aqsaray, amérikining birinchi basquchluq iran émbargosigha alaqidar qararnamisini élan qildi

türkiye awazi radiyosi xewiri: amérika qoshma ishtatlirining may éyida iran bilen imzalanghan yadro kélishimidin bir tereplime halda chékinishi dairiside yolgha qoyulidighan émbargolargha xilapliq qilish heriketlirining aldini élishni nishan qilghan qararnamide, «iranning amérika dolliri we qimmetlik métallirigha érishishige, énérgiye sahesige, amérikining qara tizimlikidiki kishilerge, toshumichiliq we paraxot yasash shundaqla port xizmetliride yardem qilghuchilar» gha jaza yürgüzüsh toghrisida yolyoruq chüshürüldi.

qararnamige asaslanghanda, amérika qoshma ishtatliri «2018 – yili 7 – awghusttin bashlap iran hökümitining amérika dolliri we qimmetlik métallarni sétiwélishigha we ulargha érishishige yardem qilghuchilargha, kapaletlik qilghuchilargha, maliye, maddiy yaki téxnikiliq jehette yardem bergüchiler» ge؛ buningdin sirt, iran aptomobil sahesige alaqidar mehsulat we mulazimet satquchilar, we teminligen yaki ötküzüp bergüchilergimu 2018 – yili 7 – awghusttin tartip jaza yürgüzidiken.

«(émbargolarning ikkinchi basquchigha qedem bésilidighan) 2018 – yili 5 – noyabirdin kéyin bolsa, iran memliketlik néfit shirkiti, naftiran soda shirkiti we iran merkiziy bankisigha yardem qilghuchilargha, kapaletlik bergüchilerge, maliye, maddiy yaki téxnikiliq jehette yardem bergüchiler» gimu jaza yürgüzülidighanliqi bildürüldi.

qararnamide, amérika xezine ishliri ministirliqi chet el bayliqlirini tekshürüsh ishxanisining jaza yürgüzülidighanlar tizimlikide ismi bar kishilerge yardem qilghuchilarningmu 5 – noyabirdin bashlap jazalinidighanliqi qeyt qilindi.

tramp, irangha qarita émbargolarning qaytidin ijra qilinidighanliqi toghrisidiki bayanatida, amérikining émbargolirigha toluq riaye qilinishini kapaletke ige qilish iradilirining qetiy ikenlikini we iran bilen bolghan munasiwetlirige xatime bermigenlerning éghir aqiwetlerge duchar bolidighanliqini tekitlep ötti. u sözini dawamlashturup, «köp sanda xelqaraliq shirketning iran baziridin chékinip chiqidighanliqini élan qilghanliqidin xushalliq hés qiliwatimen. bezi döletlermu irandin xam néfit import qilishni azaytidighanliqini yaki toxtitidighanliqini bildürdi. biz barliq döletlerni iran hakimiyitining ya tehdit salghuchi we muqimsizlashturghuchi paaliyetlirini özgertip dunya iqtisadi bilen qaytidin bir gewdilishish yaki iqtisadiy jehette yalghuz qaldurulush yolida méngishni dawamlashturushtin birini tallashqa duch kelgenlikini namayan qilidighan qedemlerni tashlashqa chaqirimiz» dédi.

iranning yadro pilanigha alaqidar keng dairilik ortaq heriket pilani 20 ay dawamlashqan söhbetlerdin kéyin, 2015 – yili iyulda üstelning bir teripide iran, yene bir teripide b d t  xewpsizlik kéngishining 5 daimiy ezasi (engliye, amérika qoshma ishtatliri, xitay, firansiye, rusiye) we gérmaniye olturghan halda imzalanghanidi.

kélishim, téhranning yadro pilanidin waz kéchishi bedilige bu döletke yürgüzülüwatqan xelqara émbargolarning bikar qilinishini mezmun qilatti. biraq, may éyida amérika qoshma ishtatliri pirézidénti donald trampning yadro kélishimidin chékinishni qarar qilishi bilen, amérika xezine ishliri ministirliqi irangha émbargolarning 90 we 180 künlük ikki basquch boyiche qaytidin yürgüzülüshke bashlinidighanliqini uqturghanidi.