زیتین شاحاسی حرکتی‌نینگ سیاسی نتیجه لرینه سین

یازان: اویتون اورحان

زیتین شاحاسی حرکتی نینگ دمیرقازیق سوریه ده عمله گتیرین تأزه گۆیچ دنگ آغراملی سوریه مسئله سی نینگ سیاسی چؤزگۆت تاپغیرینا دا تأثیرینی یتیریأر.

تۆرکیأنینگ سوریأنینگ عفرین اترابیندا اۇرناشان ی. پ. گ گۆیچلرینی یۇق اتمه‌ک اۆچین باشلادان زیتین شاحاسی حرکتی تاماملاندی. حرکتینگ بیرینجی آیی قینچیلیقلی گچن هم بۇلسا ی. پ. گ نینگ سرحت یاقاسینداقی قارشیلیغی نینگ بؤوسۆلمه گی بیلن بیرلیکده حرکتینگ دپگینی گۆیچله‌ندی و قیسغا مؤهلِتده عفرین قورشاوی تاماملاندی. شۇل تاپغیردا ی. پ. گ ترورچیلاری چِتکی اۇبالاردان عفرین ینگ مرکزینه تاراپ ایزا چکیلدی.

ی. پ. گ نینگ عفرینگ ینگ مرکزینه شأهِر ساواشینا طایارلانیاندیغی چاقلانیاردی. اِمما ی. پ. پ شأهیر مرکزینده ده هیچ حیلی قارشیلیق گؤرکِزیپ بیلمه دی و عفرین تاس چاقنیشیقسیز دییلن یالی تۆرک یاراغلی گۆیچلری نینگ و آزات سوریه قشونی نینگ گؤزه‌گچیلیگینه گچدی.

زیتین شاحاسی حرکتی نینگ حاربی تاراپی بارادا کؤپ سانلی آنالیز بریلدی. اِمما عفرین ینگ تۆرکیأنینگ گؤزِه گچیلیگینه گیرمه گی نینگ موندان بیلأن سوریه مسئله سی نینگ شرطلری، تۆرکیأنینگ ی. پ. گ-أ قارشی گؤره شی، سوریه ده تۆرکیه- آمریکا بأسله شیگی یادا حیذماتداشلیغی نینگ یۆزه چیقمارماغی أحتیمال تأثیرلری، ی. پ. گ نینگ میللی و حالقارا حیذماتداشلیقلارینا یتیرجک تأثیرلری هم شۇنچا مؤهۆم.

زیتین شاحاسی حرکتی نینگ تۆرکیه تایدان مؤهۆم نتیجه سی حاربی یۆزاؤورۆجیلیگینگ اۆپجۆم ادیلمه گی بۇلدی. فیرات قالقانی حرکتی بیلن دنگِشدیریلنده حاص قینچیلیقلی بؤلگه ده حاص کؤپ سانلی ترورچی بیلن گؤره شمه لی بۇلان تۆرک قشونی قیسغا مؤهلِتده و آز ییتگی بیلن حرکتی تاماملادی. حاربی مۆمکینچیلیگینی گؤرکِزِن و اۇندان پیدالانما ایغتیارینی گؤرکِزن تۆرکیأنینگ منبج ده و فیرات دریاسی نینگ گۆن دۇغاریندا ی. پ. گ بیلن بۇلجاق گؤره شده پۇزیسیاسی نینگ (موضعی نینگ) گۆیچلِنجِکدیگی مألیم. أهلی زاتدان اۇزال آمریکا تۆرک قشونینا هیچ حیلی قارشیلیق گؤرکِزیپ بیلمه دیک ی. پ. گ نی هاچانا چنلی قۇراپ بیلجکدیگینی سلجِرمه لی بۇلسا گره ک. بو تأزه شرطلر آمریکانی ایکی گؤرنۆشده حرکت اتمگه گؤنۆکدیریأر. آمریکا بیرینجی آلترناتیو حؤکمۆنده تۆرکیأنی قاناغاتلاندیرماق اۆچین منبج مسئله سینده اگیلشیک ادیپ بیلر.

ایکینجی آلترناتیو بۇلسا منبج ده ی. پ. گ ترور قوراماسینا بریأن قۇلداوینی گۆیچلِندیریپ بیلر. آمریکانینگ ایکینجی آلترناتیوی سایلاپ آلماغی أحتیمال. ایسه م آمریکا ی. پ. گ نی عفرین ده بۇلشی یالی منبج ده ده قۇراپ بیلمأن حالاتیندا قورامانینگ الدن گیتجکدیگینی بیلیأر. ی. پ. گ حاقیقاتدان هم منبج ده تۆرکیه بیلن آمریکا ایلالاشان حالاتیندا ایرانا تاراپ گؤنۆکمه گی پیکیر ادیپ بیلر.

عاراپ ایلاتینگ ی. پ. گ –أ بۇلان قارشیلیغی

زیتین شاحاسی حرکتی ی. پ. گ نینگ منبج و فیرات دریاسی نینگ گۆن دۇغاریندا عاراپلار بیلن ادیأن حیذماتداشلیغینی هم اۆزنۆکلی یاغدایا گتیرر. ی. پ. گ نینگ سوریأنینگ دموکراتیک گۆیچلری نینگ چأگینده عاراپلار بیلن ادیأن حیذماتدشلیقلاری اۇنسوز هم بأحبیت هم ده عاراپ طایپالاری نینگ یرلی حۇوپسوزلیقلارینی کِپیللِندیرمه ایسله گلرینه اساسلانیار. ی. پ. گ نینگ عاراپ ایلاتی نینگ کؤپچۆلیکله یین یاشایان یرلرینده قانونی یاغدایدا بۇلماندیغی بیلینیأر. اساسا ندا منبج سوریه دأکی دارتغینلیق باشلالی بأری حؤکۆمته قارشی توتومی بیلن تانالیان شأهِر و هنیزم آزات سوریه قشونی نینگ سانیندا منبج یاشاییجیلاری کؤپلۆکده. شیله لیکده ی. پ. گ نینگ زیتین شاحاسی حرکتی بیلن یۆزه چیقان عجیزلیگی منبج دأکی قاراییشلاری اؤزگِرتسه گِره ک. اۇنسوز هم بیرنأچه واغتدان بأری منبج ده ی. پ. گ-أ قارشی حرکته گچمه ک اۆچین پورصات گؤزله یأن قاتلاقلار تۆرکیأنینگ منبج مسئله سینده اگیلشیکسیزدیگینی گؤرمه‌ک و شونگا لاییقلیقدا چمه لِشمه‌ک ایسله یأر. زیتین شاحاسی حرکتی تۆرکیأنینگ دیسکورسینی دۀ، ایسه م حاربی گۆیجۆندن پیدالانما ایغتیارینا ایه دیگینی گؤرکِزمه‌گی و ی. پ. گ نینگ قارشیلیق گؤرکِزمأگه هیچ حیللی مۆمکینچیلیگی نینگ بۇلماندیغی تایدان اؤرأن مؤهۆم. حالقارا باسیشلارینگ هم تۆرکیأنینگ اؤنگۆنه بؤوِت بۇلوپ بیلمه‌جِکدیگی گؤرۆلدی.

ی. پ. گ نینگ عفرین ده ینگیلمه گی یالی ینگیلیش گؤرنۆشی هم مؤهۆم. زیتین شاحاسی حرکتی نینگ بیرینجی تاپغیری حاساپ ادیلمأنده تاس هیچ حیلی قارشیلیق گؤرکِزمه دیک، ساواشماق ایغتیاری قالمادیق و شأهِر مرکزیندن قاچیپ قوتولان قوراما دۆشۆنجه سی یۆزه چیقدی. اۇل ی .پ .گ نینگ ایچیندأکی سوریه لی گۆیچلرینده اؤزلرینی پ. ک. ک نینگ بؤلگه له یین (منطقه ای) ماقصاتلارینا قوربان اتمه زلیک دۆشۆنجه سینی دؤره دیپ بیلر. اۇنونگ طبیغی نتیجه سیگلجکده ی. پ. گ نینگ دۆزۆمیندأکی پ. ک. ک ترورچیلاری و سوریه لی گۆیچلر گؤرنۆشینده بؤلۆنشیگه سبأپ بۇلماغیدیر. بو سؤزی قۇلدایان گؤرکِزیجی عفرین ینگ مرکزینده ی. پ. گ نینگ نأحیللی حرکت اتمه لیدیگی بارادا پ. ک. ک نینگ یۇلباشچیلاری بیلن یرلی ترورچیلارینگ آراسیندا یۆزه چیقان دۆشنۆشمِزلیکدیر. پ. ک. ک نینگ یۇلباشچیلاری سۇنگقی گۆنه چنلی عفرین ده ساواش چاغیریشینی برن بۇلسا، عفرین دأکی پ. ک. ک ترورچیلاری ساواشماغی سایلان آلان بۇلسا یرلی ترورچیلار قاچماغی سایلاپ آلدی.

روسیا- تۆرکیه حیذماتداشلیغی حاص هم گۆیچله‌نیپ بیلر

زیتین شاحاسی حرکتی نینگ دمیرقازیق سوریه ده یۆزه چیقان تأزه گۆیچ بالانسی سوریه مسئله سی نینگ سیاسی چؤزگۆت تاپغیرینا هم اؤز تأثیرینی یتیرر. تۆرک یاراغلی گۆیچلری بیلن بیله لیکده سوریه لی محالیفلار هم دمیرقازیقدا اؤرأن گۆیچله نیأن فاکتور حؤکمۆنده سایلانیار. ادلب ده زیتین شاحاسی حرکتی نینگ تاماملانماغی بیلن یدینجی گؤزه گچیلیک مرکزی دؤره دیلدی. 12 گؤزه گچیلیک مرکزی نینگ تاماملانماغی بیلن ادلب ده اۇرتا مؤهلِتده محالیفلارینگ گؤزه گچیلیگی کپیللِندیریلر. شیله لیکده جرابلس دان باشلاپ جسر الشغور شأهِرینه چنلی اوزاپ گیدیأن گینگیشلیکده آزات سوریه قوشاغی عمله گلر. تۆرکیأنینگ حمایاتی آستینداقی شۇل زۇلاق سیاسی چؤزگۆت دوشوشیغیندا حؤکۆمتینگ اگیلشیک اتمأگه آچیق بۇلماغینی اۆپجۆن ادر.

عفرین دن سۇنگ سوریه ده تۆرکیه- روسیا قاتناشیقلاری نینگ دپگینی هم گۆیچله نیپ بیلر. تۆرکیه آمریکا بیلن منبج مسئله سینده ایلالاشیق قازانمان حالاتیندا تاپغیرلایین یاغدایدا شأهِره ادیأن باسیشینی آرتدیرار. عفرین دن سۇگ تۆرکیأنینگ ی. پ. پ بیلن بۇلان گؤره شی روسیانینگ تاراپیندان قۇلداو تاپیپ بیلر. ایسه م ایندی نیشانا آلینان ی. پ. گ دگیشلی یرلر شۇل بیر واغتدا آمریکانینگ گۆیچلی بۇلان یرلری. روسیا حؤکۆمتینگ و ایران بیلن بیله لیکده دیرالزور دا بیرمأچه گِزک س. د. گ دگیشلی یرلره هۆجۆم قوراماغا سینانشان هم بۇلسا آمریکانینگ برک قارشیلیغینا سزه ور بۇلدی. اِمما تۆرکیأنینگ منبج ده ادیأن باسیشینی گۆیچلِندیرمه گی آمریکا ادیلیأن باسیشی آرتدیرجاقدیغی اۆچین اۇلار تاراپیندان هم قۇلدانیپ بیلر.

ی. پ. گ نینگ عفرین ده گؤزه گچیلیگی الدن گیدرمه گی بیلن روسیا بۇلان حاربی قارشیلیغی قالمادی و قوراما دۇلولیغینا آمریکانینگ حمایاتی آستیندا. شیله ده ی. پ. گ زیتین شاحاسی حرکتینه راضیلیق برمه گی سبأپلی روسیانی هم جۇغاپکأر دییپ بیلیأر. شۇل سبأپلی یاقین گلجکده روسیا- ی. پ. گ قاتناشیقلاری هم قۇوشار و اۇل هم تۆرکیأنینگ روسیا بیلن حیذماتداشلیق شرطلرینی گۆیچله ندیرر. تۆرکیه- آمریکا دارتغینلیغینی مؤوجه‌دِر.

روسیا عفرین مسئله سینده تۆرکیأنی قۇلایجی یاغدای ایه له دی. اِمما اۇنونگ سوریه دأکی حیذماتداشلاری بۇلان ایران و حؤکۆمت تایدان بیله دأل. حتی ایران ینگ عفرین مسئله سیندأکی توتومی سبأپلی روسیادان نأگیله دیگینی آیدیپ بیلریس. اۇنونگ آنیق گؤرکِزیجیسی زیتین شاحاسی حرکتی دۇوام ادیأرکأ حؤکۆمتینگ تاراپیندا دوریان ایران تاراپیندان قۇلدانیان ساواشچیلارینگ ی. پ. گ نی قۇلداماق اۆچین عفرین شأهِرینه بارماغی بۇلدی. شۇل باشلانغیچ روسیا تاراپیندان بیلینیأن هم بۇلسا راضیلیغی و قۇلداوی بیلن ادیلمه دی. روسیانینگ تۆرکیه بیلن ایران ینگ آراسیندا تاراپسیز قالماغی حاربی اۆستۆنلیگه ایه بۇلان تۆرکیأنینگ پوزیسیاسینی گۆیچله ندیردی و تۆرکیه ی. پ. گ لیلر بیلن بیرلیکده اۇلاری قۇلدان شیغا پاتیزانلاری هم نیشانا آلدی. شیله لیکده ایرانینگ گؤچۆمی باشاریپ بیلمه دی. روسیانینگ شۇل پۇزیسیاسیندا تۆرکیه بیلن سوریه دن داشاردا دۇما اتدیریلیأن حیذماتداشلیغین تأثیری گۆیچلی. امما روسیا سوریه ده پوزیسیاسی گۆیچله نیأن ایرانا قارشی تۆرکیأنیگ دنگ آغراملاشدیریجی گۆیجۆندن پیدالانماق ایسله یأنه مِنگزه یأر. ایسه م عفرین دأکی شرطلر ادلب ده ده باشدان گچیریلیأر. ادلب ده گؤزه گچیلیک یرلرینی دؤره تمه ک اۆچین اؤنگه باریان تۆرک قشونی ایران تاراپیندان قولدانیان پارتیزانلارین هۆجۆمینه سزه ور بۇلان بۇلسا روسیا گؤزه گچیلیک یرلری نینگ آچیلماغینی قۇلدایان یالی.

سوریه نینگ دمیرقازیغینداقی تأزه گۆیچ دنگ آغراملیقلاری

زیتین شاحاسی حرکتی نینگ نتیجه لری ایران ینگ و حؤکۆمتینگ آلادالارینی آرتدیرجاغا منگزه یأر. ایندی تۆرکیه آزات سوریه قشونی بیلن بیله لیکده حلب ده حؤکۆمتینگ گؤزه گچیلیگیندأکی یرلره ادیأن باسیشینی گۆیچله‌ندیردی. آستانا تاپغیری سبأپلی تاراپلارینگ آراسیندا چاقنیشیغینگ بۇلماغینا قارشیلامایان هم بۇلسا ایکی تاراپ هم بیری بیرلری نینگ نیتلرینه اینانمایار. ایران اساسا ندا اؤزۆنه تابینلیقداقی پارتیزانلارینگ گؤزه گچیلیگیندأکی نبل و زهرا آتلی ایلاتلی یرلره حۇوپ آلانیاندیغینی پیکیر ادیأر.

ایران و اسد حؤکۆمتی نینگ ی. پ. گ/ پ. ک. ک بۇلان چمه لِشمه سینده بۇلسا قورامانینگ موندان سۇنگ منبج ده هم ده فیرات دریاسی نینگ گۆن دۇغاریندا نأحیللی توتوم ایه له جکدیگی کسگیتله ییجی بۇلار. بار بۇلان حیذماتداشلیقلارا لاییقلیقدا قارالاندا تۆرکیأنینگ منبج ده و فیرات دریاسی نینگ گۆن دۇغاریندا باسیشینی گۆیچله ندیرمه گی، بو آکتورلاری تاراپلاری حۇشال ادر. اِمما آمریکان حۇوپی نینگ بیله کی بیر حۇوپ بۇلان آزات سوریه قشونی بیلن عؤوِض ادیلمه گی هم سایلانیپ آلینماسا گره ک. منبج و فیرات دریاسی نینگ گۆن دۇغاریندا آمریکا- ی. پ. گ حیذماتداشلیغی نینگ دۇوام اتمه گی تۆرکیه- ایران اوتغاشیقلیغی اۆچین شرط دؤره دیپ بیلر. اِمما ایران و حؤکۆمت ی. پ. گ نی اؤز تاراپینا چکمه گی سایلاپ آلماق ایسلأپ هم بیلر. شیله حیذماتداشلیق عفرین ده گؤرۆلدی. آمریکانینگ شیغالاری سوریه ده اساسی حۇوپ حؤکمۆنده گؤریأندیگینه قارامازدان ایران ینگ تاراپینا گچمه أحتیماللیغینا گؤز یتیرن بۇلسا گِره ک. شیله سناریو تۆرکیه- آمریکا یاقینلاشماغینی یانی بیلن آلیپ گلر. تۆرکیه بۇلسا حیذماتداشلیقلارینی نأحیللی کِسگیتله جکدیگی مسئله سینده آچ آچان.

تۆرکیه ی. پ. گ بیلن بیله لیکده حرکت ادیأنلرینگ أهلیسینی حۇوپ حؤکمۆنده قابول ادیأر.

اۇیتون اۇرحان، یاقین گۆن دۇغار استراتژیک بارلاغلار مرکزینده (ORSAM) هۆنأرمِن‌دیر