‌دی. بو نینگ نتیجه‌سیده برقرار بولگن هر ایکّی دولت نینگ رواجلنیشی تیزلشه‌دی، قاله‌ویرسه اوز خلقلریگه سیاسي، اقتصادي، اجتماعي، مدني و ملکی ساحه‌ده ثمره‌لی فایده‌لر آلیب کیله‌دیلر.        

انقره ییلدیریم بایزید عالی بیلیم یورتی سیاست علملر فاکولته سی باشلیغی پروفیسور قدرت بلبل نینگ موضوع بیلن تیگیشلی یازووینی تقدیم ایتدیک.