سفرنامه 4
برنامه

مېن سېرانمن. تورکيهنی کشف اېتیش اوچون باشلهگن بو هیجانلی سیاحتیم نینگ بیرینچی منزلی استانبول بولدی. شهر نینگ مرکزیدهگی تکسیمده هوتلده توریبمن. بیرینچی کون، تکسیم میدانینی و استقلال کوچهسینی ایلندیم. بو یېرده کشف قیلهدیگن شونچهلیک کوپ جای بارکی! کېچهسی یخشیلب اوخلب قوّت توپلهدیم و اېندی هر بیر دقیقهنی تولیق یششگه قرار قیلدیم.
اېرتهلب وقت بو گوزل منطقهنی کشف اېتیشگه قرار قیلدیم. تکسیم میدانی، استانبول نینگ یورهگی دېب اتلهدیگن و هم تاریخي، هم مدني جهتدن کتّه اهمیتگه اېگه مرکز. شهرنینگ تورلی نقطهلرینی بیر-بیریگه باغلهیدیگن بو میدان، نهفقط اوچرهشیش نقطهسی، بلکه تورکيه نینگ مودرنلشوو و اجتماعي اوزگریش جریانلریگه گواه بولگن جای. جمهوریت یادگارلیگی جایلشگن بو میدان، ملي کورهش روحینی و جمهوریت نینگ قدریتلرینی رمزي افادهلهیدی. اطرافیدهگی رستورانتلر، قهوه و صنعت مسکنلری بیلن هم محلي اهالی نینگ، هم سیاحلرنینگ سېویملی توختش جایلریدن بیری بولگن تکسیم، استانبول نینگ اوتمیشی، بوگونی و کېلهجگی اورتهسیده گویا کوپریک وظیفهسینی کورهدی.
میدانگه یېتیب کېلگنیمده، کون نینگ ایلک نورلری بیلن باشلنگن جانلنیشنی حس قیلیش عجایب اېدی. عینِ مرکزیده کوتریلیب تورگن جمهوریت یادگارلیگیگه قرهگن پیتیمده، هم تاریخگه، هم بو شهر یورهگیگه تېگینهیاتگنیمنی حس قیلدیم. میداننی ایلنیب یورگنیم پیتده، اولتیرغاچده اوتیرگن کېکسه بیر آدم دقتیمنی تارتدی. قولیده عصاسی بیلن، جیم جمهوریت یادگارلیگیگه قرهب اوتیرردی. یانیگه باریب سلام بېردیم و اوتیریشگه رخصت سوردیم. یېنگیل جیلمهییب، "البته اوتیریشینگ ممکن بالهم،" دېدی.
بیر مدت جیم بیرگه اوتیردیک. کېین، کوزلرینی یادگارلیکدن اوزمهگن حالده، "بو یادگارلیکنی هر کورگنیمده کوزلریم یاشلنهدی،" دېدی. قیزیقیب سوردیم، "نېگه عمکی؟" کوزلری اوتمیشگه تیکیلیب قالگندېک گپیره باشلهدی:
"جمهوریت یادگارلیگی فقط تاش و برونزدن عبارت اېمس، بالهم. او، بو یېرلرنینگ مستقللیک کورهشینی، خلق نینگ غیرتینی و مصطفی کمال بیزگه هدیه اېتگن آزادلیک قدریتلرینی افادهلهیدی. مېن یاش باله پیتیمده آتهم ایتیب بېرردی؛ اوروش ییللریده بو یېردهگی همه سفربر بولگن اېدی. بو میدان، اوتمیشده توپلر و میلتیقلر عکس-صدا بېرگن جای اېدی. اېندی اېسه بو یېرده تینچ-خاطرجمع یشهیدیگن کولیب تورگن آدملرنی، امیدگه توله قدملرنی اېشیتهسن."
سوزلری مېنی چوقور تأثیرلنتیردی. ایتگنلری، ایلگری اوقیگنلریم بیلن مییهمده بیرلشدی و جمهوریت یادگارلیگیگه بولگن قرهشیم ینهده چوقورلشدی. بو یادگارلیک، تکسیم میدانی نینگ عینِ مرکزیده جایلشگن و استانبول نینگ رمزي بنالریدن بیری صفتیده اجرهلیب تورهدی. 1928 ییلده ایتاليالیک هیکلتراش پیترو کانونیکا تامانیدن یرهتیلگن بو اثر، تورکيه جمهوریتی نینگ تشکیل تاپیشینی و آزادلیک اوروشی نینگ قهرمانلرینی شرَفلهیدی. برونز و تاشدن یسهلگن یادگارلیک، هم بدیعي، هم تاریخي قیمتگه اېگه.
جمهوریت یادگارلیگی آلدیده اوتیریب اونگه قرهگن پیتده، هم اوتمیش نینگ ایزلرینی، هم تورکيه نینگ کېلهجککه بولگن امیدلرینی حس قیلیش ممکن. اطرافیده صورتگه آلهیاتگن سیاحلر، یوریب اوتهیاتگن محلي اهالی و میدان نینگ دینامیزمینی عکس اېتتیرووچی تدبیرلر، بو جاینی هر دایم جانلی توتیب تورهدی. اېرته نینگ ایلک ساعتلریده اېسه میدان انچه تینچ و آسایشته محیطگه اېگه اېدی؛ بو اېسه مېن اوچون یادگارلیکنی باتفصیل اورگنیش اوچون اېنگ قولهی وقت اېدی.
کېکسه آدم بیلن خیرلشدیم و ینه بیر آز میداننی ایلندیم. اطرافدهگی قهوهخانهلردن بیریگه اوتیریب ینگی دَملنگن تورک چایی بیلن یېنگیل ناشتا قیلدیم. سونگ، قدملریمگه یونهلیش بېردیم و استقلال کوچهسی تامان یوروییش گه باشلهدیم.
استقلال کوچهسی نینگ هر ایکّی تامانیده جایلشگن تاریخي بنالر، قهوهخانهلر، بوتیک دوکانلر عجایب کورینردی. تراموای نینگ تیمیر یوللرده سېکین حرکتی اېسه کوچهگه نوستالجیک بیر توس بېرردی. سېکین یوریب باررکنمن، تار کوچهلردن بیریگه بوریلیب گلاتهسرای لیسهسی نینگ یانیدهگی مشهور گل کوچهسیگه کیردیم. سقفتیدن آسیلیب تورگن چیراقلر و نفیس معمارچیلیگی بیلن بو جای، گویا باشقه بیر دورگه سیاحت قیلگندېک اېدی.
کېین نویزاده کوچهسیگه یونهلدیم. اېرتهلبکی سکونتده تار کوچهلرده ایلنرکن، بو یېر نینگ کېچهلری قندهی بیرهم مسکنیگه ایلنیشینی تصور قیلمسدن اوزیمنی توته آلمهدیم. استقلال کوچهسیگه قَیتگنیمده، رنگبرهنگ جایلر و دوکانلرنینگ ویترینلریدن ییرهلهیاتگن یاقیملی ایسلر آرهسیده ادهشیب قالگندېک اېدیم.
اوشه پیتده بیر موزقیماقچی نینگ آلدیده توپلنگن کیچیک بیر ییغین دقتیمنی تارتدی. آق کییم کيگن، باشیگه قلپاق کيیب آلگن بیر آدم، قولیدهگی اوزون موزقیماق کورهکچهسی بیلن اطرافگه قووانچ اولشردی. توختهب کوزهته باشلهگنیمده، موزقیماقچی مېنی پَیقهدی. یوزیده کتّه تبسم بیلن، "مرحمت یاش خانم! قَیسی موزقیماقنی تاتیب کورماقچیسیز؟" دېب سوردی.
هیجان بیلن ییر توتی و شکلاد دیدیم. لېکن ایش نینگ بو قدَر عادي بولمسلیگینی اوشه آن توشونمهگن اېکنمن! موزقیماق کلاهینی اوزهتدی، عینِ آلیش عرفهسیده تېزده تارتیب آلدی. اطرافدهگیلر قهقهه آتیب کولیشدی. کورهکچه بیلن موزقیماقنی هواگه کوتریب بیر نېچه مرته ایلنتیریب آلدی، کېین کلاهگکنی ینه اوزهتدی. ینه خودّی توتهی دېگنمده کلاه گکنی ینه بیر بار قاچیریب قالدی!
کولهوېریب قارنیم آغري باشلهگن بیر پیتده، "بو سفر توتیب آله من،" دېیه اوزیمنی تیارلهدیم. اما ینه موفقیتسیزلیککه اوچرهدیم. نهایت کلاه گکنی قولیمگه بېرگنینی اویلهدیم، لېکن بو سفر کلاه نینگ بوش اېکنلیگینی پَیقهدیم! موزقیماقچی قهقههلر آستیده موزقیماقنی تېسکری اوگیریب کلاه گک نینگ اوستیگه قویدی و "مه، بو سفر قاچیرمسلیگینگ کېرهک،" دېدی.
نهایت موزقیماقنی آلگنیمده، اطرافدهگیلر آلقیشلر بیلن بو قووناق لحظهگه همراه بولیشدی. یېنگیل اېگیلیب، "استقلال کوچهسیدن موزقیماق آلهیاتگن بولسنگ، بوندهی تماشاگه تیار توریشینگ کېرهک!" دېدی.
موزقیماقنی یېرکن، حاضرگینه باشیمدن اوتگن بو یاقیملی خاطرهنی اویلهدیم. استقلال کوچهسی نهفقط تاریخي بنالری، قهوهخانهلری و دوکانلری بیلن، بلکه شوندهی قووناق خاطرهلر بیلن هم توله اېدی. بو کوچه، قووانچ و حیاتنی تولهقوانلی یشته آلهدیگن جای اېدی.
کېینگی بولیمده، استقلال کوچهسیده دوچ کېلگنلریم، باشیمدن اوتگنلر و حس قیلگنلریمنی سیزلر بیلن باهم کوریشده دوام اېتهمن. اوشهنده کوریشگونچه خیر!