ایبراهیم قالین/ اویوملو بیر دونیا نظمی مومکون مو؟
کاوس و نیظامسیزلیغین قلوبال سویه‌ده موجود وضعیتی بیر چوخ سیاسی و ایقتیصادی سببه مالیک‌دیر
ایبراهیم قالین/ مقاله
اویوملو بیر دونیا نظمی مومکون مو؟
پرزیدنت رجب طیب اردوغان، سون بئش هفته ایچینده هیندیستان، روسیا، چین و آمریکانی سفر ائده‌رک و بلژیک‌دکی ناتو ذیروه‌سینه قاتیلا‌راق بئش اؤلکه‌یه گئتدی. مذاکیره‌لر، ایکیطرف‌لی و بؤلگه‌سل مسئله‌لرله یاناشی، قاریشیق‌لیق و دوزنسیزلیکله تجهیز اولموش موجود اولوسلار آراسی سیستمه بیر درجه نظم، باریش و ثابت‌لیک گتیرمه‌نین یول‌لارینی تاپماق موضوعسونا اوداخلاندی. آنکارا، یئنی دهلی و موسکوا‌دان پکن‌ه، واشینگتونا، آوروپا پایتخت‌لرینده و دونیانین گئری قالانینا قدر، سوریه ساواشی، اولوسلار آراسی ترور، پوپولیست و عرقچی حرکت‌لرین یوکسلیشی و قلوبال ایستیلشمه‌نین ده کناریندا دونیامیزین گئدیشاتی حاقیندا جیدی بیر قایغی موجوددور.
کاوس و نیظامسیزلیغین قلوبال سویه‌ده موجود وضعیتی بیر چوخ سیاسی و ایقتیصادی سببه مالیک‌دیر. خالق دولت‌لری بیر-بیرینه قارشی گتیرن گوج بالانس‌سیزلیغی، گئنیش احاطه‌لی نتیجه‌لری اؤزو ایله گتیرن گرگین‌لیک‌لری آسان بیر شکیلده یاراتماقدا‌دیر. سوریه ایچ ساواشی بونا بیر نومونه‌دیر. چاتیشما، آلتینجی-جی ایلده یوز مین‌لرله اینسانین یاشامینی ایتیرمه‌سینه سبب اولا‌راق 21-جی عصرین ان فجی ساواشی حالینا گلدی. ساواش سونا چاتماز چونکی رقیب گوجلر، شرق آغدنیزی‌دکی چیخار و گوندم‌لرینه ایرلی‌لدمک اوچون بیر وکیل ساواشینا احتیاج دویماقدا‌دیرلار.
بو ارادا آفریقاداکی یوخسوللوق، روشوت و برابرسیزلیک حل‌سیز بیر شکیلده داوام ائتمکده‌دیر؛ حل چتین اولدوغو اوچون دئییل، دونیانین وارلی میللت‌لری زنگین و اعتبارلی قالسین دئیه آفریقا بیر موستملکه قاره‌سی و اوجوز ایش گوجو اولا‌راق ایستیفاده ائدیلدیگی اوچون. یاخین تاریخ‌دکی ان بؤیوک قاچقین بحرانلاریندان بیری، اینسان‌لیق حیثیتینه
اویغون شکیلده اله آلینا بیلممکده‌دیر؛ چونکی گوجلولر، قاپی‌لارینا اولاشمادیکچا بونو بیر پروبلم اولا‌راق گؤرمک ایستییرلر. زنگینلرله یوخسول‌لار آراسین‌داکی اوچوروم آرتا‌راق بؤیومه‌یه داوام ائتمکده‌دیر؛ سببی ده تطبیق حل‌لرین اسکیکلیگین‌دن دئییل، حیاتیمیزدا کؤک‌لو دییشیک‌لیک‌لر ائتمه‌میزی و بو دونیانین بیزیم خاریجیمیزدکی دیگر ساکین‌لرینه ده باخیش بوجاغیمیزی دییشدیرمگی طلب ائدن بیر حلّه هوس‌لی اولمادیغیمیز اوچون.
ایندییه قدر اولدوغون‌دان داها زنگین، اینسان‌لیق تاریخی‌نین هر هانسی بیر دؤورون‌دن داها اینتقراسیون اولونموش و تجروبه‌لی اولان دونیامیز، علمی ایشلرین و یا مقبول واریانت‌لارین آزلیغین‌دان دئییل داها درین بیر پروبلم‌دن مظطریپدیر: قلوبال اؤلچکده معنا، مقصد و ایستیقامت ایتکی‌سی. موجود قلوبال سیستمده گؤردوگوموز نیظام‌سیزلیق و کاوس، اصلینده کیم اولدوغوموز و نه اولماق ایستدیگیمیزه دایر داها درین‌لرده یاتان اویغونسوزلوق و موباحیثه‌نین بیر عکس اولونماسی‌دیر.
قدیم مودریک‌لیگه گؤره، باریش و هارمونی، ایلک اوّل اؤز ایچیمیزده وار اولمادیقجا، خاریجی دونیادا تامین ائدیله بیلمز. روح و مادده‌ده اویغونلاشما، تارازلیق، نیظام موتناسیب‌لیک، دویوم و بوتونلوگون اینسانی حیات ساحه‌میزی شکیللندیردیغی، بو سبب‌دن جنت و دونیا ایله کاینات و بیز اینسانلار آراسیندا باریش و بیر-بیرینی تاماملاییجی‌لیغی یئرلشدیردیگی بیر کوزمیک نیظام وئریر.
افلاطون، اؤز فلسفی و سیاسی قورولوشونو مرکزی بیر آنلاییش اولان اویغونلاشما اوزرینده قورارکن بو نقطه‌نی عقلینده ساخلاییردی. فیلوسوفون وظیفه‌سی روح و مادده آراسیندا اولان تمل اویغونلاشما و اوزلاشی گؤسترمک‌دیر. مودریک‌لیک، بو تارازلیغی بوتون یارانما و شعور سویه‌لرینده اورتایا چیخارماق و قوروماق‌دیر. افلاطون، ایده‌آل دولت آنلاییشیندا موسیقییه مرکزی بیر رول وئریر؛ چونکی موسیقی، هر یاخشی موسیقی‌نین اساس ترکیب‌لری اولان
اویوم، یاپی، نیظام و ریتمی ایچسللشدیرممیزه کؤمکچی اولور. اصل چتین‌لیک، مسئولیت و موستقیللیگیمیزدن ایمتیناع ائتمه‌دن اویوم و گؤزللیگین پرینسیپ‌لرینه تابع اولماق‌دیر.
آنجاق، اویوم یالنیز بیر استتیک ترمی دئییل. وارولوشسال اولا‌راق دوزگونلوک و عدالته سؤیکنیر. تقلّب و پیس‌لیگه دایانان هئچ بیر سیستم نیظام و تارازلیغی داوام ائتدیره بیلمز. بونا اوخشار بیر شکیلده، عدالت، جمعیتده باریش و هارمونی ساغلامانی آچاری‌دیر؛ چونکی عدالت "هر شئیی اویغون اولان یئره قویماق و هر شئیه حاقینی وئرمک" دیر. جمعیت، بیر طرف‌دن هر کس اؤز اوزرینه دوشن رولو دوزگونلوک و عدالته اویغون بیر شکیلده یئرینه گتیردیگینده، بیر طرف‌دن ده هر کس آزادلیغینی قورودوغون‌دان اویغون حالا گلیر. اینسان بدنی، پارچا‌لاری‌نین هر بیری اؤزونه اویغون شکیلده فونکسیون گؤردوگونده، اویغون و دوزگون بیر سیستم حالینا گلیر.
ایسلامی عنعنه‌ده باریش (السلام) و آهنگ (المیزان) یارادیلیش عالمی‌نین اونورغاسینی میدانا گتیرر. کایناتی بیر آرادا توتان کوسمیک نیظامین تمه‌لی اولا‌راق خیدمت ائدیر. آنجاق، بوتون بون‌لار عینی زاماندا اؤز ایچ عالمیمده اوچون ده یول گؤستریجی‌دیر. بونا قارشی‌لیق، آهنگ‌سیزلیک وار اولوشون بیرلیگینی و تام‌لیغینی پارچالایا‌راق ایچ چاتیشما و ضدیت‌لرین یول آچار. سوسیال-سیاسی دوزنده، ایختیلاف‌لارا، ساواشا و عدالت‌سیزلیگه سبب اولور. فردی دوزنده ایسه ناراحات‌لیق، آغری و اضطرابا یول آچار.
گؤزل‌لیک، باریش و آهنگله دیره‌ک اولا‌راق علاقه‌لی‌دیر. قورانا گؤره الله کایناتی معین بیر "نظم" و معین بیر "یازگی" (قدر سوره‌سی) ایچه‌ریسینده یاراتمیش‌دیر. بو وضعیت، کایناتدا گؤردوگوموز آهنگ ایچین‌دکی گؤزللیگین تملینی میدانا گتیرر. قوران بیزه میدان اوخویور: کایناتا باخین، تک بیر اویومسوزلوق، اساس‌سیزلیق و / یا دا آهنگ‌سیزلیک گؤره بیلیرسینیزمی !، دئر (مولک سوره‌سی 67 / 1-4). اینسانلار بو کوسمیک نیظامین بیر پارچاسی‌دیر و اونلاردان بو آهنگ و گؤزل‌لیگی اؤز ایچ دونیا‌لارینا دا عکس ائتدیرمه‌لری گؤزله‌نیر. باریش، نیظام و آهنک‌دن عبارت کوسمیک پرینسیپ‌لرین پوزولماسی اینسان روحونا چورومه و کورلانما گتیره‌رک اینسانین چئوره‌سینی ده یوخدور دئییر.
بو گون حال-حاضیرکی دونیا سیستمینده گؤردوگوموز قاریشیق‌لیق، نیظام‌سیزلیق و داغیدما هر هانسی بیر آچیقلاما ایله ایضاح ائدیله بیلمه‌یه‌جک قدر چوخ آجی و اضطرابا سبب اولماقدا‌دیر. بو وضعیتین اجتماعی-سیاسی و اقتصادی سبب‌لری، سیاسی ایراده و مودریک‌لیکله اله آلینما‌لی‌دیر. بونونلا برابر، گزه کنیمیزین گله‌جگی و اینسانلیغین بوتؤو‌لوگونو اوچون بسله‌دیغیمیز اومیدلری کؤرئلدن بو گئدیشاتین درین‌دکی سبب‌لرینی ده گؤرمک مجبوریتیندییک. ساده حقیقت بودور: هر شئی‌دن اوّل اؤز روحلاریمیز ایچینده آهنگ، باریش و گؤزل‌لیک پرنسیپ‌لرینه حاکم قیلمادیقجا، سیاسی نیظام و ایقتیصادی برابرلیگه اساس‌لانان بیر سیستمی قورامایاجاغیق.
