غرب بیلن علاقه لی اوچ فرقلی فکر

سونگگی ایککی یوز ییللیک تاریخگه قره گنده عثمانی دولتی, جمهوریت دوری و معاصر متفکر لر نینگ عموماً غرب بیلن علاقه لی قنده ی بیر فکر ایگه سی بولیشی کیره ک ایکن لیگی توغریسیده باش قاتیریب کیلگن لیکلری کورینماقده. تنظیمات دوری, غرب مدنیتی, اوروپا بیرلیگی و سونگگی پیتلرده ایسه جهانی له شیش توغریسیده گی بحث و مناظره لرنینگ اوزی هم, اساساً غرب گه قرشی قنده ی بیر فکر ایگه سی بولیش کیره ک ایکن لیگی باره سیده گی نظر لرنینگ معلوم بیر قسمی نی تشکیل ایتماقده.       

عثمانی دولتی نینگ سونگگی دور لریده متفکر لرنینگ غرب و غرب مدنیتی توغریسیده اساساً اوچ فرقلی فکرگه ایگه ایکن لیک لری کورینماقده.  تسلمیتچیلیک اوله راق قبول قیلیشی میز ممکن بولگن ایلک فکر بوییچه اینگ مهم مثال اوشه دور نینگ اجتهاد مجله سی ایگه سی و یازوچی سی عبدالله جودت نینگ فکریدن عبارت.  عبدالله جودت بیرته گینه مدنیت نینگ موجود ایکن لیگی نی بیلدیرگن.  او اوشبو مدنیت نینگ ایسه غرب مدنیتی دن عبارت ایکن لیگی نی معلوم قیلگن.  عینی دمده اونینگ فکریچه غرب مدنیتی نی یخشی و یمان تامان لری بیلن قبول قیلیش کیره ک. بونده ی بولمس لیگی تقدیرده, یوق بولیب کیته میز. 

ایککینچی فکر نی ایسه رد ایتووچی فکر اوله راق قبول قیلیش ممکن. شونده ی قیلیب اوشبو فکر گه ایگه تامان لر غرب نی برچه یمانلیک لرنینگ مرکزی اوله راق قبول قیلماقده. 

اوچینچی فکر نی ایسه یخشی نیتلی یاکه اوزیگه ایشانچ اوله راق قبول قیلیشی میز ممکن.  اوشبو فکر گه ایگه تامان لرنینگ غرب نینگ امپریالست سیاست لری نی ایسدن چیقریشی ممکن ایمس.  عینی دمده اوشبو تامان لر تسلمیتچیلیک و رد ایتووچیلیک اورته سیده بیر فکرگه ایگه.  اوشبو فکر دایره سیده غرب دن خفه لیگی میز سببلی غرب نینگ یخشی تامان لری و اوز منفی تامان لری میز نی کوره آلمس لیگی میز گه توسیق بولیشی میز طلب قیلینماقده.  اوشبو فکر نینگ انیق مثالی بیرینچی دنیا اوروشی جریانیده عثمانی دولتی صدراعظمی سید حلیم پاشا تامانیدن آلیب باریلگن سیاست لرده کورینگن وضعیتده.  سید حلیم پاشا, برچه قیین چیلیک لر گه قره مسدن شرق بیلن غرب نینگ بیر یقه دن باش چیقریشی و بیر بیرلری نی تنیشی کیره ک ایکن لیگی نی بیلدیرگن.  شرق بیلن غرب اورته سیده گی مخالفت بوییچه فقط گینه غرب عیبدار ایمس. اوشبو موضوع توغریسیده شرق نینگ هم البته که عیبی بار سید حلیم پاشا گه کوره.  صدر اعظم سید حلیم پاشا, تعصب نامیده گی کتابی نی یازیشیده گی اساسی مقصد نینگ ایککی جمعیت اورته سیده گی دشمنلیک و کین نی آرتیریش ایمس, بلکه اولر نینگ بیر یقه دن باش چیقریب یشش گه مجبور ایکن لیگی نی کورسه تیب بیریش و یخشی علاقه لر قوریش گه مانع بولیاتگن فکتور لرنی یوق قیلیشدن عبارت ایکن لیگی نی بیلدیرگن. 

ناتوغری فکر لر و نتیجه لری

اوشبو موضوع فقط گینه تاریخده بحث ایتیلیب کیلینگن بیر مسئله دن عبارت ایمس.  حتی حاضرگی کونده ینه ده جدی راق بیر شکلده دوام ایتماقده.  بوگونگی کونده جهانی له شیش مسئله لری گه قره گنده, شرق, غرب, شمال و جنوب نینگ جغرافی جهتدن قییردن باشلب قییرگه قدر دوام ایتیاتگن لیگی آلدینگی دیک اونچه لیک اهمیت ایگه سی ایمس.  جهان انچه کیچیک بولیب قالگن.  ایندی کیچیک بیر جغرافیه نینگ دنیا دن اوزاق اوز فرهنگی بیلن اوز باشیمچه یششی انچه قیین. 

حاضرگی کونده غربده میلیونلب کوچمنچی و مسلمان یشه ماقده.  جغرافی اوله راق غرب نینگ تشقریسیده یشیاتگن جمعیت لرنینگ غرب گه تیگیشلی فکر لری نی بیر تامانگه قویب اوشبو موضوع نی بهالنتیریشی میز ممکن.  غرب جمعیتی ایچیده یشیاتگن کوچمنچی لر و مسلمان لر بوییچه مسئله نینگ بهالنتیریلیشی تقدیرده, موضوع نینگ یخشی درک ایتیلیشی نینگ ممکن ایکن لیگی سببلی غربده گی جمعیت نینگ بهالنتیریلیشی کیره ک. غرب نینگ تشقریسیده گی جمعیت لرنینگ غرب بیلن علاقه لی مفکوره لری نینگ قوییده گی اوچ فکردن عبارت ایکن لیگی نی معلوم قیلیشی میز ممکن. 

حاضرگی کونده غربده یشیاتگن کوچمنچی و مسلمانلر اورته سیده, عثمانی دولتی دوریده بولگن لیگی دیک تسلیمیتچی و رد ایتووچی مفکوره نینگ کینگ قولاچ یاییب کیتگن لیگی کورینماقده.  شونده ی قیلیب مغلوبیت روحی بیلن انسان لرنینگ افراطی تسلیمیتچی یاکه رد ایتووچی بیر وضعیتگه کیلیب قالگن لیک لری کوزگه تشلنماقده. 

کورینیشده آسترالیا, کانادا و امریکا قوشمه ایالتلری سنگری اولکه لرده فرقلی فرهنگ ایگه سی کیشی لر ایرکین بیر شکلده حیات کیچیرماقده.  شونده ی قیلیب اوشبو اولکه لرده یشیاتگن مهاجر لر و مسلمان لر خوددی شوو جغرافیه خلقی گه اونچه لیک عکس العمل کورستمیدی.  اوروپا ده ایسه, اولکه لرنینگ باسیم لری و تبعیض سیاست لری سببلی تسلیمیتچی و رد ایتووچی فکر لرنینگ کوپراق ایکن لیگی کوزگه تشلنماقده.  اوشبو اولکه لرده یشیاتگن مهاجر لر و مسلمان لر اوز فرهنگ لری و عقیده لری بیلن حاضرگی کونده حیات کیچیریاتگن جغرافیه جمعیتی نینگ ارزش لری و مذکور دولت لرنینگ باسیم لری اورته سیده قالیب کیتگن لیک لری اوچون تسلیمیتچیلیک یاکه رد ایتووچیلیک فکری نی قبول قیلیب آلگن وضعیتده. 

رد ایتووچیلیک فکری گه ایگه انسان لر اوز فرهنگ لری نی قبول قیلرایکن, حاضرگی کونده یشیاتگن جمعیت لرنینگ ارزش لری نی ایسه بوتونلی رد قیلماقده.  بونده ی مفکوره گه ایگه کیشی لر ایسه معلوم بیر مدت کیین حیات کیچیریب کیلیاتگن جغرافیه دن بوتونلی تجرید بولماقده.  بونده ی وضعیتده گی کیشی لرنینگ اوز اولکه لری و حاضرگی کونده حیات کیچیریاتگن جغرافیه لر گه فایده لی بولیش لری ممکن ایمس.  خوددی شونده ی انسان لرنینگ قیسقه بیر مدت کیین ترور تشکیلات لریگه قوشیلیب کیتیش لری هم ممکن.  شوباعث, افغانستان, عراق و لیبیا کبی غرب تامانیدن اشغال قیلینگن اولکه لردن تشقری, ترور تشکیلاتی داعش گه انسان لرنینگ اینگ کوپ غرب دن کیلیب قوشیلیاتگن لیگی کورینماقده. همه نرسه گه مخالفت قیلیاتگن بونده ی انسان لر اوچون ترور تشکیلات لری بیر نجات یولی اوله راق کورینماقده.  بیراق اوشبو کیشی لر انگلیس, فرانسه, آلمان و باشقه تیل لر نی جوده یخشی بیلگن یاشلردن عبارت.  ایریم لری ایسه یوقاری سویه ده تحصیل قیلگن کیشی لر.  عینی دمده اوز اولکه لری نینگ تیل لری و فرهنگ لری نی هم بیلماقده.  یخشی جهت بیریلیشی تقدیرده, غرب و همده اوز اولکه لری اوچون جوده فایده لی بوله دیگن اوشبو کیشی لر, افسوس که ناتوغری جهت بیریلگن لیک لری سببلی ترور تشکیلات لریگه قوشیلیب کیتماقده.  رد ایتووچیلیک یوق بولیشدن بولک باشقه ایشگه یره میدی.  شوباعث رد ایتووچیلیک فکری, اکثریتچیلیک نی تهدید اوله راق بهالنتیریاتگن بیر خیل بولیشگه طرفدار ایریم تامان لر بیلن بعضی غربی استخبارات تشکیلات لری طرفیدن هم حمایه لنماقده.  اوشبو استخبارات تشکیلات لری, رد ایتووچی فکر گه ایگه کیشی لرنی مسلمان اولکه لرگه یوباریش گه حرکت قیلماقده. 

غربده یشیاتگن مهاجر لر و مسلمان لرنینگ بیر قسمی ایسه تسلیمیتچیلیک فکری نی قبول قیلگن وضعیتده.  تسلیمیتچی بیر فکر گه ایگه بولیش بوییچه جمعیت و دولت نینگ باشقه برچه یول لرنی یاپیب قویشی هم اوزی گه خاص اهمیت گه ایگه.  بونده ی فکر گه ایگه کیشی لر اوتمیشده گی برچه ارزش لری نی قولدن بیریب قویگن وضعیتده.  اوز کیملیک لری نی قولدن بیریب قویگن لیک لری سببلی تسلیمیتچی فکر گه ایگه کیشی لرنینگ هم یشب تورگن جغرافیه سی گه فایده لی بولیش لری ممکن ایمس.  عینی دمده اوشبو فکر گه ایگه کیشی لر هردایم اوز فرهنگ لری نی کمسیتیب یوره دیلر.  اوشبو وضعیت نینگ اوز جمعیت لری گه قرشی افراطی بیر شکلده عکس العملی دن عبارت بولیشی هم ممکن.  خوددی شونده ی وضعیت نینگ اوزیگه مهاجر لرنینگ حاضرگی کونده یشب تورگن اولکه لرنینگ مسئول لری تامانیدن اجازت بیریلیشی تقدیرده, اوشبو کوچمنچی لرنینگ اوز وطن لری و کیین کیلیب جایلشگن اولکه لر اورته سیده گی مناسبت لرنینگ بوزیلیب قالیشی احتمالی موجود.