آیا ترامپ به نفت عراق چشم دوخته است؟

دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، دوره ریاست جمهوری خود را با اظهارات جنجالی در زمینه "تحت کنترل قرار دادن نفت عراق" آغاز کرد. او علاوه بر این، جهت متوقف ساختن اقدامات انجام گرفته در زمینه تغییرات اقلیمی وارد عمل شد. در این مقاله به بررسی تاثیر دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ بر صنعت سوختهای فسیلی خواهیم پرداخت.

دونالد ترامپ یک روز پس از آغاز به کار رسمی در پست ریاست جمهوری طی سخنانی در دفتر سازمان سی آی ای گفت: باید راهی برای تحت کنترل قرار دادن نفت عراق وجود داشته باشد.

دونالد ترامپ یک روز پس از آغاز رسمی پست ریاست جمهوری، در لینگلی ایالت ویرجینیا پشت تریبون رفته و سخنرانی کرد. ترامپ از خودش به عنوان شخص ثالث نام برده و خطاب به کارکنان سازمان سیا گفت: هیچ کس به اندازه "دونالد ترامپ" به مسائل جامعه اطلاعاتی آمریکا و سیا علاقه‌مند نیست. سازمان سیا برای هیچکس به جز ترامپ وجهه قدرتمندی ندارد.

اینطور که پیداست، ترامپ در مورد تاریخ آمریکا نیز از دیدگاه های مشابهی برخوردار است. به ویژه در دوره هایی به پیروزی همیشگی آمریکا تاکید میکرد. ترامپ اینبار با بیان اینکه آمریکا دیگر قادر نیست به پیروزی دست پیدا کند، اظهارات تعجب آوری را در مورد نفت عراق عنوان کرد. "همواره میگویم که ما باید نفت را در دست داشته باشیم." این جمله از رویکرد مداخله گرایانه بارزتری نسبت به آنچه که ترامپ در دوره تبلیغات انتخاباتی اش عنوان کرده بود، برخوردار است. این وضعیت، نشان میدهد، همانند آنچه که بسیاری از رای دهندگان انتظارش را داشتند، احتمال بازگشت آمریکا به رویکرد مداخله گرایانه در سیاست خارجی اش کم میباشد.

ترامپ گفت: "اگر کنترل نفت را در دست بگیریم احتمالا مسئله ای به نام داعش نخواهیم داشت. چرا که از ابتدای امر این تماما منبع درآمد این سازمان تروریستی بوده است." ترامپ مابین لبخندهای تعجب زده حضار گفت: "شاید در این زمینه شانس دیگری داشته باشیم. "

واکنش عرصه سوخت های فسیلی

به عقیده گولتین کوکسال: "کسی نمیداند که ترامپ چکار خواهد کرد. حتی خود او." کوکسال رئیس 86 ساله کارتل پت است، او همچنین صاحب این کارتل فعال در زمینه نفت و گاز طبیعی در ترکیه میباشد. کوکسال به رغم فعالیت 43 ساله این شرکت در منطقه نفتی Chia Surkh در شمال عراق، از رویکرد خونسردانه ای پیروی میکند. این شرکت در حال حاضر سعی دارد در کرکوک یک میدان نفتی خریداری کند.

جریان های تغییر

کمتر از یک ماه از آغاز به کار دونالد ترامپ در پست ریاست جمهوری آمریکا سپری میشود. ولی از هم اکنون تغییرات جدی و مهمی به مورد اجرا درامده است. امضای فرمان منع ورود مهاجران و مسلمانان به خاک امریکا، جنجالی ترین اقدام ترامپ به شمار میرود، که موجی از اعتراضات جهانی را برانگیخته است.

یکی دیگر از تغییرات جالب توجه ترامپ در سایت اینترنتی کاخ سفید انجام شد. بخش تغییرات اقلیمی در این سایت حذف گردید. این نیز حامیان محیط زیست را وارد عمل ساخت. صنایع نفت و گاز از این اقدام به عنوان یک "نشانه" برداشت کردند. افزوده شدن بخش دیگری به این سایت تحت عنوان : طرح انرژی "ابتدا آمریکا" (که به شرح اولویتهای دولت جدید میپردازد) یکی دیگر اقدامات جالب ترامپ به شمار میرود. این طرح در واقع نفت آمریکا را در درجه اول اهمیت قرار میدهد. این طرح از سوی حامیان محیط زیست که معتقدند، آمریکا را کم اهمیت جلوه میدهد، مورد انتقاد قرار گرفته است.

در رابطه با این موضوع نیز گفته شد: "ترامپ، در زمینه قطع وابستگی به اوپک و کشورهایی که با رویکردی خصمانه به ما نزدیک میشوند، مصمم است. در عین حال، به عنوان بخشی از استراتژیمان بر علیه تروریسم، برای توسعه روابطمان با متفقینمان در کشورهای حوزه خلیج فارس تلاش خواهیم کرد. "

انتصاب رکس تیلرسون رئیس هیئت مدیره و مدیر ارشد اجرایی سابق ابرشرکت اکسان‌موبیل به پست وزارت امور خارجه آمریکا، یکی از دیگر نشانه های تمایل دولت ترامپ به توسعه حوزه نفوذ خود در داخل صنعت سوخت های فسیلی به شمار میرود.

از سر بازکردن

این اظهارات در جایی دیگر میتواند منجر به مشاجره شود. ولی کارشناسان ترجیح میدهند این اظهارات را نادیده بگیرند. به عقیده تسوتانا پاراسکوف یکی از تحلیلگران شرکت مشاورتی دیورجنت، آمریکا در کوتاه مدت قادر به تامین نفت مورد نیاز خود از منابع اوپک نخواهد بود. به گفته پاراسکوف حتی اگر این هدف امکانپذیر باشد، تحقق آن آسان نخواهد بود. او میگوید: عربستان سعودی و ونزوئلا دو کشور مهم  صادرکننده نفت به آمریکا، در زمینه این اقدام ترامپ نگرانند.

اگر وضعیت اینگونه باشد، وزیر نفت عربستان سعودی این موضوع را به خوبی مخفی کرده است.  خالد الفالح خونسردانه میگوید کشورش با کسی دشمنی ندارد. ولی آیا در مورد اپک چه فکر میکنند؟ به گفته  خالد الفالح، انسانها قدرتی هستند که برای بقای اوپک تلاش میکنند.

حامیان محیط زیست نیز به طور کلی متفاوت فکر میکنند. و احتمالا منظورالفالح در کاربرد کلمه "انسانها"، حامیان محیط زیست نیست. خالد الفالح میگوید که بیصبرانه در انتظار همکاری با ریک پری وزیر انرژی جدید آمریکا بوده و از تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا با تمجید و ستایش نام میبرد. به گفته الفالح، تیلرسون یکی از صلاحیت دارترین مقامهایی است که با او سر و کار خواهم داشت.

رکس تیلرسون رئیس هیئت مدیره و مدیر ارشد اجرایی سابق ابرشرکت اکسان‌موبیل در تاریخ اول فوریه به پست وزارت امور خارجه آمریکا منصوب شد.

ارطغرل تونجر یکی از اعضای هیات مدیره شرکت پخش فراورده های نفتی "آیتمیز" نیز انتخاب تیلرسون به پست وزارت امور خارجه آمریکا را اقدامی مثبت از جنبه صنعت نفت، میخواند.

تونجر طی سخنانی در یکی از برنامه های کانال تی آر تی ورلد در خصوص آینده صنعت نفت آمریکا در دوره ترامپ گفت:"میدانیم که وزیر خارجه ترامپ رئیس سابق شرکت اکسان موبیل میباشد. " (ارطغرل تونجر کارفرمایی است که نیم قرن در عرصه صنعت نفت ترکیه منجمله 33 سال خدمت در شرکت موبایل اویل فعالیت کرده است. وی بسیار واضح و روشن میگوید: از اینرو باید صادقانه بگویم که فکر نمیکنم تصمیمات ترامپ شرکت های نفت و گاز را در جهت منفی تحت تاثیر قرار دهد. )

اگر چه ترامپ با طرح "ابتدا آمریکا" در دل حامیان محیط زیست و مخالفین مداخلات نظامی و تهاجمی آمریکا در خارج از کشور، ترس و واهمه ایجاد کرده، ولی صنعت نفت به طرز عجیبی در قبال این موضوع سکوت اختیار کرده است.

به گفته تونجر نرخ رو به افزایش نفت برنت دریای شمال که در کمترین سطح خود در تمامی دوره ها سیر میکند، میتواند به مثابه تشویقی برای سرمایه گذاری های جدید باشد. به عقیده تونجر، به رغم بالا بودن هزینه استخراج گاز صخره ای آمریکا، افزایش قیمت نفت میتواند تولید در راستای تخمین های دولت ترامپ را افزایش دهد.

شک وتردید نخست وزیر عراق

تی آر تی ورلد به دنبال پاسخی است برای سوال "سرانجام تهدید به دست گرفتن نفت عراق توسط ترامپ چه خواهد شد؟" ترامپ در حین سخنرانی در مقر سی آی ای خطاب به حضار گفت: "غنیمت از آن کسی است که پیروز میشود." تونجر میگوید: "این مفهوم گستاخانه و استعمارگرایانه نوین، عملا امکان پذیر نیست." به عقیده تونجر چیزی به عنوان به دست گرفته شدن صنعت نفت عراق توسط آمریکا وجود ندارد. نفت عراق به مردم این کشور تعلق دارد.

کوکسال نیز دارای دیدگاهی مشابه است. او با لبخندی بر لب میگوید که این اقدامی نیست که با گفتن "من نفت عراق را خواهم گرفت" عملی شود. به نظر او این تنها یک آرزو است.

مهمتر اینکه، اینطور به نظر میرسد که گویی دولت عراق در این زمینه نظری ندارد. حیدر العبادی نخست وزیر عراق، علاوه بر تاکید به اینکه نفت عراق "جزو دارایی های عراقی ها" میباشد، ترجیح داده تا با کمال خونسردی به اظهارات ترامپ پاسخ دهد. عبادی طی سخنانی در تاریخ 24 ژانویه اعلام کرد که گفته های ترامپ چندان واضح نیست. معلوم نیست که از سال 2003 سخن میگوید و یا اینکه منظورش ممانعت از دست یابی تروریستها به نفت عراق است.

عبادی بدون ارائه جزئیات میگوید که پیام رئیس جمهوری جدید آمریکا کاملا متفاوت است. او تاکید میکند که از ترامپ در خصوص ادامه کمکهای آمریکا به عراق و حتی افرایش آنها ضمانت گرفته است.

تونجر نیز معتقد است روسیه، آمریکا، بریتانیا و فرانسه هر کدام برای جغرافیای خاورمیانه که یک منطقه استراتژیک به شمار میرود، نقشه هایی دارند. به عقیده تونجر، ترکیه نیز به عنوان یکی از کشورهایی که در خاورمیانه واقع شده میخواهد کشوری باشد که در این منطقه حرفی برای گفتن دارد. توجر در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا  رابطه ای بین اشغال عراق با نفت این کشور وجود داشت یا خیر؟ گفت: "این تنها علت نبود ولی قدرت نفتی عراق به خودی خود علت مهمی به شمار میرفت."

تاکنون جزئیات این موضوع مشخص نشده ولی آنچه قطعیت دارد، اینست که بخش نفت و گاز که در حال حاضر از جایگاه قدرتمندی برخوردار است، نقش موثری در سیاستگذاری های خارجی و داخلی دولت جدید آمریکا ایفا میکند. ترامپ از هم اکنون با مقاوت در جبهه های مختلفی مواجه شده و سیاستهایش در عرصه انرژی میتواند زمینه نارضایتی وسیعی را در داخل این عرصه نیز ایجاد کند.  

نویسنده: ملیس علمدار خبرنگار TRT World