türkiyening tunji milliy sezgür nishan belgilesh apparati

türkiye awazi radiyosi: türkiye türlük tehditlerge qarshi milliy xewpsizlikini kapaletke ige qilishqa urunush we térrorluq teshkilatlirigha qarshi küresh qilish musapisidiki bezi jeryanlarda ittipaqdashlirining qoral we oq – dora émbargolirigha duch kelmekte. pulini tölep sétiwalghan mudapie mehsulatlirini ishlitish jehette mesililer peyda qilinmaqta, biraq türkiye bu menide duch kelgen her bir kirizisni pursetke aylandurushta utuq qazanmaqta. atalmish ittipaqdashlirimiz uchquchisiz hawa apparatlirini sétip bérishtin özlirini qachurghanidi, türkiye özi éhtiyajliq bolghan uchquchisiz hawa apparatlirini öz küchige tayinip ishlepchiqardi. atalmish ittipaqdashlirimiz qoralliq uchquchisiz hawa apparatlirini bizge sétip bérishni xalimighanidi, türkiye özige éhtiyajliq qoralliq uchquchisiz hawa apparatlirini ishlepchiqarghandin sirt uni dunyaning bashqa döletlirige satqudek haletke keldi. atalmish ittipaqdashlirimiz urush ayropilanlirida ishlitilidighan bombilargha «eqliy iqtidar» sepleydighan sezgür nishan belgilesh apparatlar mesiliside türkiyege tosalghularni peyda qilghanidi, türkiye ularni yürüshleshtürüp ishlepchiqirish aldida turmaqta.

bu xil eqliy iqtidarliq eslihelerde sirtqa béqinip qélishqa xatime bérish istratégiyelik ehmiyetke igidur. mesilen amérika, türkiyege satqan eqliy iqtidarliq eslihelerni mueyyen jeryanda bir tekshürüsh imkaniyitige ige bolup, satqan eslihelerning ishlitilgen we qalghan qisimlirining sanilirighiche közitip turidu. téximu muhimi, bu eslihelerning qaysi jaylargha étilghanliqini bilish imkaniyitimu bar. bashqiche qilip éytqanda, türkiyening térrorluq teshkilatlirigha qarshi küresh qilishi esnasida amérika qoshma ishtatlirining özidin sétiwalghan bu eqliy iqtidarliq eslihelerning ishlitilishide san we nishangha tosqunluq qilish imkaniyiti bar. hetta türkiyening, p k k we p y d gha oxshash térrorluq teshkilatlirigha qarshi ishletmesliki üchün, amérika qoshma ishtatlirining eqliy iqtidarliq eslihelerni türkiyege satmighan chaghlirimu bolghanidi. shuning üchün, türkiyening musteqil bir dölettek heriket qilishida eqliy iqtidarliq eslihelerning milliy imkaniyetlerge tayinip ishlepchiqirilishi intayin muhim hésablinidu.

bolupmu  bezi döletler türkiyening mudapie sanaitining milliylishishining aldini élish üchün, köpligen istratégiyelerni ishqa salmaqta. bir qisim mudapie mehsulatlirini sétip bermeslik, sétip bergen bezi eslihelerning ishlitilishige tosqunluq qilish, hetta bezi yerlik mehsulatlarning ishlepchiqirilishining aldini élish üchün, munasiwetlik eslihelerning bahasini pewquladde chüshürüp bérish dégendek usullarni ishqa salmaqta. xususen, türkiye éhtiyajliq boluwatqan mudapie mehsulatlirini yasashqa bashlighan haman bahani alahide töwenlitip, mehsulatning ilgharlashturulushigha tosqunluq qilishmaqta. bu xil tosqunluq qilish heriketliridin biri sezgür nishan belgilesh iqtidarigha ige apparatni ishlepchiqirish musapiside körülmekte.

türkiye hawa armiyesi, eqliy iqtidarliq eslihelerde sirtqa béqinip qélishtin qutulush üchün, 2005 – yili heriketke ötidu, öz dewrining alaqidar rehberliri eqliy iqtidarliq eslihelerning milliy imkaniyetlerge tayinip ishlepchiqirilishi üchün kéreklik yolyoruqlarni chüshüridu. qisqa mezgillik tirishchanliq netijiside 2006 – yili «sezgür nishan belgilesh iqtidarigha ige apparat» ishlepchiqiliridu. biraq, uningdin ilgiri köpligen mehsulatlarda körülginidek, türkiyening yerlik ishlepchiqirishqa yüzlinishining aldini élish üchün, atalmish ittipaqdashlirimiz heriketke ötidu.

türkiye özi éhtiyajliq boluwatqan sezgür nishan belgilesh iqtidarigha ige apparatni öz ichige alidighan JDAM ning bir danisini 120 ming dollargha amérika qoshma ishtatliridin sétiwalatti. türkiyening 2006 – yili öz küchige tayinip yasighan sezgür nishan belgilesh iqtidarigha ige apparati 90 ming dollargha toxtidi. yürüshleshtürüp ishlepchiqarghanda chiqim téximu az bolatti. türkiyening u künlerde yürüshleshtürüp ishlepchiqirish pilanini otturigha qoyushi bilen, amérika mehsulat bahasini altidin birge chüshürüp bérish teklipini otturigha qoydi. amérika qoshma ishtatliri 120 ming dollargha sétiwatqan JDAM ning bahasini birdinla 20 ming dollargha chüshürdi. chiqimning töwenlimigen bolushigha qarimay, bahasining bunchiwala töwenlishi heyran qalarliq ish idi. amérika qoshma ishtatlirining bahani pewquladde töwenlitishidiki gherezlerdin biri, milliy eqliy iqtidarliq eslihelerning yürüshleshtürüp ishlepchiqirilishining aldini élishtin ibaret idi. bahaning bu derijide chüshürülüshi yerlik ishlepchiqirishning chiqimini 4 yérim hesse köp bolushtek ehwalgha chüshürüp qoydi. shuning bilen yürüshleshtürüp ishlepchiqirish musapisi bir az uzirap ketti. lékin, türkiye musteqil milliy mudapie siyasitining teqezzasigha asasen, qisqa déyishke bolidighan jeryan ichide yürüshleshtürüp ishlepchiqirish xizmetlirini bashlaydu.

sezgür nishan belgilesh apparatliri, türkiye pen – téxnika tetqiqat orgini – tübitak qarmiqidiki mudapie sanaiti tetqiq qilish – tereqqiy qildurush instituti inzhénérlirining 5 yilliq japaliq tirishchanliq körsitishi netijiside royapqa chiqti. türkiye hawa armiyesi qoralliri arisigha seplengen tunji yerlik alahidilikke ige sezgür nishan belgilesh apparatliri tunji bolup dölet igilikidiki 3 – nomurluq hawa eslihelirini asrash mudirliqida ishlepchiqirildi. dölet igilikidiki herbiy xizmet orni süpitide paaliyet élip bériwatqan bu jaydiki unwanliq we ishchi xadimlar teripidin 2013 – yili tunji ishlepchiqirish ishqa ashti. aldinqi mezgillik sanaet we pen – téxnika ishliri ministiri faruq özlü, 2017 – yili noyabirda türkiye büyük millet mejlisining pilan we xamchot komitétida söz qilip, sezgür nishan belgilesh apparati «HGK-1» ni yürüshleshtürüp ishlepchiqirishning bashlanghanliqini bildürgenidi. uningdin burun dunyada peqet amérika qoshma ishtatliri, rusiye we israiliye sezgür nishan belgilesh apparatlirini ishlepchiqiralaytti. türkiye, milliy imkaniyetlirige tayinip bu esliheni ishlepchiqarghan dunyaning töt dölitining birige aylandi.  «HGK-1» lar firat qalqini herikiti, zeytun shéxi herbiy herikiti we térrorizmgha qarshi küresh dairisidiki zerbe bérish heriketliride ishlitildi.

ishlepchiqarghuchilar teripidin teminlengen uchurlargha asaslanghanda, «urush ayropilanliri normal bombilarni 5 – 6 kilométir yiraqliqtin atsa, HGK larning sayisida bu musape 25 kilométirgha chiqidu. üstidiki qoshumche qanatcheler we alahide qurulmisi sayisida eqliy iqtidarliq bombilar hawadila süzülüp ilgirilishini dawamlashturidu. ayropilan xeterlik rayongha kirip qélishtin burunla wezipisini bixeter halette orundap bolidu. adettiki bombilargha orunlashturushqa bolidighan halette layihelengen apparat, orni belgilengen nishanni süniy hemrah we mexsus bayqash apparatlirining yardimi bilen 6 métirliq nahayiti töwen éghish nisbiti bilen yoqitip tashliyalaydu. bundaq bolghanda, nishan sirtidiki jaylargha ziyan yetküzmestin heriket qilghili bolidu.» töwen chiqim bilen layihelengen yuqiri iqtidarliq HGK lar nöwette ottura sherq, asiya we shimaliy afriqa qatarliq dunyaning köpligen döletliri teripidin diqqet bilen közitilmekte.