qarunning aqiwiti

türkiye awazi radiyosi: qarun musa eleyhissalam bilen bir qewmdin idi, uning üstige, ikkiylenning yéqin tughqanchiliq munasiwitimu bar idi. allah taala nurghun mal - mülük ata qilghanliqi üchün, qarun bayashat yashaytti, tapawiti üstün, mal – dunyasi heddi – hésabsiz idi. shunga, uning kündilik turmushi adette bimalal, erkin we nahayiti xushal ötetti.

 allah taala  qarungha xezinilerdin shu qeder köp bergen idiki, xezine we sanduqlirining achquchlirini (kötürüsh) küchlük bir jamaegimu heqiqeten éghirliq qilatti. shunga u bashqilargha qarighanda, turmushini heshemetlik ötküzetti. uning sariyida qullar we xizmetkarlar intayin köp idi. u ashundaq keyp – sapaliq turmush kechürsimu, lékin bu németlerni ata qilghan allahqa shükür qilmay, ichide: «eger keyp – sapaningmu chéki bar bolsa, men choqum shu chekke yétishim kérek» dep oylaytti.

u qedimdin tartip atun – kümüsh jahanning zibuzinniti we shan – shewkiti, turmushning asasi  we tüwrüki bolup keldi, altun – kümüsh, mal – dunyagha ige bolghan kishi zorluq – zombuluq qilalaydu, sen emes men dep, jahanda özini yoghan tutalaydu, özini héch kishige teng qilmaydu, dep oylaytti, u, bu dunyagha kelgen kishiler méning zangliq we mesxire qilishim üchünla kelgen, deytti. u yene men gep qilsam, kishiler hörmet – ikram bilen anglishi, qararlirimni boysunup ijra qilishi, manga sadaqetmen bolushi kérek, buninggha xilapliq qilghuchilar ölümge mehkum؛ men üchün xizmet qilishni rawa körmigüchiler gunahkar» dep qaraytti.

 qarunning bundaq qilishi uning ilgirikilerning izidin mangghanliqi bolup, buning ejeblinidighan teripi yoq idi. u kishilerge shepqetsiz bolup, zalimliq we zorluq – zombuluq qilatti.

emma bu baylar özlirining heywisini bir qur peseytip, turmushni, turmushning yolini bilgen bolsa, mal – dunyaghila tayinip kishilerni bash egdürgili bolmaydighanliqini, qullarning izzet – hörmitigimu ziyan yetküzüshge bolmaydighanliqini, özlirining kishilerning xeyr – saxawetlikini izdeydighan bendilerdin ikenlikini, ulargha chiqish yoli bergendila, xeyr – saxawet qilghandila, andin ularning buyruqqa itaet qilidighanliqini chüshengen bolatti.

baylar mushundaq qilghandila, andin kishilerning hésdashliqigha ériship, yamanliqtin saqlinaytti, ular peqet xeyr – saiawetke buralghandila, andin kishiler ularni qizghin söyüp, ularning etrapigha uyushatti؛ shundila allah taala ulardin razi bolup, ulargha mol németlerni ata qilatti, jennetke kirgüzetti؛ yeni ular shundaq qilghandila, andin dunya we axirette bext – saadetke érisheleytti.

lékin mal – dunyagha toymaydighan ashu zalim öktemler tili hesel, dili zeher saxta janablar bolghachqa, körünüshte hedep qoyghini bilen, emeliyette samanning tégidin su yügürtetti miskin – bicharilerning qarshiliqlirini, ézilgüchilerning eyibleshlirini körsimu körmeske, anglisimu, anglimasqa salatti.

 ene shundaq baylardin biri bolghan qarun qilche tep tartmastin eskilik qilatti, es – yadi pul tépish, bay bolushtila idi, ésil kiyimlerni kiyip, bekmu körengleytti, bashqilarning ach – yalingach qélishi bilen kari yoq idi. qewmi uning bu ehwalini körüp, uninggha yamanliqni tashlap, toghra yolgha méngish, qelbide kishilerge yaxshiliq qilidighan bir rohni peyda qilish üchün nesihet qilmaqchi bolup, uninggha:

- ey qarun, pulum bar dep unchiwala körenglep ketme, allah heqiqeten körenglep ketküchilerni dost tutmaydu. allah sanga bergen bayliq bilen axiret yurtini tiligin, dunyadiki nésiwengnimu untumighin, allah sanga yaxshiliq qilghandek, senmu (allahning bendilirige) yaxshiliq qilghin, yer yüzide buzghunchiliqni tilimigin, allah heqiqeten buzghunchiliq qilghuchilarni dost tutmaydu. – dédi. qarun:

- méning alahide bilimim bolghanliqtin bu bayliqqa érishtim, - dédi. halbuki, allah taala qarundin ilgiri ötken ümmetlerdin uninggha qarighanda téximu küchlük, toplighan (méli) téximu köp bolghan kishilerni halak qilghanidi.

qarun öz qewmining aldigha barliq zinniti bilen heshemetlik halda chiqqan chaghda, dunya tirikchilikini közleydighanlar:

- kashki bizge qarungha bérilgen bayliq bérilsichu, u heqiqeten (dunyaliqtin) chong nésiwige ige iken, -  dédi. ilimlik kishiler ulargha:

- way silerge! iman éytqan we yaxshi emelni qilghan kishige allahning sawabi yaxshidur. u sawab peqet sewr qilghuchilarghila bérilidu, - dédi.

 semimiy nesihetler qarungha kar qilmidi, tughqanchiliq munasiwetmu uning dilini yumshitalmidi, kulpetlik, pajielik ehwallarmu uninggha tesir qilmidi. shuning bilen, musa eleyhissalam axir jiddiy we qetiy halda uninggha altun – kümüshliridin sediqe bérish, kembeghellerge xeyr – éhsan qilyishni jakarlidi, uning pulliri ichide tilemchilerningmu, miskin – bicharilerningmu heqqi barliqini uninggha éniq bildürdi.

lékin, qarungha allah taala teripidin «pixsiq» dégen tamgha bésilip ketkechke, u musa eleyhissalamning bu murajietlirige zadila qulaq salmidi. eksiche, u musa eleyhissalamni mesxire qildi, uning zitigha tegdi, hetta uninggha töhmet chaplidi. shuning bilen, musa eleyhissalam axir ümidini üzüp, kishilerni qarunning azdurushi we qutritishidin saqlap qélish üchün, allah taaladin qarungha jaza bérishini telep qildi.

 allah taala musa eleyhissalamning telipini qobul qildi. shuning bilen, zémin olturushup, öy – imaretler yiqildi. allah taalaning aldida qarungha yardem bérishke adem chiqmidi.

zémin qarunni we uning pul – mal, öy – imaretlirini yutuwetti, uninggha egeshken ashu nakeslernimu yer yutti. qarunning aqiwitini musa eleyhissalamning qewmi özliri üchün ibret qildi, ular ilgiri qarunning özlirining bir ezasi bolghanliqidin nomus hés qildi. allah taalaning özlirinimu qarun bilen teng yerge yutquzuwetmigenlikige shükür qilip mundaq déyishti: «eger allah taalaning ghemxorluqi bolmighan bolsa, bizmu yer astigha kirip ketken bolattuq, allahqa ishenmeydighan kishiler yaxshi kün körmeydu, qarunning qépqalghan öyi yer yüzide zorluq – zombuluq qilghan, keyp – sapa sürüp chüshkünleshken kishiler üchün ibret bolsun. shan – sherep teqwadar möminlerge mensup!»

tünügün téxi qarunning derijisini arzu qilghanlar déyishtiki, «pah, kördüngmu? allah bendiliridin xalighan ademning rizqini keng qilidiken, (xalighan ademning rizqini) tar qilidiken, allah bizge merhemet qilmighan (yeni arzu qilghinimizni bergen) bolsa idi, bizni elwette yer yutatti, way kördüngmu? kapirlar nijat tapmaydu.»

 allah taala qarun qatarliq zalimlar heqqidiki hökmini mundaq jakarlidi: «(dunya ـ depnisi nurghun) qarunni, pirewnni we (uning zulumda yardemchi bolghan weziri) hamanni (halak qilduq), shübhisizki, musa ulargha roshen möjizilerni élip keldi, ular zéminda chongchiliq qildi (yeni allahqa ibadet qilishtin, peyghemberge itaet qilishtin boyuntawliq qildi), ular (azabimizdin) qéchip kételmidi. (bu gunahkarlarning) herbirini gunahi tüpeylidin jazaliduq, ularning bezisige tash yaghdurduq, ularning bezisini qattiq tawush halak qildi, ularning bezisini (mal ـ mülki bilen qoshup) yerge yutquzduq, ularning bezisini (suda) gherq qilduq, allah ulargha zulum qilmidi, lékin ular özlirige özliri zulum qildi.